Gia Lai: Phá thế độc canh cây 'vàng đen'

Thế nhưng, cũng chính cây hồ tiêu cũng đã khiến bao gia đình rơi vào cảnh cơ hàn, phải bỏ xứ để mưu sinh bởi cây hồ tiêu chết, giá xuống thấp. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, từ việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp đã mở ra hướng đi hiệu quả trong phát triển kinh tế, phá thế độc canh cây tiêu.

Đến với thủ phủ hồ tiêu Chư Pưh, cái tên Trần Bá Chiến (thôn Phú Bình, xã Ia Le) từng “vang danh” tỷ phú hồ tiêu khi có trên 5.000 trụ tiêu cho thu nhập hơn 1 tỷ đồng/năm. Thế nhưng, vào khoảng năm 2017, khi cây hồ tiêu rơi vào thảm cảnh“chết nhanh, chết chậm”, hàng nghìn trụ tiêu của gia đình ông Chiến khô héo dần rồi lụi tàn. Chỉ trong một thời gian ngắn, những vườn tiêu xanh mướt của gia đình ông dần bị xóa sổ, chỉ còn trơ lại hàng trụ.

Không nản lòng, gia đình ông Chiến tìm đến với mô hình trồng dâu nuôi tằm. Cùng thời điểm cây hồ tiêu chết hàng hoạt, ông Chiến chuyển qua thử nghiệm với mô hình mới và nhận thấy hiệu quả kinh tế cao và phù hợp với thổ nhưỡng.

Sau 2 năm thực hiện thí điểm, năm 2019, ông mạnh dạn đầu tư mở rộng diện tích trồng dâu nuôi tằm trên diện tích 1 ha đất. Cùng đó, ông thành lập Nông hội Dâu tằm đầu tiên tại Chư Pưh với sự tham gia của 17 hộ gia đình.

Từ đây, những mô hình trồng dâu nuôi tằm với sự liên kết chặt chẽ giữa các hộ dân đã dần thay thế những diện tích hồ tiêu. Theo báo cáo của Nông hội Dâu tằm, trong 5 năm qua (2019- 2023), với giá kén được thu mua dao động mức 120.000- 200.000 đồng/kg, nhiều gia đình đã có mức thu nhập ổn định.

Cũng như cây hồ tiêu, trồng dâu, nuôi tằm đòi hỏi người nuôi phải nắm vững kỹ thuật mới cho thu nhập ổn định. Thời gian tới, ông Chiến sẽ tiếp tục mở rộng diện tích trồng dâu để nuôi tằm và sẵn sàng hướng dẫn kỹ thuật trồng dâu, nuôi tằm, hỗ trợ vốn ban đầu cho các hộ dân có nhu cầu trên địa bàn.

Cũng từng thất bại và nợ nần bởi nạn tiêu chết hàng loạt, gia đình bà Đặng Tây Nguyên (thôn Thủy Phú, xã Ia BLứ, huyện Chư Pưh) đang vươn lên làm giàu từ mô hình trồng dâu nuôi tằm. Với điều kiện thổ nhưỡng phù hợp cây dâu phát triển rất tốt, lá to, dày và xanh, tằm nuôi không bị bệnh, cho ra chất lượng kén đạt tiêu chuẩn. Vì thế, các đại lý thu mua ổn định, trung bình mỗi tháng, mỗi hộ có thể nuôi 2 lứa tằm, với giá kén ở mức 150.000- 200.000 đồng/kg nên mang lại thu nhập cao.

Bên cạnh mô hình trồng dâu nuôi tằm, nhiều mô hình chăn nuôi cũng đang mang lại hiệu quả kinh tế cao, tạo niềm tin cho người dân phát triển kinh tế, không phụ thuộc vào cây hồ tiêu. Điển hình như gia đình anh Đoàn Văn Thái (thôn Thủy Phú, xã Ia Blứ, huyện Chư Pưh). Năm 2015, hơn 1.500 trụ tiêu của gia đình anh Đoàn Văn Thái bị nhiễm bệnh và chết hàng loạt. Ông Thái thiệt hại toàn bộ tài sản tích cóp và số tiền 250 triệu đồng vay ngân hàng.

Mất đi nguồn thu nhập chính cùng với áp lực trả nợ ngân hàng, vợ chồng ông Thái phải bỏ nhà vào phía Nam làm công nhân. Sau hơn một năm tha hương, tiền lương cũng chỉ đủ sống qua ngày, ông Thái quyết định trở về địa phương tìm sinh kế mới. Đúng thời điểm đó, huyện Chư Pưh triển khai nhiều chủ trương, chính sách để tái cơ cấu ngành nông nghiệp, tạo ra nhiều sinh kế cho người dân.

Được sự động viên, hỗ trợ của chính quyền địa phương, năm 2017, ông Thái triển khai mô hình nuôi dê bằng số vốn ít ỏi. Với phương pháp, kỹ thuật chăn nuôi vững, sự cần cù, chịu khó, gia đình ông Thái liên tục có lãi và tăng đàn dê.

Đến nay, đàn dê của gia đình anh có gần 300 con, mỗi năm đã cho gia đình anh thu nhập gần 500 triệu đồng.

“Khi cây hồ tiêu chết đồng loạt, tôi và nhiều người dân nghĩ rằng, ở vùng đất này không có sinh kế khác cho thu nhập cao. Nhưng nay thì khác, trong xã Ia Blứ, nhiều gia đình vươn lên làm giàu nhờ mô hình nuôi dê, trồng dâu nuôi tằm, chuyển đổi sang cây trồng khác như sầu riêng, rau sạch...”, ông Thái chia sẻ.

Hiệu quả từ mô hình chuyển đổi từ đất trồng, vật nuôi, gắn với liên kết sản xuất đã mang lại hiệu quả cao, nhiều hộ gia đình là “con nợ của cây tiêu” đã vươn lên phát triển bền vững, không những trả hết nợ mà còn xây nhà, mua xe, tái đầu tư sản xuất.

Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới được huyện quan tâm thực hiện đồng bộ, hiệu quả. Thành quả trên đã đưa tốc độ tăng trưởng kinh tế của huyện Chư Pưh những năm qua luôn ở mức khá, bình quân 3 năm 2021-2023 đạt 9,86%; các mục tiêu về kinh tế, xã hội, văn hóa, quốc phòng an ninh đều đạt và vượt kế hoạch; đã có 6 xã và 9 thôn, làng đạt chuẩn nông thôn mới. Địa bàn bình yên, là điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp, người dân yên tâm đầu tư phát triển kinh tế.

Để nâng cao giá trị nông sản, giúp sản phẩm nông nghiệp đứng vững trên thị trường, huyện Chư Pưh đang tập trung đẩy mạnh phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nhất là các loại cây trồng, vật nuôi mới.

Trên cơ sở thực tế của địa phương, huyện Chư Pưh đang hướng dẫn các cơ quan, đơn vị tổ chức lồng ghép một số chương trình, dự án, kêu gọi doanh nghiệp, hợp tác xã liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ các sản phẩm như dâu tằm, sầu riêng, nhãn, hồ tiêu, cà phê sạch… nhằm tạo đầu ra ổn định và nâng tầm giá trị các sản phẩm nông nghiệp.

Hiện nay, huyện Chư Pưh có hơn 906 ha cây trồng ứng dụng công nghệ tưới tiết kiệm; từng bước hình thành vùng sản xuất chuyên canh tập trung các loại cây trồng như hồ tiêu, cà phê, cây ăn quả (sầu riêng, bơ, cam, bưởi), cây dược liệu, trồng dâu nuôi tằm theo chuẩn sản xuất an toàn; xây dựng được 23 mô hình liên kết sản xuất lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi và 7 dự án liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Nhờ đó, tốc độ tăng trưởng kinh tế của huyện Chư Pưh những năm qua luôn ở mức khá, bình quân 3 năm 2021-2023 đạt 9,86%. Huyện đã có 6 xã và 9 thôn, làng đạt chuẩn nông thôn mới.

“Kết hợp chặt chẽ tái cơ cấu ngành nông nghiệp với thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực để xây dựng ngành nông nghiệp bền vững”- đồng chí Siu Y Bé, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Chư Pưh cho biết.