SGK phải thể hiện rõ tính mở
Năm 2020, sau thời gian thông báo về việc tổ chức thẩm định SGK lớp 6 và việc tiếp nhận hồ sơ thẩm định, Bộ GD&ĐT đã nhận được 43 bản mẫu SGK của đầy đủ 11 môn học/hoạt động giáo dục bắt buộc, bản mẫu SGK môn tự chọn tiếng Anh. Trong đó, trừ môn Tin học có 4 bản mẫu, tiếng Anh có 9 bản mẫu, các môn còn lại mỗi môn có 3 bản mẫu SGK.
Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ chia sẻ với Hội đồng quốc gia thẩm định SGK lớp 6. Ảnh: QT.
Nhấn mạnh vai trò của Hội đồng quốc gia thẩm định SGK, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ cho biết: “Đằng sau thành công của mỗi cuốn sách có vai trò quan trọng của Hội đồng. Các thầy cô giáo tuy không có tên trên bìa sách, nhưng có công lao lớn giúp tác giả hoàn thiện tốt hơn bản mẫu SGK. Ý kiến của Hội đồng còn có thể làm thay đổi cả giá trị của cuốn sách. Hoạt động của Hội đồng quốc gia thẩm định SGK sẽ giúp các bản mẫu khi được trình Bộ trưởng phê duyệt sẽ là những sản phẩm chất lượng tốt nhất, đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông và chứa đựng niềm tin của học sinh, giáo viên, phụ huynh, toàn xã hội”
Để tổ chức thẩm định SGK, Bộ GD&ĐT đã ban hành các văn bản pháp lý, trong đó có Thông tư 33 (năm 2017) về tiêu chuẩn, quy trình biên soạn, chỉnh sửa SGK; tiêu chuẩn, tổ chức cá nhân biên soạn SGK; tổ chức và hoạt động của Hội đồng quốc gia thẩm định SGK và Thông tư 23 (năm 2020) sửa đổi bổ sung một số điều của Thông tư 33.
Theo Nghị quyết Quốc hội số 88, “SGK cụ thể hóa các yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông về nội dung giáo dục, yêu cầu về phẩm chất và năng lực học sinh; định hướng về phương pháp giáo dục và cách thức kiểm tra, đánh giá chất lượng giáo dục”. Do đó, Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ đề nghị các thành viên Hội đồng phải nắm chắc chương trình tổng thể, chương trình từng môn học; hiểu rõ sự khác biệt của chương trình hiện hành so với chương trình giáo dục phổ thông mới, để từ đó thấy được cách tiếp cận của SGK mới so với sách hiện hành khác nhau như thế nào và có sự phân tích, đánh giá sách mới tốt hơn.
Khác với chương trình hiện hành, chương trình giáo dục phổ thông 2018 chuyển mục tiêu giáo dục từ chú trọng truyền thụ kiến thức sang chú trọng phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh, tạo điều kiện cho giáo viên được chủ động, sáng tạo trong dạy học. Chương trình được viết theo hướng mở, không quy định bài học theo từng tiết hay việc cả nước phải cùng một ngày, một giờ, dạy một bài giống nhau như hiện nay. Với chương trình giáo dục phổ thông 2018, mỗi địa phương, mỗi nhà trường có thể sử dụng một số SGK khác nhau và nhà trường, giáo viên chủ động xây dựng kế hoạch giáo dục phù hợp với điều kiện dạy học của cơ sở mình.
“Các thầy cô có quyền nhận định, đánh giá, nhưng tác giả cũng có quan điểm, triết lý riêng trong biên soạn SGK và đồng bộ từ lớp 1 đến lớp 12. Do đó, đề nghị các thầy cô khi thẩm định lưu ý tính mở để tôn trọng sự sáng tạo của nhóm tác giả và sự hấp dẫn của các các cuốn sách. Không đưa ra ý kiến chủ quan không phù hợp với yêu cầu của chương trình hay yêu cầu của thực tế giáo dục trong xu thế phát triển hiện nay”, Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ nhấn mạnh.
SGK chỉ là phương tiện để giáo viên hướng dẫn học sinh
Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ đề nghị các thành viên khi thẩm định cần xem xét kỹ từng câu chữ, hình ảnh của từng bản mẫu để hiểu ý tưởng, triết lý của cuốn sách; tìm ra cái hay, cái mới, điểm sáng tạo của tác phẩm và giúp tác giả hoàn thiện bản mẫu tốt hơn. Trong quy trình thẩm định, Bộ GD&ĐT đã quy định có hoạt động tác giả trình bày, trao đổi ý tưởng của bản mẫu SGK để Hội đồng hiểu rõ về tác phẩm của mình.
SGK phải hỗ trợ việc thực hiện các hoạt động giáo dục tích cực của chương trình giáo dục phổ thông mới, không chỉ cụ thể hóa chương trình, mà còn có chức năng định hướng về phương pháp giáo dục và cách thức kiểm tra, đánh giá chất lượng giáo dục; đồng thời hỗ trợ giáo viên sử dụng các kỹ thuật và phương pháp dạy học phù hợp. Đây là tính năng mà nhiều SGK trước đây không có.
Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học (Booj GD&ĐT) Nguyễn Xuân Thành lưu ý: “Khi thẩm định SGK, các thầy cô lưu ý xem bản mẫu ấy có thuận lợi cho giáo viên và học sinh tổ chức các hoạt động giáo dục theo phương pháp, hình thức dạy học tích cực không. Mỗi nội dung trong từng bản mẫu SGK giúp giáo viên ra được lệnh cho học trò thực hiện các nhiệm vụ giáo dục với đầy đủ, rõ ràng các yêu cầu về mục tiêu, nội dung, cách làm, sản phẩm phải hoàn thành hay chưa?…”. Từ đó, học sinh học tốt, hình thành và phát triển được các năng lực, phẩm chất và giải quyết trọn vẹn yêu cầu của bài học.
"SGK - giáo viên - học sinh phải là mối quan hệ tương hỗ theo thế tam giác đều; giáo viên chỉ là người hướng dẫn học sinh tương tác trực tiếp với SGK và thực hiện các nhiệm vụ được giao chứ không phải giáo viên ở giữa để giảng từng nội dung trong SGK cho học trò ghi chép", ông Nguyễn Xuân Thành khẳng định.
SGK lớp 6 các môn học và hoạt động giáo dục gồm: Toán, Ngữ văn, Khoa học tự nhiên, Lịch sử - Địa lý, Giáo dục công dân, tiếng Anh, Tin học, Công nghệ, Giáo dục thể chất, Mỹ thuật, Âm nhạc, Hoạt động trải nghiệm và hướng nghiệp. Thành phần Hội đồng quốc gia thẩm định bao gồm: Các nhà khoa học, giáo dục, quản lý giáo dục có kinh nghiệm, uy tín về giáo dục và đại diện các tổ chức có liên quan. Trong đó, ít nhất 1/3 tổng số thành viên là các nhà giáo đang giảng dạy môn học/hoạt động giáo dục ở cấp học tương ứng.