Tìm giải pháp để lấy lại đà tăng trưởng kinh tế

Quyết liệt trong cải cách và điều hành

Theo TS Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM),  mặc dù còn khoảng cách so với mục tiêu đề ra, song tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam đã ghi nhận sự cải thiện, cụ thể quý I/2023 đạt 3,28%, quý II/2023 là 4,14% và 6 tháng đầu năm đạt 3,72%.

Thực tiễn các năm 2020 - 2022 đã cho thấy, không ít lần Việt Nam gặp phải suy giảm tăng trưởng trong các tháng đầu năm, nhưng sau đó đã phục hồi mạnh mẽ trong các tháng cuối năm. Với tâm thế đó, bối cảnh khó khăn của các tháng đầu năm 2023 cũng chính là “sức ép tích cực” để Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương phải quyết liệt hơn trong điều hành và cải cách trong thời gian tới.

Trên cơ sở này, CIEM cập nhật 3 kịch bản tăng trưởng dự báo trong năm 2023. 

Ông Nguyễn Anh Dương - Trưởng ban Nghiên cứu tổng hợp của CIEM cho biết: Ở kịch bản 1, giả thiết các yếu tố kinh tế thế giới tiếp tục duy trì phù hợp với đánh giá của các tổ chức quốc tế, Việt Nam duy trì nỗ lực chính sách tương tự như nửa cuối các năm 2021 - 2022. Dự báo, tăng trưởng GDP đạt 5,34% năm 2023; xuất khẩu cả năm 2023 giảm 5,64%; chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân cả năm 2023 tăng 3,43%; cán cân thương mại đạt thặng dư ở mức 9,1 tỷ USD.

Kịch bản 2 là giữ nguyên hầu hết các giả thiết trong kịch bản 1 liên quan đến yếu tố kinh tế thế giới, song có một số điều chỉnh về nới lỏng tiền tệ và tài khóa tích cực hơn ở Việt Nam. Theo đó, tăng trưởng GDP dự báo ở mức 5,72% trong năm 2023; xuất khẩu cả năm 2023 giảm 3,66%; chỉ số CPI bình quân cả năm 2023 tăng 3,87%; cán cân thương mại đạt thặng dư ở mức 10,3 tỷ USD.

Kịch bản 3 được giả thiết trong bối cảnh kinh tế thế giới có một số chuyển biến tích cực hơn (tăng trưởng phục hồi, gián đoạn chuỗi cung ứng đã giảm đáng kể, lạm phát ở Mỹ giảm, thời tiết thuận lợi hơn,...) và sự quyết liệt trong cải cách và điều hành ở Việt Nam, qua đó giúp đạt kết quả tối đa về giải ngân/hấp thụ đầu tư công và tín dụng, cải thiện môi trường kinh doanh và năng suất lao động, thúc đẩy và thực hiện hoạt động đầu tư theo hướng hiệu quả hơn. Theo đó, tăng trưởng GDP dự báo ở mức 6,46% trong năm 2023; xuất khẩu cả năm 2023 giảm 2,17%; chỉ số CPI bình quân cả năm 2023 tăng 4,39%; cán cân thương mại đạt thặng dư ở mức 6,8 tỷ USD.

Theo đại diện Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT), để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2023 là 6 - 6,5%  thì trong hai quý còn lại của năm, tốc độ tăng trưởng phải đạt ở mức rất cao, không phải chỉ là 7- 7 ,5% như kịch bản đã được cập nhật hồi đầu tháng 4/2023, mà phải lên tới 8 - 9%. Đây là một thách thức không nhỏ. Bởi lẽ, quý III năm ngoái, tốc độ tăng trưởng GDP lên tới 13,71%; còn quý IV là 5,92%. Hơn nữa, bối cảnh hiện nay cho thấy, tình hình kinh tế còn nhiều khó khăn, khi mà kinh tế toàn cầu cũng còn nhiều yếu tố bất định, chưa thể sớm phục hồi.

Ông Trần Quốc Phương, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT cho biết: Bộ đã đề xuất nhóm chính sách giải pháp; đồng thời trên cơ sở kết quả của 27 đoàn công tác của Chính phủ đi làm việc với địa phương thời gian vừa qua, Bộ đã Dự thảo Nghị quyết chuyên đề đặc biệt cho 6 tháng cuối năm với tên gọi Nghị quyết về bảo đảm kinh tế vĩ mô thúc đẩy tăng trưởng, tăng cường kỷ luật, kỷ cương cải cách hành chính.

Theo ông Trần Quốc Phương, từ này tới cuối năm, cần tập trung vào 3 nhóm vấn đề trọng tâm.

Với Nhóm giải pháp thứ nhất, nhận định tình hình thế giới biến động rất nhanh, phức tạp và khó lường, Thủ tướng Chính phủ đặt trọng tâm vấn đề tăng cường phân tích dự báo. Do vậy, Bộ KH&ĐT cũng đã đặt ra một số nhiệm vụ trọng tâm đối với các Bộ, ngành, đặc biệt các bộ, ngành liên quan đến thị trường quốc tế, nắm bắt chặt chẽ tình hình, diễn biến của quốc tế, trên cơ sở đó đề xuất kịp thời các giải pháp ứng phó linh hoạt trong mọi tình huống.

Ở nhóm giải pháp thứ 2,  theo lãnh đạo Bộ KH&ĐT, cần bám sát quan điểm chỉ đạo của Chính phủ là phải giữ cho bằng được ổn định kinh tế vĩ mô, nhóm giải pháp này tập trung vào việc tiếp tục điều hành hàng hoá, chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ cũng như kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tiếp tục thực hiện các chương trình, định hướng cải thiện lãi suất cho vay để kích thích, khơi thông nguồn vốn cho nền kinh tế cũng như tiếp tục thực hiện các giải pháp hỗ trợ chính sách tài khóa về miễn, giảm thuế, triển khai các Nghị quyết của Quốc hội về giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) 2%.

“Chúng ta cũng biết rằng sức ép về điều hành lạm phát từ nay đến cuối năm đã giảm so với trước rất nhiều. Hiện nay mức độ CPI tăng khoảng 3,29%. Như vậy, còn rất nhiều dư địa so với mục tiêu của Quốc hội đặt ra là 4,5%, tạo điều kiện cho chúng ta tập trung hơn vào các giải pháp để thúc đẩy tăng trưởng”, ông Trần Quốc Phương cho biết.

Nhóm giải pháp thứ 3 là cần rà soát tất cả động lực tăng trưởng để kích thích tăng trưởng. Trong đó, trước mắt phải tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp để tăng thêm động lực cho tăng trưởng. Cùng với đó, rà soát các động lực tăng trưởng như xuất nhập khẩu, tiêu dùng trong nước, giải ngân đầu tư công. Đặc biệt, phải siết chặt kỷ luật, kỷ cương hành chính; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính để tháo gỡ khó khăn của cộng đồng doanh nghiệp để khơi thông được động lực từ đầu tư của khu vực tư nhân.
Kích thích tiêu dùng, đẩy mạnh liên kết giữa các doanh nghiệp

Trong tình hình hiện nay, nhiều ý kiến cho rằng: Với tinh thần đồng hành, hỗ trợ doanh nghiệp phải được triển khai rộng khắp trong bộ máy Nhà nước với quan điểm nếu không tạo được điều kiện thuận lợi hơn cho người dân, doanh nghiệp thì cũng đừng làm cho tình hình trở nên khó khăn hơn.

“Chúng ta cần phải có những giải pháp căn cơ, thực tế hơn. Quan trọng nhất kích thích tiêu dùng, hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt những doanh nghiệp vừa và nhỏ bằng các gói tín dụng ưu đãi từ các ngân hàng thương mại bằng tín chấp. UBND các tỉnh, thành phố phải kết hợp các hiệp hội, ngân hàng để cùng hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ vượt qua khó khăn. Nếu được vậy, may ra Việt Nam sẽ đạt được khoảng 5 - 5,5% trong nửa cuối năm 2023”, GS.TSKH Nguyễn Mại, nguyên Thứ trưởng Bộ KH&ĐT, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Đầu tư nước ngoài (VAFIE) nhấn mạnh.

Đẩy mạnh liên kết kinh tế giữa các doanh nghiệp

Trong số các giải pháp kích thích tăng trưởng, nhiều chuyên gia kinh tế cũng cho rằng, cần chú trọng kích cầu tiêu dùng và mở rộng đầu tư để từ đó quay trở lại hỗ trợ phát triển sản xuất. Thị trường nội địa là điểm tựa cho doanh nghiệp trong những lúc thị trường bên ngoài biến động.

TS Nguyễn Bích Lâm chia sẻ: Đối với cộng đồng doanh nghiệp, cần tiếp tục phát huy tinh thần chủ động, linh hoạt chuẩn bị đầy đủ các điều kiện duy trì và thúc đẩy sản xuất kinh doanh, bảo đảm nguồn cung và lưu thông hàng hóa. 

Song song với việc dự báo các loại nguyên, nhiên vật liệu có thể thiếu hụt để chủ động tìm kiếm nguồn và đối tác cung ứng kịp thời, doanh nghiệp cần đa dạng và đảm bảo nguồn cung cho sản xuất của từng nhóm nguyên vật liệu của mỗi ngành để không phụ thuộc vào một thị trường, một khu vực; chủ động nắm bắt, cập nhật thông tin và dự báo chính xác động thái thị trường, nhất là xu hướng, mức độ và lộ trình tăng giá, điều chỉnh lãi suất để chủ động trong xây dựng, điều chỉnh và thực hiện kế hoạch tài chính, kinh doanh.

“Đẩy mạnh liên kết kinh tế giữa các doanh nghiệp vừa là giải pháp ứng phó bất ổn, vừa là công cụ để cạnh tranh chiến lược, nâng cao năng lực và khả năng thích ứng trước các biến động, bất ổn khó lường của kinh tế thế giới. Thực hiện liên kết, chia sẻ nguồn cung nguyên vật liệu; đơn hàng, thị trường; đổi mới dây chuyền công nghệ sản xuất; tập trung đầu tư chuyển sang sử dụng năng lượng tái tạo để chủ động ứng phó với các biến động không thuận về năng lượng, cắt giảm chi phí do giá năng lượng tăng cao; cải thiện hình ảnh thương hiệu, tạo sự khác biệt cho thương hiệu của doanh nghiệp trên thị trường, gia tăng lợi thế cạnh tranh và thu hút các nhà đầu tư”, TS Nguyễn Bích Lâm đưa ra lời khuyên.

Trong báo cáo mới đây, Chứng khoán VNDirect cho rằng, động lực tăng trưởng chính cho kinh tế Việt Nam trong 6 tháng cuối năm 2023 chủ yếu đến từ các chính sách hỗ trợ kinh tế của Chính phủ.

VNDirect kỳ vọng: Nền kinh tế Việt Nam sẽ phục hồi rõ rệt hơn trong nửa cuối năm 2023 với dự báo tăng trưởng của 6 tháng cuối năm nay đạt 7,1% so với cùng kỳ, qua đó nâng mức tăng trưởng GDP cả năm 2023 lên 5,5%. Đà phục hồi trong nửa cuối năm nay được thúc đẩy chủ yếu bởi chính sách tài khóa mở rộng và môi trường lãi suất thấp hơn. 

Phía VNDirect tin rằng: Kinh tế Việt Nam sẽ quay trở lại đúng quỹ đạo và bắt đầu cho một chu kỳ tăng trưởng mới.

*Clip chia sẻ của PGS TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) về gỡ khó cho doanh nghiệp trong tiếp cận vốn: