Để đảm bảo sự thông suốt trong tiêu thụ, lưu thông các sản phẩm nông sản, thực phẩm trong thời gian áp dụng Chỉ thị 16/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, cần có sự chủ động, vào cuộc một cách tích cực của các địa phương. Đây là nhận định của Tổ công tác đặc biệt của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại Tp. Hồ Chí Minh tại buổi họp báo trực tuyến thông tin về sản xuất và cung ứng nông sản trong tình hình dịch COVID- 19 tại các tỉnh thành phía Nam, ngày 26/7.
Nhiều mặt hàng nông sản Việt có giá bán khuyến mãi bày bán tại siêu thị Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: Mỹ Phương/TTXVN
Các đầu mối cung ứng - tiêu thụ phát huy hiệu quả
Ngay từ khi Tổ công tác đặc biệt của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại TP Hồ Chí Minh đi vào hoạt động, các thành viên đã tích cực thực hiện việc tập hợp các đầu mối sản xuất, cung ứng nông sản, thực phẩm trong khu vực. Tính đến ngày 25/7/2021, có tổng 8 đầu mối cung cấp nông sản và thực phẩm đăng kí với Tổ công tác Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn gồm: 85 đầu mối cung cấp rau củ, 102 đầu mối trái cây; 157 đầu mối thủy hải sản; lương thực 24 đầu mối; các mặt hàng khác 20 đầu mối. Ngoài ra, 12/13 tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long cũng cung cấp qua Tổng cục Thủy sản 148 đơn vị nuôi trồng thủy sản với nhiều loại khác nhau sẽ thu hoạch trong thời gian tới
Ông Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt thông tin, thống kê từ 8 đầu mối đăng kí qua Tổ công tác, sản lượng hàng hóa có thể cung cấp đến 31/7/2021 rất dồi dào và đang có dấu hiệu thừa nhóm hàng trái cây, sản phẩm chăn nuôi và thủy sản. Cụ thể, nhóm rau củ tăng đột biến sản lượng khoai lang tím và khóm (dứa). Dưa leo có dấu hiệu cung vượt cầu. Nhóm trái cây có số lượng đăng ký tăng cao nhất là nhãn, lượng cung các đầu mối lên tới trên 700 tấn/ngày.
Nhãn và chuối đang có dấu hiệu khó khăn trong tiêu thụ do ảnh hưởng của dịch COVID-19, các doanh nghiệp thu mua không thể tiếp cận hết các địa bàn. Trong khi đó, nhóm thủy sản cũng ghi nhận sản lượng của tôm, cua, cá nước mặn tăng nhanh. Số đầu mối sản phẩm chăn nuôi cung cấp ít nhưng có dấu hiệu dư thừa của thịt gà lông trắng, chim bồ câu ở khu vực các tỉnh miền Đông. Dự báo những ngày sắp tới, các mặt hàng dưa leo, nhãn xuồng, nhãn Idor, khóm, chanh,chuối, khoai lang, gà lông trắng, cua và tôm nước mặn sẽ cung vượt cầu.
Về tiêu thụ, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Trần Thanh Nam, Tổ trưởng Tổ công tác cho biết, những ngày qua, Tổ trực tiếp tìm nguồn hàng và kết nối thành công cho 16 hệ thống siêu thị, bếp ăn công nghiệp và doanh nghiệp thu mua. Số đơn hàng giao dịch thành công được ghi nhận ban đầu là 24 đơn, nhưng số lượng giao dịch thực tế rất lớn do người mua và người bán tìm có được đầu mối và liên hệ trực tiếp để mua bán.
Theo Thứ trưởng Trần Thanh Nam, hầu hết các tỉnh, thành trong khu vực phía Nam đã tạm hoàn chỉnh hệ thống cập nhật dữ liệu của các đầu mối cung cấp nông sản; hỗ trợ doanh nghiệp khó khăn về vận chuyển, xét nghiệm nhanh COVID-19, tạo điều kiện cho doanh nghiệp đến địa phương mua hàng. Nhiều tỉnh hình thành các điểm bán hàng nhu yếu phẩm đến từng huyện, xã cho người dân, đáp ứng các biện pháp phòng dịch như huyện Giồng Riềng (Kiên Giang), thành phố Bến Tre, thành phố Vị Thanh - Hậu Giang… Nhờ đó, lượng nông sản, thực phẩm được thu mua, tiêu thụ tại chỗ rất ổn định và cung cấp một phần cho các tỉnh lân cận.
Các địa phương cần chủ động hơn nữa
Bên cạnh những địa phương đã theo sát chỉ đạo của Tổ công tác, vẫn còn nhiều địa phương, không nắm sát tình hình sản xuất và cung cấp hàng hóa, số liệu sản lượng không chính xác, khi tìm được doanh nghiệp mua hàng thì tỉnh đã hết hàng hoặc không có năng lực gom hàng giao cho hợp tác xã. Có dấu hiệu thiếu hàng hóa cục bộ trong hệ thống các chuỗi siêu thị tại một số tỉnh do đứt gãy vận chuyển từ các kho tổng; một số siêu thị, như ở Bến Tre tăng rất lớn lượng rau mua từ các tỉnh khác.
Phản ánh của nhiều hợp tác xã, đã có dấu hiệu tăng giá thức ăn chăn nuôi, thức ăn thủy sản và phân bón; có dấu hiệu khan hiếm các vật tư phục vụ sản xuất như: Đồng Tháp, Tiền Giang, An Giang, Hậu Giang khó mua túi bao trái xoài, mít do các mối mua hàng của tỉnh là các cơ sở sản xuất nhỏ ở Tp Hồ Chí Minh ngưng sản xuất.
Nhiều hợp tác xã đề nghị Tổ công tác cung cấp các đầu mối bán cây giống chất lượng, phân hữu cơ bón cho rau và sầu riêng. Vấn đề này Tổ công tác đã chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn các tỉnh, thành rà soát chặt chẽ, xử lý dứt điểm.
Việc vận chuyển, lưu thông hàng hóa, vật tư phục vụ sản xuất vẫn còn bị thắt chặt ở một số địa phương. Có nơi thương lái rất khó khăn trong đi lại thu mua nông sản. Khâu vận chuyển, phân phối sản phẩm; vận chuyển cây giống, con giống, thức ăn chăn nuôi, thủy sản vẫn còn gặp khó khăn do hoạt động kiểm soát tại các chốt kiểm dịch.
Thứ trưởng Trần Thanh Nam cho rằng, ngoài chức năng tổ chức sản xuất, đảm bảo nguồn cung nông sản, thực phẩm, Tổ công tác cũng nỗ lực kết nối các đầu mối sản xuất - tiêu thụ để thúc đẩy lưu thông. Tổ công tác cũng đã đề xuất Thủ tướng Chính phủ bổ sung danh mục các mặt hàng vật tư nông nghiệp, cây, con giống, thức ăn chăn nuôi, thức ăn thủy sản vào danh mục hàng hóa thiết yếu. Tuy nhiên, trong bối cảnh dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, 19 tỉnh thành trong khu vực phía Nam đều đang thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, có nơi còn áp dụng biện pháp tăng cường, dẫn đến tình trạng thắt chặt kiểm soát vận chuyển hàng hóa.
Theo Thứ trưởng Trần Thanh Nam, chống dịch đang là ưu tiên hàng đầu của nhiều địa phương, nhưng việc cung ứng đầy đủ hàng hóa tiêu dùng thiết yếu, trong đó có nông sản, thực phẩm cũng là yếu tố quan trọng để người dân yên tâm chấp hành các quy định chống dịch. Việc thiếu hàng cục bộ hiện nay ở một số địa phương không nằm ở việc thiếu nguồn cung mà chủ yếu do vướng mắc, trục trặc về vận chuyển. Vấn đề này, Tổng cục Đường bộ, Bộ Giao thông Vận tải đã có văn bản hướng dẫn các địa phương về việc cấp mã số phương tiện, phân "luồng xanh" cho hoạt động vận chuyển nông sản, thực phẩm. Tuy nhiên, cách hiểu và thực thi của một số địa phương, một số chốt kiểm soát chưa thống nhất, gây khó khăn cho việc lưu thông hàng hóa.
“Đây là vấn đề thuộc thẩm quyền giải quyết của từng địa phương, do đó Tổ công tác Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn các tỉnh, thành, thành lập tổ công tác phụ trách việc tổ chức sản xuất, thu hoạch cũng như kết nối tiêu thụ nông sản, thực phẩm tại địa phương. Đồng thời, tham mưu cho Ban chỉ đạo phòng, chống dịch cấp tỉnh tháo gỡ các bất cập về vận chuyển, tạo điều kiện để hàng hóa, nông sản lưu thông xuyên suốt, giải quyết được được đầu ra cho nông dân và nguồn hàng cho thị trường trong thời gian chống dịch.”, Thứ trưởng Trần Thanh Nam nhấn mạnh.