Khu vực hồ Hoàn Kiếm và vùng phụ cận là nơi tập trung nhiều công trình di tích lịch sử, văn hóa, kiến trúc, nghệ thuật truyền thống với không gian mặt nước, cây xanh; đặc biệt là truyền thuyết gắn liền với lịch sử giữ nước, dựng nước của dân tộc. Nơi này đã được xếp hạng Di tích Lịch sử văn hóa Quốc gia đặc biệt. Hồ Hoàn Kiếm có vị trí kết nối giữa khu Phố cổ gồm các phố: Hàng Ngang, Hàng Đào, Cầu Gỗ, Lương Văn Can, Lò Sũ… với khu phố Pháp: Bảo Khánh, Nhà Thờ, Tràng Thi, Hàng Bài, Đinh Tiên Hoàng, Tràng Tiền, Hàng Khay, Bà Triệu.
Khu Phố cổ Hà Nội với tên gọi 36 phố phường xưa, gắn liền với sự hình thành và phát triển của Thăng Long - Hà Nội. Khu đô thị này tập trung dân cư hoạt động trong lĩnh vực tiểu thủ công nghiệp và buôn bán giao thương, hình thành lên những phố nghề đặc trưng, mang những nét truyền thống riêng biệt của cư dân thành thị, kinh đô. Hiện nay, Phố cổ Hà Nội có 76 tuyến phố thuộc 10 phường, là nơi lưu giữ dấu ấn của Thăng Long xưa với nhiều điểm di sản, các ngôi nhà cổ, các phố nghề, nếp sinh hoạt của người dân... Khu Phố cổ Hà Nội được công nhận là Di tích Lịch sử văn hóa Quốc gia.
Để bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, lịch sử, kiến trúc, cảnh quan của Hồ Hoàn Kiếm và vùng phụ cận cũng như Phố cổ Hà Nội, quận Hoàn Kiếm xây dựng nhiều sản phẩm du lịch đặc trưng, tổ chức nhiều hoạt động văn hóa. Trong đó, quận xây dựng hai không gian đi bộ Hồ Hoàn Kiếm và vùng phụ cận, Phố cổ Hà Nội; hình thành các không gian văn hóa sáng tạo tại phố bích họa Phùng Hưng, 22 Hàng Buồm, vườn hoa Diên Hồng... Đây là điểm tham quan tiêu biểu, điểm đến không thể bỏ qua khi du khách đến Thủ đô.
Cùng với việc công nhận khu du lịch cấp thành phố, UBND thành phố Hà Nội giao UBND quận Hoàn Kiếm có trách nhiệm tổ chức quản lý, khai thác, phát triển khu du lịch theo đúng quy định của Luật Du lịch và các văn bản pháp luật liên quan. Các sở, ngành khác có trách nhiệm hướng dẫn, tổ chức quản lý, khai thác và đầu tư xây dựng khu du lịch khu vực Hồ Hoàn Kiếm và vùng phụ cận, khu Phố cổ Hà Nội theo đúng quy định của pháp luật và của thành phố, đảm bảo phát triển bền vững, hiệu quả.