Xác lập mô hình kinh tế bảo tồn đa dạng sinh học vùng đất ngập nước ven biển

Hệ sinh thái đất ngập nước ven biển không chỉ có vai trò to lớn trong điều tiết khí hậu, hạn chế lũ lụt mà còn là nơi lắng đọng phù sa hình thành đất và tham gia tích cực trong vòng tuần hoàn các chất dinh dưỡng trong các hệ sinh thái nói chung. Nhằm xác lập mô hình tổng hợp khai thác, sử dụng hợp lý tài nguyên và bảo vệ môi trường các vùng đất ngập nước ven biển vùng Đông Bắc, Tiến sỹ Nguyễn Mạnh Hà và các cộng sự thuộc Viện Địa lý (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) đã đánh giá đa dạng sinh học và thành công trong việc lượng giá kinh tế tài nguyên các hệ sinh thái đất ngập nước ven biển vùng Đông Bắc Việt Nam.

Tiến sỹ Nguyễn Mạnh Hà chia sẻ, kết quả nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng giúp các nhà quản lý lựa chọn các chính sách, cơ chế quản lý cảnh quan đất ngập nước nhằm phục vụ phát triển bền vững. Từ những thành công của nghiên cứu, các nhà khoa học đã đề xuất với Bộ Tài nguyên và Môi trường đưa khu Đồng Rui - Tiên Yên vào danh sách hệ thống khu bảo tồn đất ngập nước của Việt Nam. Đồng thời, các nhà khoa học cũng kiến nghị thực hiện các dự án đầu tư trực tiếp vào khu bảo tồn và các dự án xử lý rác thải, nước thải vùng đệm trong, xác lập các mô hình hệ kinh tế sinh thái trong cộng đồng dân cư nhằm bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển bền vững vùng đất ngập nước ven biển Đông Bắc Việt Nam.

Theo Tiến sỹ Nguyễn Mạnh Hà, dải ven biển từ Móng Cái (Quảng Ninh) đến khu vực cửa sông Văn Úc (Đồ Sơn - Hải Phòng) là một trong những khu đất ngập nước lớn nhất của khu vực ven biển Đông Bắc Việt Nam với hệ sinh thái rừng ngập mặn đa dạng và phong phú. Đây cũng chính là môi trường thuận lợi cho các loại thủy sản sinh sống và phát triển. Tuy nhiên, đến nay, công tác quản lý và bảo tồn vẫn thực sự chưa được hoàn thiện. Do đó, việc xác định giá trị kinh tế của đất ngập nước khu vực ven biển Đông Bắc nói chung và khu vực ven biển từ Quảng Ninh đến Hải Phòng nói riêng nhằm hướng tới bảo vệ, khai thác và sử dụng bền vững là một nhu cầu cấp thiết.

Trong khuôn khổ nghiên cứu, các nhà khoa học thuộc Viện Địa lý đã phân vùng, xác định mức độ đa dạng sinh học tại các vùng sinh thái đất ngập nước ven biển vùng Đông Bắc. Toàn bộ khu vực này đã ghi nhận 1.855 loài sinh vật, trong đó, sinh vật đơn bào có 60 loài, thực vật có 4 loài; động vật có 1.094 loài thuộc 14 ngành, 35 lớp, 148 bộ, 531 họ của 5 giới sinh vật. Các loài sinh vật quý hiếm đang bị đe dọa và cần bảo tồn ở hệ sinh thái vùng Đông Bắc đã được sơ bộ xác định gồm 4 loài ghi nhận theo Sách đỏ Việt Nam (2007) và 378 loài ghi nhận theo Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (2020).

Các nhà khoa học đã lượng giá kinh tế tài nguyên các giá trị sử dụng trực tiếp, gián tiếp và giá trị chưa sử dụng cho các hệ sinh thái đất ngập nước ven biển vùng Đông Bắc. Cả 2 nhóm giá trị trong tổng giá trị kinh tế của đất ngập nước là giá trị sử dụng và giá trị phi sử dụng đều hiện diện tại khu vực nghiên cứu với quy mô khác nhau. Giá trị các hệ sinh thái của huyện Vân Đồn là lớn nhất vùng. Diện tích các hệ sinh thái ở huyện Vân Đồn rất lớn, chủ yếu là mặt nước nuôi trồng và đánh bắt thủy sản. Giá trị kinh tế toàn phần của các hệ sinh thái đất ngập nước Đồng Rui là khoảng 83,9 tỷ đồng/năm.