Qua nửa năm cả nước bước vào giai đoạn thích ứng với trạng thái bình thường mới sau khi ứng phó với dịch bệnh COVID-19, ngành chế biến và xuất khẩu gỗ đã nhanh chóng trở lại khôi phục sản xuất, đẩy nhanh tiến độ để kịp thời đáp ứng các đơn hàng tồn đọng do dịch COVID-19. Nhờ đó, ngành gỗ đã có sự tăng trưởng nhẹ so với cùng kỳ năm 2021. Không chỉ kín đơn hàng đến hết quý III/2022, một số doanh nghiệp gỗ cũng đã chốt xong đơn hàng hết năm 2022.
Sản xuất sản phẩm đồ gỗ xuất khẩu sang thị trường EU của Công ty CP WOODSLAND Tuyên Quang. Ảnh tư liệu: Vũ Sinh/TTXVN
Các thị trường đều hồi phục
Theo đánh giá của các chuyên gia, nhờ nỗ lực của tất cả các doanh nghiệp, ngành chế biến gỗ đã trở lại sản xuất thuận lợi, điều này giúp cho trong 3 tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất khẩu của ngành gỗ nội thất đạt 3,94 tỷ USD, tăng 3% so với cùng kỳ 2021.
Theo ông Nguyễn Chánh Phương, Phó Chủ tịch hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP Hồ Chí Minh, nhờ vào các Hiệp định thương mại tự do Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA), Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP)… mà ngành chế biến gỗ Việt Nam đã thuận lợi đưa đơn hàng ra nhiều thị trường, tăng khả năng cạnh tranh với mặt hàng của các quốc gia khác.
Cụ thể, mặt hàng nội thất bằng gỗ xuất khẩu vào các thị trường CPTPP đều tăng mạnh, dẫn đầu là nội thất phòng khách, phòng ăn, tiếp theo là nội thất phòng ngủ. Dự báo xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ sang khối thị trường này còn tiếp tục tăng mạnh trong thời gian tới, vì trong hiện tại, nhiều doanh nghiệp đang gia tăng công suất để kịp tiến độ các đơn hàng đã ký đến hết quý II/2022.
Về CPTPP, rõ ràng ngoài Mỹ, Canada và Australia cũng là những thị trường tốt cho Việt Nam. Nó đã được chứng minh qua sự tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam trong quý I/2022; trong đó còn có cả Hàn Quốc và Nhật Bản. Tuy rằng ngành gỗ trước đó đã được hưởng thuế thấp, nhưng nhờ có thêm Hiệp định CPTPP thì những ưu đãi sẽ duy trì tiếp tục.
Cùng với việc chủ động thích ứng linh hoạt, các doanh nghiệp tập trung đẩy mạnh chế biến giúp tăng giá trị gia tăng của ngành hàng, đặc biệt là xây dựng vùng nguyên liệu và liên kết chuỗi theo hướng vi mô hơn, chất lượng hơn - ông Phương nhấn mạnh.
Trong tháng 3, mức tăng trưởng của ngành gỗ có dấu hiệu giảm nhẹ nhưng vẫn là con số cao so với thời điểm 2021. Nếu giữ được bình quân kim ngạch xuất khẩu đạt khoảng 1,5 tỷ USD/tháng thì kế hoạch đặt ra của ngành gỗ là khoảng 16,5 tỷ USD cuối năm 2022 hoàn toàn khả thi.
Bà Dương Thị Minh Tuệ, Giám đốc kinh doanh Công ty cổ phần gỗ Minh Dương (Bình Dương) cho biết, đơn hàng đi Mỹ, châu Âu của công ty đã kín đến hết quý III/2022 và vẫn đang tiếp nhận đơn hàng cho quý IV/2022.
Mặc dù ngành gỗ đang trên đà thuận lợi về đơn hàng, nhưng hầu hết các doanh nghiệp đang phải đau đầu vì nhiều chi phí phát sinh kể từ thời điểm cả nước gỡ bỏ phong tỏa cho đến nay. Điển hình như chi phí xăng dầu, nhiên liệu tăng cao làm ảnh hưởng đến chi phí đầu vào, chi phí phụ trợ cũng tăng theo.
Đồng thời, chi phí logistics đang tăng chóng mặt nên giá thành sản phẩm rất cao. Nhiều đơn hàng chốt trước biến động giá nguyên liệu nên doanh nghiệp bị "ăn" vào lợi nhuận. Một container đi châu Âu hiện dao động 6.000-8.000 USD, đi Mỹ khoảng từ 10.000-12.000 USD. Nhưng có những đơn hàng, nhà mua hàng phải tốn đến 25.000 USD để vận chuyển một container từ cảng Cát Lái đến bờ Đông của Mỹ.
Theo bà Bùi Thị Thanh An, Phó cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Vietrade), Bộ Công Thương, để tạo thêm động lực tăng trưởng cho ngành, Cục Xúc tiến thương mại phối hợp với các tổ chức, hiệp hội… triển khai nhiều chương trình xúc tiến thương mại, mang đến cơ hội tiếp cận thị trường, tiếp cận nguồn cung lẫn dịch vụ cho doanh nghiệp trên địa bàn cả nước.
Nhiều giải pháp phát triển
Trước những biến động về giá đầu vào của ngành gỗ, để tăng khả năng cạnh tranh của ngành chế biến, xuất khẩu gỗ Việt Nam, giữa tháng 3/2022, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành ký Quyết định 327/QĐ-TTg ngày 10/3/2022 phê duyệt Đề án phát triển ngành công nghiệp chế biến gỗ bền vững, hiệu quả giai đoạn 2021-2030.
Theo đó, đề án đặt mục tiêu chung đến năm 2030, ngành công nghiệp chế biến gỗ trở thành một ngành kinh tế quan trọng; xây dựng, phát triển thương hiệu sản phẩm gỗ Việt Nam có uy tín trên thị trường trong nước và quốc tế. Việt Nam cũng phấn đấu để có thể nằm trong nhóm các nước hàng đầu thế giới về sản xuất, chế biến, xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ.
Cụ thể, giá trị xuất khẩu gỗ và lâm sản đạt 20 tỷ USD vào năm 2025; trong đó, kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ đạt trên 18,5 tỷ USD. Ngành gỗ xuất khẩu đạt 25 tỷ USD vào năm 2030; trong đó kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ đạt trên 20,4 tỷ USD. Riêng giá trị gỗ, sản phẩm gỗ tiêu thụ nội địa đạt 5 tỷ USD vào năm 2025, trên 6 tỷ USD vào năm 2030.
Không những vậy, cả nước phấn đấu có trên 80% cơ sở chế biến, bảo quản gỗ đạt trình độ và năng lực công nghệ sản xuất tiên tiến; 100% gỗ, sản phẩm gỗ xuất khẩu và tiêu dùng trong nước được sử dụng từ nguồn nguyên liệu gỗ hợp pháp, gỗ có chứng chỉ quản lý rừng bền vững.
Tiến sỹ, Trần Đình Thiên - Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ nhận xét, công nghiệp hỗ trợ cho ngành công nghiệp chế biến gỗ hiện còn ít, thiết kế mẫu mã còn yếu, các chính sách khuyến khích chưa đủ mạnh để doanh nghiệp tận dụng cơ hội phát triển.
Thời gian tới, ngành gỗ cần được quan tâm hơn nữa từ phía Chính phủ nhằm tạo sức đẩy để phát triển mạnh hơn. Hiện trình độ công nhân ngành gỗ còn thấp, hệ thống công nghiệp hỗ trợ vẫn yếu. Do đó, cần có hệ thống chính sách hỗ trợ, cơ chế khuyến khích để ngành gỗ phát triển, đi vào quỹ đạo, hiện đại và phù hợp hơn trong tình hình mới.
Để tạo điều kiện cho ngành chế biến gỗ thực hiện các chiến lược phát triển, ngay trong đề án phát triển ngành công nghiệp chế biến gỗ bền vững, hiệu quả giai đoạn 2021 – 2030 nêu rõ, Chính phủ chủ trương phát triển các nhóm sản phẩm gỗ có lợi thế cạnh tranh, giá trị gia tăng, nhu cầu sử dụng cao, ổn định trên thị trường.
Đồng thời, khuyến khích tập trung ưu tiên phát triển sản xuất, chế biến các nhóm sản phẩm chính như: sản phẩm đồ gỗ nội thất (sản phẩm bàn ghế, giường tủ, tủ bếp, bàn trang điểm, giá kệ sách; các loại ván sàn); sản phẩm đồ gỗ ngoài trời (ghế xích đu, cầu trượt, bàn ghế, ghế băng; dù che nắng); sản phẩm gỗ ván nhân tạo (ván ghép thanh; ván dán, ván dăm; ván MDF); sản phẩm gỗ kết hợp với các loại vật liệu khác làm tăng tính thẩm mỹ, độ bền chắc, tiết kiệm gỗ (song mây, tre, trúc; nhựa, kim loại, vải, da); sản phẩm đồ gỗ mỹ nghệ (bàn ghế, giường tủ; sản phẩm sơn mài, tranh gỗ, các loại tượng bằng gỗ; sản phẩm lưu niệm, mỹ nghệ trang trí kết hợp song, mây, tre, trúc, vật liệu khác); nhóm sản phẩm viên nén gỗ, dăm gỗ,…
Thông qua những ưu tiên này, ngành chế biến và xuất khẩu gỗ được tạo thêm nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển trong thời gian tới.