Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu. Ảnh: An Đăng/TTXVN
Bảo đảm an toàn hoạt động của hệ thống ngân hàng
Về điều hành lãi suất và tín dụng, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho biết, năm 2022 và 2023, việc điều hành chính sách tiền tệ trong bối cảnh đầy khó khăn, thách thức, có nhiều diễn biến mới, phức tạp, khó lường hơn. Trong khi đó, chính sách tiền tệ được giao khá nhiều nhiệm vụ và các nhiệm vụ khó có thể đạt được cùng lúc. Trong điều kiện đó, Ngân hàng Nhà nước đã kiên định mục tiêu giữ đại cục, ổn định kinh tế vĩ mô tiền tệ, theo dõi sát diễn biến, tình hình để quyết định những nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm trong từng thời điểm, giai đoạn để ứng phó linh hoạt.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho biết, từ trước tới nay, nhu cầu giảm lãi suất là mong muốn của doanh nghiệp khi vay vốn. Quốc hội, Chính phủ rất quan tâm chỉ đạo, Ngân hàng Nhà nước quan tâm đến nội dung này. Tuy nhiên, điều hành lãi suất cần được xem xét trong tổng thể điều hành chính sách kinh tế vĩ mô để đảm bảo đại cục về ổn định kinh tế vĩ mô tiền tệ, đặc biệt là bảo đảm an toàn hoạt động của hệ thống ngân hàng.
Bên cạnh đó, áp lực mất giá của đồng Việt Nam rất lớn trong năm 2022 khi các nước thắt chặt chính sách tiền tệ và đồng USD tăng giá mạnh. Với những giải pháp linh hoạt, đồng bộ để ổn định mức tỷ giá, lạm phát tăng chậm lại, trong những tháng đầu năm, Ngân hàng Nhà nước đã rất quyết liệt, điều chỉnh 3 lần mức điều hành lãi suất, đưa mặt bằng lãi suất của các khoản cho vay mới giảm 0,9% bình quân so với cuối năm 2021.
Tương tự với việc điều hành tín dụng, tháng 10 năm 2022 diễn ra sự kiện rút tiền hàng loạt ở Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn (SCB), gây nguy cơ tác động lan truyền tới hệ thống ngân hàng rất lớn, Ngân hàng Nhà nước đã tập trung ưu tiên, vừa ổn định thị trường ngoại hối và đảm bảo an toàn hoạt động của các tổ chức tín dụng cũng như chi trả cho người dân. “Vì vậy, không thể điều chỉnh room tín dụng vào thời điểm đó. Sau khi thanh khoản ổn định trở lại, Ngân hàng Nhà nước mới điều chỉnh tăng trưởng tín dụng”, Thống đốc Ngân hàng cho biết; đồng thời thông tin, với những biến động của các ngân hàng Mỹ thời gian vừa qua, việc Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước ưu tiên đảm bảo an toàn hoạt động của hệ thống ngân hàng là lựa chọn đúng đắn.
“Những giải pháp, liều lượng và thời điểm của chính sách đã được Ngân hàng Nhà nước cân nhắc kỹ lưỡng để hướng đến ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an toàn hệ thống ngân hàng, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân”, bà Nguyễn Thị Hồng khẳng định.
Điểm tích cực để tăng dư nợ giải ngân
Bà Nguyễn Thị Hồng cho biết, năm 2022, tăng trưởng tín dụng là 14,16% nhưng 5 tháng đầu năm 2023 chỉ tăng khoảng 3% nhưng không thể nói do chính sách bởi cơ chế chính sách cho vay vẫn giữ nguyên, không thay đổi. "Những tháng đầu năm, dư địa về room tín dụng thoải mái, không bị chặn; thanh khoản hệ thống được Ngân hàng Nhà nước duy trì dư thừa, không có lý do gì để các tổ chức tín dụng huy động tiền gửi trả lãi cho người gửi tiền mà khi doanh nghiệp đủ điều kiện vay vốn lại không cho vay", Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nói.
Cụ thể, đối với các doanh nghiệp không có đơn hàng, giải pháp là phải tháo gỡ khó khăn đầu ra. Vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo quyết liệt để xúc tiến thương mại. Tuy nhiên, vấn đề này cần có thời gian. Do đó, doanh nghiệp, các cơ quan hướng đến khai thác thị trường nội địa với 100 triệu dân, thay thế sự suy giảm của cầu nước ngoài.
Đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ (gặp nhiều khó khăn sau đại dịch COVID-19) không đủ điều kiện vay vốn, sẽ không thể tiếp cận được vốn ngân hàng, bà Nguyễn Thị Hồng cho rằng, cần có các giải pháp để cải thiện điều kiện vay vốn, có thể là các chính sách bảo lãnh vay vốn cho doanh nghiệp.
Lĩnh vực tín dụng bất động sản (thông thường, tăng trưởng tín dụng cao hơn so với mức tăng trưởng chung của nền kinh tế), với những khó khăn của thị trường bất động sản, giải pháp hiện nay là cần tập trung giải quyết những vướng mắc về mặt pháp lý (chiếm 70%) cộng với các doanh nghiệp phải rà soát để điều chỉnh giá. Như vậy, sẽ kích thích tín dụng cho cho doanh nghiệp xây dựng bất động sản và người mua nhà.
Trong những tháng đầu năm, Ngân hàng Nhà nước điều hành để duy trì thanh khoản dồi dào, điều chỉnh giảm lãi suất điều hành; ban hành Thông tư để cho phép cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ; chỉ đạo các tổ chức tín dụng rà soát để giảm các thủ tục hành chính, cho vay căn cứ trên cơ sở phương án khả thi và có khả năng trả nợ, không nhất thiết phải có tài sản đảm bảo. Năm nay cũng là năm thứ bảy Ngân hàng Nhà nước đứng đầu trong hệ thống xếp hạng PAR INDEX 2022 của các bộ, ngành; là giải pháp hướng đến cải thiện tiếp cận tín dụng.
Về triển khai gói hỗ trợ lãi suất 2%, bà Nguyễn Thị Hồng cho biết, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành dành nhiều thời gian để triển khai gói này. Tuy nhiên, kết quả vẫn thấp do tâm lý e ngại của doanh nghiệp, tổ chức tín dụng khó có thể đánh giá như thế nào là có khả năng phục hồi. Trước tình hình đó, Chính phủ trình Quốc hội để chuyển nguồn này (khoảng 24.000 tỷ đồng) cho giảm thuế giá trị gia tăng (VAT). Hiện Ngân hàng Nhà nước trình Chính phủ để kiến nghị Quốc hội sửa đổi Nghị quyết số 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, bỏ cụm từ “có khả năng phục hồi”.
Đối với gói tín dụng 120 nghìn tỷ đồng, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh, đây là gói thực hiện đến năm 2030. Nguồn vốn do chính 4 ngân hàng thương mại nhà nước huy động, lãi suất giảm từ 1,5-2% cho chủ đầu tư và người mua nhà của các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ vay. Ngân hàng Nhà nước chỉ hướng dẫn về lãi suất áp dụng trong thời gian ưu đãi để triển khai thống nhất. Bộ Xây dựng đã có các hướng dẫn và ủy quyền cho các địa phương để công bố danh mục dự án.
“Nhu cầu về nhà ở xã hội, nhà ở công nhân cao nhưng nhu cầu vay là một vấn đề bởi quyết định vay để mua một căn hộ là do người dân. Vấn đề này sẽ được triển khai trong thời gian tới. Đặc biệt trong Luật Nhà ở trình Quốc hội kỳ này cho phép các doanh nghiệp mua nhà để bố trí nhà ở cho công nhân. Đây là điểm tích cực để các gói này được tăng dư nợ giải ngân”.
Bên cạnh đó, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh, tái cơ cấu ngân hàng yếu kém là việc tồn đọng, khó xử lý, “trong điều kiện bình thường đã khó và trong điều kiện khó khăn thì càng khó hơn”. Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã quyết liệt chỉ đạo, yêu cầu tiến hành nhiều giải pháp. “Đến nay, việc xử lý ngân hàng yếu kém đang trình xin chủ trương các cấp có thẩm quyền. Ngân hàng Nhà nước, các bộ, ngành và các bên đang thực hiện quyết liệt các bước trước khi phê duyệt đề án chi tiết, theo đúng chủ trương phê duyệt các cấp có thẩm quyền, quy định của pháp luật”, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước thông tin.