Con tàu thám hiểm nổi tiếng nhất lịch sử dưới đáy biển Nam Cực

Sau 106 năm, xác tàu Endurance đã được tìm thấy ở Nam Cực. Con tàu bị mắc kẹt trong băng tuyết và chìm khi đang trong hành trình thám hiểm Nam Cực do Ernest Shackleton đứng đầu.

Chuyến thám hiểm huyền thoại của thuyền trưởng Ernest Shackleton

Endurance có được một vị trí trang trọng trong lịch sử thám hiểm địa cực. Bởi nó chứa đựng câu chuyện kỳ vĩ nhất liên quan đến quá trình thoát khỏi nghịch cảnh để tồn tại khi thám hiểm, là câu chuyện về sinh tồn của Shackleton và những người trong đoàn thám hiểm.

Là tàu gỗ dài 43,9m và có thiết kế ba cột buồm, Endurance được thiết kế chắc chắn, phù hợp với môi trường hoạt động tại vùng biển băng giá. Thân tàu được làm hoàn toàn bằng gỗ sồi, với chiều dày lên đến hơn 75cm (2,5 feet). 

Tài Endurance khởi hành từ cảng Plymouth (Anh) vào tháng 8/1914, ngay sau thời điểm châu Âu lún vào Chiến tranh Thế giới thứ nhất. Cuộc thám hiểm mang tên “The Imperial Trans-Antarctic” do Shackleton đứng đầu và đây là nỗ lực đầu tiên trên thế giới khám phá lục địa Nam Cực bằng đường bộ. Chuyến thám hiểm được chính phủ Anh và các nhà bảo trợ tư nhân tài trợ, nhận được sự ủng hộ trực tiếp của Bộ trưởng Hải quân Anh lúc đó là Winston Churchill. Mục đích chính của dự này là phái một nhóm các nhà thám hiểm tới bờ biển Nam Cực. Từ đây, các nhà thám hiểm sẽ xuống tàu, đi bộ xuyên lục địa Nam Cực.

Khi Endurance tiến vào vùng biển the Weddell, hải quân Đức và hải quân Anh đang có trận giao tranh ác liệt gần quần đảo Falkland, cũng ở phía nam Đại Tây Dương. Nhưng kẻ thù mà Shackleton và thủy thủ đoàn phải đối mặt không phải là chiến sự. Biển Weddell, vùng biển rộng gần 2,6 triệu km2, là vùng biển hẻo lánh nhất thế giới, với điều kiện tự nhiên, môi trường khắc nghiệt, băng tuyết đóng dày, gió mạnh. Chính Shackleton đã gọi đây là “vùng biển tồi tệ nhất trên thế giới”.

Ngay sau khi rời đảo South Georgia thuộc lãnh thổ hải ngoại của Anh ở Nam Đại Tây Dương vào cuối năm 1914, tàu Endurance bị mắc kẹt trong băng tuyết. Sau nhiều tháng sống trong lều trại dã chiến được dựng trên các tảng băng trôi dạt về hướng bắc, Shackleton cùng 27 thủy thủ đoàn lên xuồng cứu sinh và tiến đến vùng đảo Voi (Elephant Island) không người sinh sống.

Shackleton cùng nhóm bốn người sau đó có một hành trình vượt biển dài tới 1.280 km để tới đảo South Georgia. Từ đây, nhóm của Shackleton phái tàu đi cứu những người còn lại của đoàn thám hiểm. Tất cả thuyền viên của tàu Endurance được cứu hộ thành công vào tháng 8/1916. Hành trình sinh tồn ly kỳ này khiến nhà thám hiểm Shackleton trở thành người hùng tại Anh.

Chiến dịch tìm kiếm kiếm tàu Endurance

Sử dụng tàu lặn biển không người lái, một nhóm các nhà thám hiểm, địa chất hàng hải và chuyên gia kỹ thuật đã xác định được xác tàu Endurance ở vùng biển Weddell, nằm về phía đông bán đảo Nam Cực. Vượt qua thách thức đến từ vùng biển đóng băng, nền nhiệt độ giá lạnh, nhóm đã bỏ ra hai tuần để khảo sát, tìm kiếm trên vùng biển rộng hơn 8 km2, nơi được cho là địa điểm tàu Endurance chìm hồi năm 1915.

Khu vực tàu Eudurance bị đắm được bảo vệ nghiêm ngặt, được coi là một địa điểm và tượng đài lịch sử theo Hiệp ước Nam Cực năm 1959. Công việc tìm kiếm xác tàu Endurance do Quỹ Di sản hàng hải Falklands bảo trợ, trực tiếp tiến hành là nhóm thám hiểm Endurance22. Nhóm di chuyển trên tàu S.A. Agulhas II, rời Cape Town vào đầu năm nay, sử dụng drone lặn biển để định vị xác tàu Endurance.

“Đây là xác tàu gỗ nguyên vẹn nhất mà tôi từng gặp. Tàu ở tư thế hướng mũi lên, hiên ngang dưới đáy biển, còn nguyên và ở trạng thái được bảo tồn tuyệt vời”, Mensun Bound, giám đốc thăm dò của nhóm Endurance22, bày tỏ cảm xúc khi công bố thông tin về kết quả thám hiểm trong ngày 9/3. Ông cũng hy vọng tàu Endurance tồn tại dưới dạng nguyên khối, không đứt gãy.

Sau khi tàu đắm, Shackleton và thuyền trưởng tàu Endurance là Frank Worsley đã ghi lại vị trí của tàu. Nhóm thám hiểm Endurance22 đã mở rộng phạm vi tìm kiếm rộng hơn so với dữ liệu này, để bù trừ cho những sai số trong thiết bị định vị mà Worsley sử dụng. Nước biển tại đây trong vắt, với tầm nhìn ít nhất là 30m. Vị trí tàu chìm cách địa điểm theo ghi nhận của thuyền trưởng Worsley khoảng 6km về phía nam.

Nhóm thám hiểm cho biết xác tàu nằm ở độ sâu hơn 3.000m, tại vùng biển băng giá nhất thế giới. Việc xác tàu còn nguyên vẹn không phải là điều quá bất ngờ. Bởi Weddsell là vùng biển lạnh giá, không có sự tồn tại của các sinh vật biển ăn gỗ vốn từng làm hại các xác tàu ở những khu vực biển khác.

Nam Cực không có gỗ tự nhiên, nên cũng không có loài sinh vật ăn gỗ nào tồn tại ở đây. Các nhà khoa học đã từng để mảnh gỗ và xương cá voi lại dưới đáy biển trong các thí nghiệm trước đây. Kết quả là miếng gỗ dường như còn nguyên vẹn trong khi phần lớn xương cá voi đã bị tiêu tan.

Những hình ảnh đầu tiên về xác tàu Endurance được truyền qua các thiết bị lặn biển không người lái từ độ sâu gần hơn 3.000m ngày 5/3. Máy quay lướt qua boong gỗ của con tàu, ghi lại những sợi dây, dụng cụ, lan can, cột buồm và bánh lái - tất cả đều trong tình trạng gần như nguyên vẹn.

Ernest Shackleton qua đời vì một cơn đau tim ở South Georgia vào tháng 3/1922, ở tuổi 47. Đúng 100 năm sau, nhóm Endurance22 đã chụp được những hình ảnh chân thực đầu tiên về con tàu huyền thoại Endurance, giải mã một sự kiện được cho là bí ẩn nhất trong lịch sử thám hiểm hàng hải.