Cú sốc chứng khoán

Trước khi có lúc giảm tới hơn 80 điểm trong phiên 25/4, thị trường chứng khoán Việt Nam đã có thời gian giảm liền 6 phiên liên tiếp.

Các nhà đầu tư bán tháo cổ phiếu trong tâm lý hoảng loạn khi thị trường rơi thẳng đứng. Không ít người choáng váng khi chứng kiến tài khoản bốc hơi. Có lẽ đây là cú sốc nhưng cũng là bài học đắt giá với một nhóm nhà đầu tư cá nhân.

Trong một hay hai năm trở lại đây, đặc biệt trong thời điểm dịch COVID-19 khiến nhiều hoạt động kinh doanh đình trệ, phong trào chơi chứng khoán bùng nổ ở Việt Nam. Theo số liệu từ Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam, số tài khoản chứng khoán mở mới của nhà đầu tư trong nước tháng 3 đã lập kỷ lục lịch sử với 270.217 tài khoản. Trong đó, nhà đầu tư cá nhân mở mới 270.011 tài khoản (chiếm áp đảo 98,9%) và 206 tài khoản đến từ nhà đầu tư tổ chức. Tổng số tài khoản chứng khoán nhà đầu tư trong nước hiện đạt hơn 4,9 triệu, xấp xỉ 5% dân số, vượt trước 3 năm so với mục tiêu của chính phủ đặt ra.

Con số gần 5% dân số ở Việt Nam không phải là cao so với các thị trường chứng khoán khác trong khu vực. Ví dụ ở Thái Lan, tỷ lệ này là 8% dân số. Tuy nhiên, điều đáng nói là trong nhóm gần 5%, có những người mang tâm lý muốn làm giàu nhanh, đầu tư theo phong trào, dựa trên cảm tính thay vì kiến thức. Cũng có những người không có sẵn tiền nhàn rỗi nhưng chấp nhận cầm cố tài sản, vay nợ để đầu tư chứng khoán theo lời rủ rê của những người đi trước.

Không riêng ở Việt Nam, các thị trường chứng khoán trên thế giới cũng có nhiều xu hướng đầu tư: ngắn hạn theo kiểu lướt sóng và đầu tư dài hạn. Xu hướng đa dạng, nhà đầu tư đa dạng… mới làm nên một thị trường đúng nghĩa. Do đó, tâm lý “chơi” thay vì “đầu tư” ở một số người cũng là điều bình thường, nhu cầu làm giàu nhanh cũng không có gì lạ.

Điều cần nói là, cho dù chơi thì cũng phải dựa trên một nền tảng, kiến thức nhất định, chứ không chỉ phó mặc đồng tiền của mình cho người khác, hoặc mua hay bán dựa theo lời “phím hàng” của môi giới hay những hội nhóm chứng khoán. Tất nhiên, cũng có những người có lãi nhờ may mắn cho dù không biết mình đang mua cổ phiếu gì, doanh nghiệp đó làm ăn lời lãi ra sao, triển vọng thế nào, ai nằm trong đội ngũ lãnh đạo… Nhưng không phải lúc nào cũng gặp may. Có khi chỉ một lần rủi ro là số tiền lời lãi bỗng chốc “bốc hơi”.

Hơn nữa, khi không có nền tảng cơ bản về thị trường chứng khoán, nhà đầu tư cá nhân rất dễ trở thành nạn nhân của các “đội lái” trên thị trường. Đây là những người có thể làm cho giá cổ phiếu tăng hay giảm tùy mục đích, có thể tung tin đồn để lái xu hướng theo ý mình. Khi bỏ tiền đầu tư mà không hiểu thì rủi ro cực kỳ lớn và không khác gì dựa vào hên xui kiểu đánh bạc đỏ đen.

Thời gian gần đây, khi thị trường chứng khoán Việt Nam phát triển mạnh và nóng, không gian hoạt động của những “đội lái” thao túng thị trường cũng lớn hơn. Vụ ông Trịnh Văn Quyết (Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Cổ phần Tập đoàn FLC) bị bắt vì hành vi "thao túng thị trường chứng khoán"; "che giấu thông tin trong hoạt động chứng khoán" là ví dụ lớn nhất. Hành vi của các nhân tại Tập đoàn FLC đã gây thiệt hại cho nhà đầu tư, ảnh hưởng đến hoạt động của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Vụ việc FLC cho thấy Việt Nam đang tìm mọi cách để làm trong sạch, lành mạnh thị trường chứng khoán, mang lại một môi trường an toàn để bảo vệ nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư nhỏ lẻ, trước những hành vi lũng đoạn, trục lợi.

Sau vụ việc FLC, các chuyên gia nhận định rằng thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ giảm bớt tâm lý đánh bạc, đầu cơ, sẽ phát triển theo hướng an toàn hơn, tạo niềm tin hơn cho các nhà đầu tư hiện tại và tương lai.

Tuy vậy, không thể nói rằng sau vụ FLC, thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ không còn những “đội lái” của những cá nhân như Trịnh Văn Quyết nữa. Hình thức thao túng thị trường sẽ chỉ giảm bớt rồi lại xuất hiện những hành vi thao túng, lũng đoạn bí mật hơn, tinh vi hơn, khó đoán hơn.

Khi đó, lại cần phải nhấn mạnh rằng, kiến thức chính là “tấm khiên” chắc chắn nhất để bảo vệ nhà đầu tư cá nhân trên thị trường phức tạp, nhiều cơ hội nhưng cũng tiềm tàng vô số rủi ro. Khi đã nắm trong tay những hiểu biết nhất định, thì cho dù là lướt sóng, nhà đầu tư cũng biết cách làm sao cho an toàn, trong ngưỡng chấp nhận được.

Như một chuyên gia nhận định, sau cú sốc giảm 80 điểm của VN-Index, “thời kỳ đánh quả, kiếm tiền vội có thể đã qua rồi” và nhà đầu tư nên cố gắng loại bỏ các thói quen "thích ăn sẵn", thay vào đó chịu khó mất nhiều công sức và thời gian hơn trong đầu tư. Khi đã có kiến thức, hiểu biết thì nhà đầu tư có thể chủ động “chơi” chứng khoán, mà không để chứng khoán “chơi” lại mình.