Jean Lacouture, cây bút đại thụ của làng báo chí Pháp đã qua đời ngày 16/7 ở tuổi 94 tại quê hương ông-làng Roussillon, tỉnh Vaucluse, vùng Đông-Nam nước Pháp.
Nhà báo, nhà văn, nhà viết tiểu sử Jean Lacouture trong phòng làm việc của mình. |
Theo phóng viên TTXVN tại Pháp, ông để lại một di sản vô cùng phong phú với hàng nghìn bài báo và 71 cuốn sách viết về tiểu sử của nhiều nhân vật chính trị nổi tiếng của Pháp và thế giới trong thế kỷ XX trong đó có Tướng Charles de Gaulle, Tổng thống Pháp François Mitterrand, Chủ tịch Hồ Chí Minh…
Sinh ngày 9/6/1921 tại Bordeaux, Jean Lacouture tốt nghiệp trường Khoa học Chính trị Paris, trở thành tùy viên báo chí của Tướng Leclerc vào cuối Thế chiến II. Sau chiến tranh, ông cộng tác với các báo Combat, France-Soir, Nouvel Observateur.Ông có sức làm việc ấn tượng cộng với khả năng tổng hợp tài tình khiến báo giới phải nể phục. Trong gần 20 năm, từ 1957 đến 1975, ông làm việc tại báo Le Monde. Cùng với thời gian, ông được giữ chức vụ Trưởng ban Hải ngoại và có được danh hiệu "nhà báo lớn – grand reporter" - danh hiệu mà báo chí Pháp dành cho những ngòi bút sắc sảo, có bản lĩnh.
Trong những năm 1950, ông theo dõi và đưa tin về các cuộc khủng hoảng tại Tunisia và Marốc, về cuộc chiến tranh của Pháp tại Đông Dương. Chính công việc này cùng với các lần gặp gỡ với Chủ tịch Hồ Chí Minh đã giúp hình thành trong ông quan điểm phản đối các chính sách thực dân và các cuộc chiến tranh tại các nước thuộc địa. Ông đến Đông Dương lần đầu vào năm 1946, trở lại vào đầu những năm 1950 và sau đó còn quay lại nhiều lần. Qua các bài báo, ông thể hiện quan điểm cánh tả tiến bộ của mình. Ông cũng không giấu giếm sự ngưỡng mộ của mình đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh và sự ủng hộ dành cho cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân Việt Nam.
Cuốn sách "Việt Nam giữa hai nền hòa bình" được nhà xuất bản Le Seuil ấn hành năm 1965 tập hợp nhiều bài báo, phần lớn được in trên báo Le Monde từ năm 1959 đến năm 1965 trong đó ông đã chỉ rõ những cơ hội hòa bình bị đánh mất vào năm 1946 khi các thế lực hiếu chiến ở Pháp quyết tâm tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam một lần nữa đồng thời nêu bật việc Mỹ thế chân Pháp tại miền Nam Việt Nam với suy nghĩ rằng Mỹ sẽ làm tốt hơn Pháp trong việc "ngăn chặn sự lan rộng của chủ nghĩa cộng sản", nhưng đã phạm phải sai lầm khi dựng lên chế độ Ngô Đình Diệm và sa lầy vào một cuộc chiến tranh không nhìn thấy hồi kết. Ông cũng là tác giả của cuốn "Hồ Chí Minh" được Nhà xuất bản Le Seuil ấn hành năm 1967 và được tái bản năm 1976. Ngoài ra, ông cũng viết nhiều cuốn sách khác về Việt Nam chủ yếu về thời kỳ chống Mỹ cho đến khi chiến tranh kết thúc vào năm 1975.
Ngày 5/9/1969, ba ngày sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời, Jean Lacouture đã có bài viết chiếm nhiều cột trên trang nhất và các trang tiếp theo của báo Le Monde về vị lãnh tụ của nhân dân Việt Nam với nhan đề : "Nửa thế kỷ đấu tranh cách mạng". Bài báo đã điểm lại những mốc chính và bước ngoặt trong cuộc đời của Chủ tịch Hồ Chí Minh từ tuổi thơ ở xã Kim Liên, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An, quê hương cách mạng, cho đến ngày bước chân lên con tàu buôn Latouche-Tréville làm phụ bếp, ra đi tìm đường cứu nước, những đêm trằn trọc mất ngủ ngồi viết "Bản án chế độ thực dân Pháp" và chặng đường cách mạng tiếp theo với bao gian nan thử thách. Bài báo cũng cho biết trong mọi hoàn cảnh, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn thể hiện sự linh hoạt, mềm dẻo, nhưng không bao giờ từ bỏ nguyên tắc và xa rời mục tiêu là đấu tranh giành lại độc lập, tự do cho nhân dân Việt Nam, hòa bình cho đất nước Việt Nam.
Trong tháng 3 vừa qua, báo Le Monde cũng đã xuất bản cuốn sách "Hồ Chí Minh, nhân vật giành lại độc lập cho Việt Nam". Ðây là tập số 11 trong bộ sách lịch sử gồm 20 tập mang tên "Những người làm thay đổi thế giới". Cuốn sách đã tập hợp nhiều bài báo được in trên báo Le Monde của nhiều tác giả viết về vai trò của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong các giai đoạn lịch sử khác nhau của Việt Nam trong đó có nhiều bài viết của tác giả Jean Lacouture.
Trong những năm kháng chiến chống Mỹ, những bài viết của Jean Lacouture được đăng trên báo Le Monde, tờ báo có uy tín nhất tại Pháp đã tác động đến một bộ phận chính giới và người dân Pháp về cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân Việt Nam chống đế quốc Mỹ. Các bài báo của ông cũng là nguồn cổ vũ động viên cho kiều bào và sinh viên Việt Nam, giúp cộng đồng người Việt Nam tại Pháp thêm tin tưởng vào thắng lợi cuối cùng trong cuộc đấu tranh giành độc lập tự do cho Tổ quốc.
Năm 2013, Jean Lacouture đã được tặng thưởng Huân chương Bắc đẩu Bội tinh vì những đóng góp vào tiến trình phi thực dân hóa những năm sau Thế chiến II và hơn 70 tác phẩm để lại cho lịch sử. Trước đó, năm 2003, ông cũng được nhận Giải thưởng lớn về Lịch sử của Viện Hàn lâm Pháp.
Truyền thông Pháp ngày 17/7 đã đồng loạt đưa tin và có bài viết bày tỏ sự kính trọng, niềm thương tiếc trước sự ra đi của một nhà báo chân chính. Tổng thống Pháp François Hollande đã gọi Jean Lacouture là "chiến sĩ đấu tranh không mệt mỏi cho tiến trình phi thực dân hóa", "một nhà báo độc lập, can đảm và đam mê, đã viết lại lịch sử Pháp đúng như những gì đã diễn ra", còn Thủ tướng Pháp Manuel Valls thì viết trên trang Twitter của mình: "Là nhà văn lớn, ông có cuộc đời phong phú giống như cuộc đời của các nhân vật mà ông đã viết tiểu sử. Tư tưởng của ông sẽ còn mãi với những người theo cánh tả và nước Pháp".