Bằng cách loại bỏ chính quyền của Tổng thống Saddam Hussein ở Iraq, Mỹ đã vô tình (dù không muốn) mở rộng vòng cung ảnh hưởng địa lý của Iran cho đến tận Palestine, điều này khiến cho dự án mở rộng các vùng định cư của Israel dễ bị tổn thương hơn.
Lực lượng tình nguyện tham gia chiến dịch chống IS tập trung huấn luyện tại Habaniyah, phía tây thủ đô Baghdad. Ảnh: AFP/TTXVN |
Khi còn đương chức, cựu Tổng thống George W. Bush đã sớm bắt tay vào việc thực hiện nhiệm vụ tiêu diệt trục kháng chiến này bằng cách ra sức vô hiệu hóa các đồng minh của Israel là phong trào Hezbollah ở Liban, Syria và phong trào Hamas ở Palestine, nhưng đều đã thất bại. Tuy nhiên, sau đó, phong trào Mùa Xuân Arập đã mang đến một cơ hội mới: Mỹ và các đồng minh Thổ Nhĩ Kỳ và các nền quân chủ Arập ở vùng vịnh Persian chuyển sang hành động để tạo điều kiện cho một sự thay đổi chính quyền ở Syria.
Mục tiêu bao trùm của hành động này là phá vỡ sự liên tục về địa lý - thông qua Iraq, Syria và Liban - giữa Iran và Palestine. Khi kế hoạch thay đổi chính quyền ở Syria thất bại, Mỹ đã chuyển sang kế hoạch 2: chia rẽ Syria thành nhiều thực thể cạnh tranh nhau để làm suy yếu Nhà nước trung ương và tạo ra một “vùng đệm” thân Mỹ nằm dọc biên giới với Israel. Cũng như vậy, Mỹ muốn chia rẽ Iraq để làm suy yếu chính phủ trung ương bằng cách kích động những sự chia rẽ giữa người Kurd, người Sunni và người Shiite. Và đây mới chính là những ưu tiên của Mỹ.
Toàn cảnh Hội nghị Ngoại trưởng 20 quốc gia trong liên minh chống IS do Mỹ đứng đầu ở thủ đô Paris ngày 2/6. Ảnh: AFP/TTXVN |
Chỉ cần nhìn những gì Mỹ đã làm mới đây ở Iraq là thấy được chính xác kế hoạch bí mật này. Các cuộc không kích của Mỹ cho đến nay được coi là ác liệt nhất là khi thành phố Erbil của người Kurd và các vùng xung quanh bị tổ chức IS đe dọa. Quốc hội Mỹ đã vi phạm tất cả những tiêu chuẩn quốc tế bằng cách thông qua một đạo luật tán thành trang bị vũ khí trực tiếp cho các dân quân Sunni và người Kurd, mà không để mắt đến chính phủ trung ương ở Baghdad.
Và bất chấp nhiều lời hứa và cam kết, Mỹ đã không thành lập được và cũng không trang bị có hiệu quả cho quân đội và các lực lượng an ninh của Iraq. Bởi vì một Iraq suy yếu và chia rẽ sẽ không có nguy cơ trở thành một cường quốc khu vực liên minh với Iran và trục kháng chiến chống Mỹ. Một Syria suy yếu và chia rẽ càng không có nguy cơ làm được như vậy. Nhưng nếu chừng nào không có sự kiểm soát của Mỹ đối với các chính phủ trung ương này thì cách thức duy nhất đạt được điều đó là gây ra một cuộc xung đột bè phái và sắc tộc dẫn đến việc lập ra những vùng đệm thân Mỹ ở bên trong các nhà nước của trục kháng chiến hoặc “một vùng đệm Sunni” thù địch, phá vỡ sự liên tục về địa lý giữa Iran với Palestine.
Tướng Walid Sukariyya, một người Sunni thân phe kháng chiến của Quốc hội Liban, nói: “Đối với Mỹ và Israel, có tổ chức IS tốt hơn là có một Iran, một Iraq và một Syria hùng mạnh... Nếu Mỹ đạt được các mục đích của mình thì Nhà nước Sunni ở Iraq sẽ phá hoại trục kháng chiến của Palestine”. Từ lâu nay, Mỹ đã tìm cách tạo ra một vùng đệm ở Iraq và ở biên giới Syria và đã ra sức tìm kiếm và dựng lên các nhà lãnh đạo Iraq Sunni chỉ biết tuân theo Mỹ, nhưng không đạt kết quả. Thí dụ minh chứng cho điều đó là đoàn các quan chức thành phố Anbar, do Tướng Mỹ John Allen chọn lựa vào tháng 12/2014, để thăm Washington, trong đó không có các đại diện của hai bộ tộc Sunni quan trọng nhất đang chiến đấu chống IS ở Iraq - các bộ tộc Albu Alwan và Albu Nimr. Một người phát ngôn của hai bộ tộc này đã phàn nàn với tờ báo Al - Jarida: “Chúng tôi chiến đấu chống IS, nhưng chúng tôi đang bị tàn sát bởi vì chúng tôi thiếu vũ khí. Trong khi đó, có những người khác tới Washington để lĩnh tiền, nhận vũ khí, để rồi họ sẽ được chỉ định làm các nhà lãnh đạo của chúng tôi”.
Đấy chính là mẹo chia rẽ người Iraq của Mỹ. Nhưng tại sao người Mỹ lại phớt lờ các nhóm Sunni đang chiến đấu chống IS? Chẳng phải đó là những đồng minh tự nhiên của Mỹ ở Iraq đó sao? Chừng nào những người Sunni chống IS không đủ mạnh, thì đấy mới là mục tiêu thực sự của Mỹ, vì khi ấy, IS dư sức để biến dự án “vùng đệm” của Mỹ thành thực tế cụ thể. Điều đó có nghĩa là Mỹ không cần chi nhiều tiền của, sức lực và không mất một giọt máu, nhưng vẫn thực hiện được mục tiêu của mình - lập các vùng đệm giữa các quốc gia Iraq và Syria, và các vùng đệm ngay bên trong lãnh thổ từng nước, để không có được trong tương lai sự “liên thông” giữa Iran với toàn vũng lãnh thổ rộng lớn này, để kéo tới tận Palestine.
Thậm chí, nhiều nguồn tin báo chí nước ngoài còn nói rằng ngay từ năm 2014, nhiều nhà lãnh đạo Iraq đã lên tiếng than phiền về việc vũ khí của Mỹ được thả dù xuống cho IS. Trong khi đó, các nguồn tin quân sự Iraq đã công khai một sự thật là liên minh do Mỹ cầm đầu đã phớt lờ phần lớn những yêu cầu của Iraq về việc yểm hộ trên không và tác chiến trên bộ. Thủ tướng Iraq Haider Al - Abadi, được coi là một quan chức Iraq tương đối thân Mỹ, đang ra sức duy trì sự cân bằng giữa những lợi ích của Mỹ và của nước láng giềng hùng mạnh của Iraq là Iran, cũng đôi lần tỏ ý bất bình với Mỹ.
Sau khi Ramadi thất thủ và các thông tin xấu tương tự khác từ Syria, ông Al - Abadi đã không có sự lựa chọn nào khác ngoài việc cố gắng hạn chế những tổn thất của quân chính phủ, đã ra lệnh triển khai hàng nghìn dân quân ở tỉnh Anbar để giành lại quyền kiểm soát Ramadi. Ông kêu gọi Mỹ tăng cường khả năng quân sự cho Iraq, coi đây là khả năng duy nhất có thể giúp đẩy lùi các chiến binh IS, nhưng hiện vẫn không được đáp ứng. Trong khi đó, ưu tiên tuyệt đối của ông Al - Abadi là phá hủy “vùng đệm của IS” giữa Syria và Iraq, đương nhiên cũng không được Mỹ quan tâm, điều đó càng khiến người ta dễ nhận thấy mục tiêu thực sự của Mỹ trong cuộc chiến chống IS là gì.