Thưa Thứ trưởng, việc Thủ tướng Chính phủ thông qua phương án tổ chức thi tốt nghiệp THPT năm 2020 sẽ tác động lớn tới công tác tuyển sinh đại học (ĐH). Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) sẽ có phương án gì để hỗ trợ, tạo điều kiện cho các trường ĐH và thí sinh dự thi?
Như chúng ta đã biết, Thủ tướng Chính phủ đã thông qua phương án: Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2020 sẽ tập trung vào mục tiêu chính là lấy quả để xét, công nhận tốt nghiệp THPT đảm bảo mặt bằng chung của cả nước có tính tới điều kiện ảnh hưởng của dịch bệnh. Kỳ thi được tổ chức theo nguyên tắc đảm bảo an toàn, nghiêm túc, chặt chẽ, đồng thời giảm áp lực, chi phí nói chung đối với học sinh và xã hội.
Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc. Ảnh: NH
Kết quả của kỳ thi sẽ được các trường đại học, cao đẳng (ĐH, CĐ) xem xét sử dụng hợp lý trong tuyển sinh theo tinh thần tự chủ tuyển sinh. Điều này cũng đúng với tinh thần của Luật Giáo dục sửa đổi (2019) và Luật Giáo dục đại học sửa đổi (2018), phù hợp với lộ trình đổi mới giáo dục đại học (GDĐH), đẩy mạnh tự chủ đại học trong thời gian qua, trong đó các trường đại học tự chủ trong công tác tuyển sinh của mình.
Tuy nhiên, một số thay đổi của kỳ thi THPT cũng làm cho công tác tuyển sinh sẽ phải có điều chỉnh phù hợp.
Sau khi phân tích các thuận lợi, khó khăn phát sinh, trên cơ sở đề nghị của các cơ sở giáo dục đại học, với quan điểm cố gắng tối đa đảm bảo công tác tuyển sinh diễn ra thuận lợi, công bằng, khách quan, trung thực, nhất là quyền lợi của thí sinh, Bộ GD&ĐT dự kiến sẽ tiếp tục hỗ trợ các cơ sở giáo dục đại học và thí sinh trong công tác tuyển sinh trong khâu tổ chức đăng ký xét tuyển (ĐKXT), lọc ảo như năm 2019.
Với sự hỗ trợ này, thí sinh không phải tốn thời gian, công sức, kinh phí đi lại, nộp hồ sơ dự tuyển nhiều nơi, rồi lại đi rút hồ sơ nếu không đúng nguyện vọng,… nên rất thuận lợi cho thí sinh đăng ký những ngành, trường mình mong muốn.
Việc lọc ảo tốt sẽ giúp các trường có khả năng tuyển một số lượng chỉ tiêu hợp lý ngay từ đợt tuyển sinh đầu để đảm bảo hoạt động đào tạo chung của nhà trường. Quy trình này đã thực hiện tốt trong những năm qua.
Ngoài ra, do có sự thay đổi của kỳ thi THPT năm nay, một số cơ sở giáo dục đại học, nhất là các trường top trên, có thể sẽ tổ chức thi riêng để tuyển sinh cho trường mình hoặc theo nhóm trường. Bộ GDĐT sẽ có giải pháp hỗ trợ việc tổ chức thi, ĐKXT, lọc ảo theo nhóm trường.
Hiện tại, Bộ GDĐT đang hoàn thiện Quy chế tuyển sinh năm nay và sẽ ban hành sớm nhất trong những ngày tới.
Việc không còn kỳ thi với đề thi phân hóa cao phục vụ cho công tác xét tuyển ĐH có gây khó cho các trường lựa chọn kết quả thi THPT để xét tuyển, cũng như những trường chưa sẵn sàng cho việc tự tổ chức xét tuyển riêng, thưa Thứ trưởng?
Theo tinh thần tự chủ tuyển sinh đã quy định trong Luật GDĐH (năm 2012 và sửa đổi, bổ sung năm 2018), trong những năm qua, các cơ sở GDĐH đã đẩy mạnh tự chủ tuyển sinh bằng nhiều phương thức khác nhau.
Thống kê của Bộ GD&ĐT, trong 3 năm gần đây, kết quả tuyển sinh của toàn hệ thống có xu hướng giảm dần tỷ trọng trúng tuyển từ sử dụng kết quả kỳ thi THPT, tăng dần tỷ trọng trúng tuyển từ học bạ và các phương thức khác.
Cụ thể, số thí sinh trúng tuyển thông qua sử dụng kết quả thi TPHT quốc gia năm 2017 chiếm 81,5%; năm 2018 chiếm 73,6%; năm 2019 là 62,4% trong tổng số thí sinh trúng tuyển. Trong đó, số thí sinh trúng tuyển bằng xét kết quả học bạ năm 2018 chiếm 18%, năm 2019 chiếm gần 30%. Còn lại là các phương thức khác (từ thi đánh giá năng lực, thi năng khiếu, văn hóa, sử dụng chứng chỉ quốc tế…) khoảng 10%.
Những con số trên cho thấy kết quả tuyển sinh đại học ngày càng có xu hướng giảm dần sự phụ thuộc vào sử dụng kết quả thi THPT, tỷ lệ tuyển sinh từ các phương thức khác ngày càng tăng lên.
Xu hướng thay đổi này cũng thể hiện rõ trong các đề án tuyển sinh riêng của các trường đại học khi ngày càng nhiều cơ sở GDĐH sử dụng kết hợp nhiều phương thức tuyển sinh. Trong đó, phương án tự tổ chức thi riêng cũng đã được một số trường top trên xác định và chuẩn bị từ nhiều năm trước.
Điều này cũng đúng với tinh thần tự chủ của Luật Giáo dục đại học, phù hợp với lộ trình đổi mới GDĐH, đẩy mạnh tự chủ đại học trong thời gian qua. Quá trình này cũng phù hợp với xu thế tuyển sinh đại học trên thế giới, trong đó việc tuyển sinh được tổ chức nhiều kỳ trong năm, sử dụng kết hợp nhiều phương thức xét tuyển, sử dụng cả kết quả học tập THPT (điểm GPA), điểm thi tốt nghiệp THPT, điểm các kỳ thi chuẩn hóa để tuyển sinh đại học (SAT, ACT…)...
Như vậy, sử dụng kết quả thi THPT không phải là phương thức duy nhất để tuyển sinh đại học. Các trường tự chủ tuyển sinh, lựa chọn các phương thức phù hợp nhất cho mình để chọn được những thí sinh đáp ứng tốt nhất yêu cầu đào tạo của nhà trường.
Thưa Thứ trưởng, việc các trường tự chủ tuyển sinh liệu có dẫn đến tình trạng trăm hoa đua nở, mỗi trường tổ chức một kỳ thi riêng như trước đây cũng như dẫn đến nhiều bất cập như áp lực, tốn kém, học sinh lại kéo về thành phố lớn để dự thi… hay không?
Việc này khó xảy ra. Như số liệu thống kê những năm qua cho thấy là số trường thi tuyển sinh riêng rất ít, chỉ khoảng 3% - 4% tổng số thí sinh trúng tuyển.
Năm nay dự đoán số trường tham gia thi tuyển sinh riêng tăng lên, nhưng chủ yếu là một số trường top trên, số thí sinh tăng lên nhưng sẽ không đột biến. Sẽ chỉ có những trường đại học thuộc nhóm ngành đào tạo đặc thù như Y dược, Công an Quân đội, hoặc nhóm trường, nhóm ngành năng khiếu nghệ thuật… một số trường đại học có mức độ cạnh tranh cao, có những yêu cầu riêng về chất lượng đầu vào có nhu cầu tự tổ chức kỳ thi thi. Ước tính sẽ có khoảng từ 10 đến 20% học sinh THPT sẽ lựa chọn tham dự các kỳ thi tuyển sinh riêng này.
Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm nay sẽ được tổ chức an toàn, chặt chẽ, minh bạch gồm 5 đầu điểm là các môn Văn, Toán, Ngoại ngữ, 1 môn tự chọn Khoa học tự nhiên hoặc Khoa học xã hội. Do đó, dự đoán là đa phần các cơ sở GDĐH vẫn có thể sử dụng kết quả thi tốt nghiệp để xét tuyển vào ĐH, đồng thời kết hợp với các phương thức tuyển sinh đa dạng khác mà các trường sẽ đưa ra trong đề án tuyển sinh của mình.
Đồng thời, do tính đặc thù, các trường có chung lĩnh vực, phân khúc đào tạo, hoặc tương đồng về quy mô, về vị trí địa lý, cũng như các đại học quốc gia, đại học vùng sẽ có xu hướng liên kết lại để tổ chức thi tuyển sinh chung. Trên cơ sở đó, các trường nhỏ hơn có thể sử dụng kết quả thi đó để xét tuyển. Cụ thể, một số trường đại học phía Nam đã thống nhất sẽ sử dụng kết quả thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh để xét tuyển, kết hợp với các phương thức xét tuyển khác.
Do vậy, năm nay sẽ không có quá nhiều trường tổ chức thi, không có nhiều cuộc thi diễn ra trong nhiều đợt nên không thể lặp lại tình trạng tập trung quá đông thí sinh về một điểm, trong một thời gian nên sẽ không tạo nên áp lực về luyện thi, thi quá nhiều hay đổ dồn về các khu đô thị lớn.
Bên cạnh đó, những năm gần đây, nhiều cơ sở GDĐH đã thực hiện quyền tự chủ tuyển sinh khá tốt, ví dụ như kỳ thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia Hà Nội nhiều năm qua, và mới đây là kỳ thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh. Nhiều trường, bên cạnh sử dụng kết quả thi THPT, áp dụng đa dạng và kết hợp các phương thức xét tuyển khác nhau để tuyển sinh.
Xin cảm ơn Thứ trưởng!