Sau 36 năm chiến tranh kết thúc, trên mảnh đất bom cày đạn xới đã thay da đổi thịt, màu xanh của sự sống đã hồì sinh, cây trái mọc lên trong vùng chiến địa đã cho trái ngọt; ngay cả vết thương trên thân thể con người cũng đã liền da liền thịt nhưng với những nạn nhân chất độc màu da cam thì chiến tranh vẫn chưa kết thúc vì nỗi đau chất độc da cam đang gây ra trên cơ thể họ mỗi ngày; nhiều người vẫn đang chết dần chết mòn vì loại chất độc này. Đau lòng hơn là không chỉ bản thân họ mà hậu quả còn truyền đến đời con, thậm chí đời cháu họ với những hệ luỵ kỳ quái vô tiền khoáng hậu trong đời sống con người. Đó là những người bị tật bệnh hoành hành tàn phá cơ thể, làm cho họ mất khả năng lao động kiếm sống đẩy cuộc sống của họ vào bi kịch của nghèo đói và bất hạnh. Đó là những con người vừa sinh ra đã bị tật nguyền, không có khả năng nhận biết cuộc sống; đặc biệt đau lòng là nhiều người sinh ra nhưng không được làm người, chỉ tồn tại như một quái nhân, dị dạng…
Thực tế đó không chỉ là nỗi đau của bản thân và gia đình nạn nhân mà còn là nỗi khắc khoải khôn nguôi đốí với lương tâm con người, là gánh nặng không chỉ đối với bản thân và gia đình nạn nhân mà còn tác động sâu sắc đến đời sống xã hội.
Trước nỗi đau không kể xiết của những nạn nhân chất độc màu da cam, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chính sách hỗ trợ các nạn nhân, giúp họ giảm nhẹ phần nào nỗi đau mất mát, tạo điều kiện cho nhiều người hòa nhập với cuộc sống, tự họ đứng lên từ nỗi đau để sống bằng chính sức lực của mình. Toàn xã hội đã chung sức chăm lo cho những nạn nhân, thể hiện đạo lý nhân nghĩa ngàn đời của dân tộc. Theo đó, đã có biết bao nạn nhân được cộng đồng chia sẻ, cảm thông, giúp đỡ để họ vượt qua nỗi đau mất mát, xây dựng cuộc sống. Nhiều người với ý chí vô song đã đứng dậy từ trong đau khổ, làm nên những kỳ tích được cả cộng đồng đón nhận và khâm phục. Nhiều nạn nhân dù không là một con người hoàn chỉnh, nhưng với ý chí và sự chung tay góp sức của gia đình, người thân và cả cộng đồng họ đã trở thành những cử nhân, kỹ sư, những chủ doanh nghiệp, những đảng viên của Đảng.
Đó là những tấm gương sáng để khi cả xã hội nhìn vào đều rưng rưng nước mắt sẻ chia hạnh phúc con người.
Nhưng đằng sau những tấm gương ấy, sau những nạn nhân đã lấy lại được quyền sống và quyền mưu cầu hạnh phúc của con người thì vẫn còn biết bao số phận đang đau đớn quằn quại, đang sống đời sống không phải của con người, khiến cả xã hội khi nhìn vào đều rưng rưng nước mắt xót thương.
Lương tâm của mỗi chúng ta và của toàn xã hội luôn được đánh thức vì những số phận đau thương ấy. Tiếng nói trách nhiệm và sự thông cảm sẻ chia luôn vang lên trong lòng mỗi người chúng ta và cả cộng đồng.
Trước nỗi đau dai dẳng truyền đời của biết bao số phận con người, chúng ta nghiêm khắc yêu cầu những kẻ đã gây ra nỗi đau thương đó phải thức tỉnh lương tâm và phải hành động có trách nhiệm trong một thế giới văn minh.
Nguyễn Quang Vinh