Đáng lý, việc xử phạt trên các tuyến cao tốc phải bắt đầu từ tháng 1/2016, nhưng do chậm trễ về mặt thủ tục, nên các đơn vị liên quan vẫn chưa triển khai, dẫn tới tình trạng một loạt vi phạm xảy ra trên một số tuyến cao tốc trong thời gian gần đây, khiến dư luận bức xúc.
Phải thấy rằng, việc áp dụng biện pháp phạt nguội các vi phạm trên đường cao tốc là cần thiết, bởi một bộ phận người tham gia giao thông vẫn thiếu ý thức tự giác chấp hành luật lệ giao thông. Đây cũng được coi là một công cụ để siết chặt kỷ cương, góp phần hạn chế tiêu cực trong xử lý vi phạm trật tự an toàn giao thông. Thực tế, việc “phạt nguội” qua camera đã thực hiện trước đây trong nội đô, nhưng chưa hiệu quả, do quy trình xử phạt mất nhiều thời gian và vướng quy định xe không chính chủ hoặc chủ phương tiện đăng ký một nơi, ở một nơi. Nghị định 171/CP cũng chỉ xử phạt đối với người điều khiển phương tiện, chứ không quy trách nhiệm cho chủ phương tiện, nên rất khó khăn cho việc “phạt nguội”. Để khắc phục bất cập này, Cục CSGT đã đề xuất: Lực lượng CSGT tổ chức chốt tại các trạm thu phí, khi nhận được dữ liệu qua máy tính xách tay, căn cứ vào hình ảnh và biên bản vi phạm trên hệ thống, có thể dừng xe và xử phạt ngay tại chỗ. Biện pháp này đã được thực hiện trên hai tuyến cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ - Ninh Bình và cao tốc Nội Bài - Lào Cai (đoạn Nội Bài - Phú Thọ).
Kết quả cho thấy, “phạt nguội” đã giúp việc kiểm tra, xử lý vi phạm giao thông tốt hơn, vì không bị hạn chế về thời gian. Tuy nhiên, đã xảy ra bất cập khi hệ thống camera được lắp đặt chưa đủ hiện đại, đã gặp sự phản ứng của một số chủ phương tiện.
Mặc dù “phạt nguội” còn nhiều bất cập cần được giải quyết, nhưng cần khẳng định, “phạt nguội” giúp làm giảm sức người trong công tác bảo đảm an toàn giao thông. Đây là căn cứ pháp lý quan trọng để xử lý chính xác vi phạm và hỗ trợ điều tra về tai nạn giao thông, có tác dụng răn đe cao, góp phần nâng cao ý thức tự giác chấp hành các quy định của pháp luật về trật tự an toàn giao thông cho người đi đường.
Cần phải thấy rằng, tình hình tai nạn giao thông xảy ra liên tục trên một số tuyến cao tốc xảy ra trong thời gian gần đây đã gây thiệt hại không nhỏ về kinh tế cũng như tinh thần cho nhiều gia đình và cho cả xã hội. Mổ xẻ căn nguyên khiến tình hình tai nạn giao thông trên các tuyến cao tốc tăng cao có thể thấy rõ lỗi chủ yếu là do ý thức của người điều khiển phương tiện. Để tăng thu nhập, nhiều lái xe đã không ngần ngại dừng xe, tạt xe vào lề đường đón trả khách, bất kể có an toàn hay không…, vì thế tai nạn giao thông xảy ra cũng là dễ hiểu.
Dẫu vậy, cũng cần nhìn nhận, dù bằng hình thức “phạt nguội” hay “phạt nóng”, vấn đề mấu chốt vẫn là ở phẩm chất cũng như trách nhiệm của người xử phạt. Thực tế, rất nhiều trường hợp cảnh sát giao thông, thanh tra giao thông nhân nhượng, thỏa hiệp với người vi phạm để trục lợi. Rất nhiều chủ xe than phiền rằng, họ phải thường xuyên “làm luật” cho lực lượng kiểm tra giao thông, nên họ buộc phải chở quá tải để bù lỗ! Cần khẳng định, dù có tiến hành phạt nguội, hay bằng biện pháp nào đi chăng nữa, tình hình tai nạn giao thông vẫn không giảm, nếu các cơ quan chức năng không làm tròn phận sự và người dân vẫn không chịu từ bỏ thói quen xấu khi tham gia giao thông, coi thường tính mạng của mình cũng như tính mạng của người khác.