Tàu khai thác thủy sản neo đậu trên cửa biển thị trấn Sông Đốc, huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau. Ảnh: Hồng Đạt/TTXVN
Thông tin trên được Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan cáo cáo một số nội dung liên quan đến nhóm vấn đề chất vấn tại Phiên họp thứ 25 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn các bộ, ngành, địa phương tập trung cao điểm tuần tra, kiểm tra, kiểm soát tàu cá hoạt động trên biển. Đồng thời, kiểm tra, kiểm soát 100% tàu cá xuất, nhập bến qua các đồn, trạm biên phòng tuyến biển phải đảm bảo đủ các điều kiện theo quy định khi tham gia hoạt động khai thác thủy sản. Nếu để xảy ra các trường hợp tàu cá không đủ điều kiện vẫn được xác nhận xuất, nhập bến tham gia hoạt động khai thác thủy sản thì chỉ huy đơn vị đó chịu trách nhiệm trước Bộ Quốc phòng và trước pháp luật.
Đồng thời, điều tra, xử phạt triệt để các trường hợp vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; trường hợp đủ căn cứ xử lý hình sự, tiến hành điều tra, truy tố theo quy định pháp luật các hành vi cố tình vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài (xóa số đăng ký, sử dụng số đăng ký giả trong nước hoặc của nước ngoài; ngắt kết nối thiết bị giám sát hành trình (VMS) hoặc gửi thiết bị VMS trên tàu cá khác...).
Bộ Quốc phòng cùng với Bộ Công an điều tra, xử lý, truy tố hình sự các tổ chức, cá nhân thực hiện hành vi môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân Việt Nam đi khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Bộ Công an khẩn trương điều tra, củng cố hồ sơ, đưa ra truy tố, xử lý các tổ chức, cá nhân thực hiện hành vi môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân Việt Nam đi khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài và môi giới chuộc tàu cá, ngư dân bị nước ngoài bắt giữ về nước trái phép.
UBND các tỉnh, thành phố ven biển trực thuộc Trung ương phối hợp chặt chẽ với Bộ Quốc phòng để ngăn chặn tàu cá địa phương vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; nếu tiếp tục để xảy ra vi phạm phải chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ. Cùng đó, nghiêm cấm các chủ nậu, vựa, cơ sở, doanh nghiệp thu, mua sản phẩm thủy sản khai thác từ tàu cá vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, tàu chuyển tải thực hiện chuyển tải sản phẩm thủy sản khai thác từ tàu cá khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.
Ngoài ra, thực hiện truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác; kiểm soát nguyên liệu thủy sản khai thác nhập khẩu, đặc biệt nhập khẩu bằng tàu container, các tỉnh thành thực hiện nghiêm việc kiểm soát tàu cá ra vào cảng, giám sát sản lượng thủy sản khai thác bốc dỡ qua cảng. Đồng thời, tuân thủ đúng quy định việc xác nhận, chứng nhận và truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác đảm bảo theo chuỗi nhật ký khai thác đối khớp với dữ liệu VMS, đối tượng khai thác khớp với nghề khai thác, thực hiện kiểm tra chéo giữa các địa phương và với các doanh nghiệp...Cùng đó, có phương án điều động, biệt phái, bố trí đủ nhân lực có chuyên môn, nghiệp vụ và kinh phí thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU cho cơ quan quản lý thủy sản tại địa phương, đặc biệt là tại cảng cá.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành khẩn trương điều tra xác minh các vụ việc nghi vấn nhập lậu, hợp thức hóa sản phẩm từ khai thác IUU, xử lý nghiêm triệt để theo quy định của pháp luật các trường hợp vi phạm, đồng thời xây dựng các phương án làm việc với đoàn thanh tra của EC trên cơ sở kết quả của các vụ xác minh.
Bên cạnh đó, thực hiện đúng quy định kiểm soát sản phẩm thủy sản khai thác từ tàu nước ngoài cập cảng theo quy định của Hiệp định về biện pháp các quốc gia có cảng. Bộ đàm phán với EC sửa đổi khung pháp lý về kiểm soát nguyên liệu nhập khẩu có nguồn gốc từ khai thác nhập khẩu vào Việt Nam qua đường container.
Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng, cần tập trung cao điểm xử lý các hành vi vi phạm IUU. Theo đó, các bộ, ngành chỉ đạo lực lượng thực thi pháp luật tăng cường tuần tra, kiểm tra, kiểm soát, nhất là việc sử dụng phương tiện, thiết bị kỹthuật theo quy định để xác định vi phạm, thu thập bằng chứng, chứng cứ, xử lýnghiêm vi phạm khai thác IUU; kiên quyết ngăn chặn, xử lý nghiêm tàu cá không đủ điều kiện tham gia hoạt động khai thác thủy sản.
Cùng với đó là tập trung điều tra, xác minh, xử lý triệt để các hành vi vi phạm hành chính theo quy định tại Nghị định số 42/2019/NĐ-CP của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản. Điều tra, xác minh, xử phạt 100% các trường hợp: tàu cá ngắt kết nối thiết bị VMS trên 10 ngày, ngắt kết nối thường xuyên khi khai thác trên biển, và vượt ranh giới trên biển theo quy định; các đơn vị cung cấp thiết bị giám sát hành trình tàu cá không tuân thủ các quy định về lắp đặt, cung cấp các dịch vụ bảo hành, sửa chữa thiết bị VMS hư hỏng cho người dân.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng địa phương tổ chức thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các vi phạm về hồ sơ truy xuất nguồn gốc tại các tổ chức giám sát thủy sản khai thác qua cảng, xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản khai thác và các doanh nghiệp nhập khẩu, thu mua, chế biến, xuất khẩu thuỷ sản khai thác vào thị trường châu Âu.
Song song với đó, thu hồi hoặc đình chỉ hoạt động kinh doanh đối với các doanh nghiệp, đưa ra khỏi danh sách cảng cá chỉ định có đủ điều kiện xác nhận nguồn gốc thủy sản khai thác vi phạm các quy định về IUU; trường hợp đủ căn cứ xử lý hình sự, điều tra truy tố theo quy định pháp luật hành vi cố tình vi phạm, hợp thức hóa hồ sơ đối với các lô hàng thủy sản xuất khẩu.
Các hội, hiệp hội thủy sản, doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản kiên quyết từ chối thu mua, chế biến, xuất khẩu các sản phẩm thủy sản có nguồn gốc từ khai thác IUU; phối hợp với các cơ quan chức năng để cung cấp thông tin, xử lý nghiêm các doanh nghiệp thủy sản làm ăn phi pháp, hợp thức hóa hồ sơ, tiếp tay, dung túng cho hành vi khai thác IUU.
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, việc quản lý đội tàu đã đi vào nề nếp, thực hiện công bố và quản lý tốt số tàu theo hạn ngạch Giấy phép khai thác thủy sản, số lượng tàu cá đã giảm. Chỉ tiêu đặt ra đến cuối năm 2023 sẽ giảm 3,5% số tàu so với năm 2022.
Đến nay, 84,4% tàu cá hiện có đã được đăng ký và cập nhật dữ liệu lên cơ sở dữ liệu quốc gia ngành thủy sản phục vụ việc theo dõi, quản lý. 15,6% số tàu còn lại không đủ điều kiện để đăng ký và được địa phương thống kê theo dõi, quản lý. Có 28.797 tàu cá đã lắp thiết bị giám sát hành trình (đạt 97,65%). Tuy nhiên, số lượng tàu cá vi phạm quy định về duy trì kết nối hệ thống giám sát hành trình tàu cá còn diễn ra phổ biến.
Sau lần thanh tra thứ 3 (10/2022), Đoàn Thanh tra EC vẫn tiếp tục khuyến nghị thực hiện 4 nhóm vấn đề bao gồm: khung pháp lý; quản lý đội tàu, theo dõi, kiểm tra kiểm soát tàu cá; truy xuất nguồn gốc; thực thi pháp luật.