Không phát triển các dự án nhiệt điện than mới vì lo ngại ô nhiễm môi trường

Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT), đến nay, cả nước có 26 nhà máy nhiệt điện than (NMĐT) đang vận hành, với tổng công suất khoảng 13.810 MW, tiêu thụ khoảng 47,8 triệu tấn than/năm; lượng tro xỉ, thạch cao thải ra hàng năm hơn 16,4 triệu tấn/năm.

Dự kiến tới năm 2020, sẽ có thêm 15 dự án nhiệt điện than được đưa vào hoạt động (hiện đang trong quá trình xây dựng) và sẽ đưa tổng công suất lắp đặt NMĐT lên 24.370 MW, tiêu thụ khoảng 60 triệu tấn than/năm. Dự kiến tổng số NMĐT hoạt động năm 2020 là 31 nhà máy, năm 2025 là 47 nhà máy và năm 2030 là 64 nhà máy.

Tại Việt Nam, một số lượng không đáng kể tro, xỉ đáp ứng được tiêu chuẩn đầu vào để sử dụng làm phụ gia xi măng, bê tông, sản xuất vật liệu xây dựng không nung…

Đại diện Bộ TN & MT cho biết, thực tế hiện nay phần lớn các nhà máy đều chưa có biện pháp tái sử dụng, xử lý tro, xỉ một cách triệt để; tro, xỉ chủ yếu được đổ ra bãi thải của các nhà máy như: Nhà máy Nhiệt điện Cao Ngạn (Thái Nguyên), Nhà máy Nhiệt điện Na Dương (Lạng Sơn), Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại I, II (Hải Dương), Nhà máy Nhiệt điện Uông Bí (Quảng Ninh), Nhá máy Nhiệt điện Cẩm Phả (Quảng Ninh), Nhà máy Nhiệt điện Hải Phòng (Hải Phòng)….

Hầu hết lượng tro, xỉ không đáp ứng các tiêu chuẩn dùng làm vật liệu xây dựng hoặc các tiêu chuẩn/quy chuẩn cho một ngành sản xuất khác, được thải trực tiếp ra bãi thải. Việc này có thể khiến rò rỉ nước từ bãi thải xỉ ra ngoài môi trường, gây ô nhiễm môi trường (đất, nước); lượng tro, xỉ phát sinh ngày càng nhiều trong khi khả năng lưu, giữ bị giới hạn.

Cùng với đó, trong tro, xỉ có nhiều bụi, trong đó có nhiều thành phần bụi với kích thước nhỏ, dễ phát tán như PM 2,5 và PM phát sinh trong quá trình lưu giữ, vận chuyển từ NMĐT đến bãi thải xỉ bằng xe tải hoặc tại khu vực bãi thải xỉ nếu không có biện pháp kiểm soát.

Trong khi đó, nhiều nhà máy chưa hoàn thiện hệ thống vận chuyển, bãi chứa lưu giữ tro, xỉ, thạch cao và chưa đáp ứng các yêu cầu bảo vệ môi trường, gây ô nhiễm môi trường xung quanh nhà máy và gây khiếu kiện kéo dài.
Thực tế hiện nay, việc tồn động tro, xỉ, thạch cao là do thiếu các hướng dẫn kỹ thuật, các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về việc sử dụng tro, xỉ, thạch cao để làm vật liệu xây dựng, san lấp mặt bằng... Nhiều doanh nghiệp, địa phương có nhu cầu sử dụng lượng lớn tro, xỉ, thạch cao để làm vật liệu xây dựng nhưng chưa có các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật nên không thực hiện được.

Đại diện Bộ TN&MT cho biết, Bộ này đã đề nghị các Bộ Xây dựng, Công thương, Giao thông Vận tải, NN&PTNT, Khoa học Công nghệ cùng khẩn trương triển khai Đề án đã được Thủ tướng Chính phủ giao tại Quyết định số 452/QĐ-TTg ngày 12/4/2017.

Đối với các NMĐT đã đi vào vận hành, phải thực hiện nghiêm túc Quyết định số 1696/QĐ-TTg ngày 23/9/2014 của Thủ tướng Chính phủ về một số giải pháp thực hiện xử lý tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, nhà máy hóa chất phân bón để làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng.

Đồng thời, đẩy mạnh xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, nhà máy hóa chất, phân bón làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và trong các công trình xây dựng. Các nhà máy nhiệt điện phải chủ động tìm kiếm các giải pháp trong xử lý tro, xỉ và tiêu thụ vật liệu xây dựng có sử dụng tro, xỉ, thạch cao.

Đối với những dự án NMĐT đang trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư, cơ quan phê duyệt dự án phải yêu cầu các chủ dự án có phương án tiêu thụ, xử lý tro, xỉ than (coi tro, xỉ than là một dạng tài nguyên) đồng thời với việc xây dựng NMĐT để giảm diện tích của bãi thải xỉ và giảm thiểu tác động do tro, xỉ than từ bãi thải tro, xỉ.

Áp dụng các biện pháp giảm thiểu phù hợp để hạn chế tác động tới môi trường nước và môi trường không khí xung quanh như phun bụi thường xuyên, đầm chặt tro. xỉ và xử lý chống thấm theo đúng quy định.

Bộ TN &MT kiến nghị Bộ Công Thương khẩn trương rà soát Quy hoạch tổng sơ đồ điện VII điều chỉnh đã được phê duyệt để có kế hoạch và lộ trình đóng cửa NMĐT hoạt động kém hiệu quả, công nghệ sản xuất lạc hậu, phát sinh chất thải lớn ra môi trường và có rủi ro, sự cố ảnh hưởng lớn đến môi trường khu vực triển khai Dự án; không đưa NMĐT mới vào quy hoạch và đồng thời nghiên cứu, triển khai ứng dụng, lắp đặt, sản xuất năng lượng tái tạo, sạch và thân thiện với môi trường.