Xe tăng của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ tại Gaziantep, giáp biên giới với Syria ngày 26/8. Ảnh: AFP/TTXVN |
Thổ Nhĩ Kỳ coi Đơn vị Tự vệ Nhân dân người Kurd (YPG) là một nhánh của Đảng Công nhân người Kurd (PKK), vốn bị Ankara cho là tổ chức “khủng bố”. Thổ Nhĩ Kỳ từ lâu cũng cảnh báo rằng họ sẽ phản đối việc thiết lập khu tự trị người Kurd ở phía Bắc Syria. Aron Lund, chuyên gia về Syria tại Trung tâm Carnegie Endowment vì Hòa bình Quốc tế, viết: “Vấn đề người Kurd dường như đang đứng đầu danh sách các ưu tiên cần giải quyết ở Syria của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan. Viễn cảnh PKK thành lập một khu tự trị có nguồn thu từ dầu mỏ và được Mỹ hậu thuẫn ở biên giới phía Nam Thổ Nhĩ Kỳ là cơn ác mộng đối với Ankara”.
Người Kurd, chiếm khoảng 15% dân số Syria, đã né tránh đứng về phe chính phủ hay phe nổi dậy Syria kể từ khi cuộc xung đột ở quốc gia này bùng nổ hồi tháng 3/2011. Thay vào đó, họ tập trung xây dựng các thể chế bán tự trị và đến tháng 3/2016 tuyên bố thành lập “khu vực liên bang” gồm “3 bang” ở phía Bắc và Đông Bắc Syria.
Biểu tình phản đối quân đội Thổ Nhĩ Kỳ nã pháo người Kura ở Syria. Ảnh: AFP/TTXVN |
Việc Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) - liên minh các tay súng Arập và YPG được Mỹ hậu thuẫn - chiếm lại thành phố Manbij hôm 23/6 là phép thử đối với “tối hậu thư” đó của Thổ Nhĩ Kỳ. Sau thành công này, người Kurd đã tuyên bố kế hoạch tiến tới thị trấn Al-Bab do IS chiếm đóng để kết nối 2 “bang” Kobane và Afrin của họ.
Mutlu Civiroglu, chuyên gia về người Kurd, nói: “Rõ ràng rằng việc SDF giải phóng thị trấn Manbij đã khiến Thổ Nhĩ Kỳ lo lắng và từ đó Ankara đã thực hiện một số nỗ lực để ngăn chặn bước tiến này. Nếu IS thực sự là mục tiêu, thì Thổ Nhĩ Kỳ lẽ ra đã tiến hành chiến dịch từ cách đây rất lâu bởi IS đã kiểm soát Jarabulus trong thời gian dài”.
Chuyên gia Aaron Stein của Trung tâm Rafik Hariri nghiên cứu về Trung Đông thuộc Hội đồng Đại Tây Dương cho rằng cuộc can thiệp của Thổ Nhĩ Kỳ nhằm nhiều mục đích. Ông Stein nói: “Kế hoạch tấn công vào Jarabulus nhằm đạt hai mục tiêu có liên quan, đó là đánh đuổi IS khỏi biên giới, trong khi ngăn chặn người Kurd được tự do giành lấy Jarabulus và kết nối với thị trấn Afrin”.
Chuyên gia Civiroglu không cho rằng cuộc can thiệp của Thổ Nhĩ Kỳ có thể ngăn chặn các tham vọng của người Kurd. Phát ngôn viên YPG Redur Xelil nói rằng Ankara không có quyền can thiệp vào Syria. Ông Xelil nói: “YPG là lực lượng người Syria và Thổ Nhĩ Kỳ không thể áp đặt những hạn chế với bước tiến của người Syria trên lãnh thổ của họ”.
Thổ Nhĩ Kỳ là nhà bảo trợ trung thành cho phe đối lập Syria kể từ khi cuộc nổi dậy chống lại Tổng thống Bashar al-Assad nổ ra năm 2011. Tuy nhiên, chuyên gia Civiroglu cho rằng Ankara có thể trông chờ vào sự mâu thuẫn trong tư tưởng của Damascus bởi hiện Chính quyền Tổng thống Assad coi “người Kurd là mối đe dọa và bước tiến của người Kurd đã làm họ quan ngại sâu sắc”.
Fabrice Balanche, chuyên gia về Syria tại Viện Washington, nói rằng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ phải hành động mạnh mẽ hơn nếu họ muốn ngăn chặn người Kurd thành lập vùng lãnh thổ gồm các thị trấn liền kề. Ông nói: “Người Kurd vẫn có thể kết nối Afrin với Manbij thông qua một hành lang nhỏ nếu họ chiếm được thị trấn Al-Bab từ tay IS. Việc chiếm đóng thị trấn Jarabulus sẽ không ngăn chặn người Kurd kết nối các ‘bang’ của họ, trừ phi Thổ Nhĩ Kỳ điều động xe tăng xuống phía Nam tới thị trấn Al-Bab”. Tuy nhiên, chuyên gia Balanche nói thêm rằng Nga, một đồng minh của ông Assad, vừa khôi phục quan hệ với Thổ Nhĩ Kỳ, khó có khả năng ủng hộ một chiến dịch như vậy.
Chuyên gia Stein nói rằng số lượng quân đội Thổ Nhĩ Kỳ hiện diện tại Syria vẫn khá mỏng “bởi vậy có vẻ như hiện chưa thể có kế hoạch chiếm thêm nhiều vùng lãnh thổ khác”. Washington cũng cảnh báo người Kurd không nên tiến sang phía Tây. Ông Stein nói: “YPG có thể đánh chiếm tới Al-Bab, nhưng hiện chưa rõ liệu họ có thể làm vậy hay không nếu không có sự trợ giúp của không lực Mỹ”.