Bà Carolyn Turk, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam. Ảnh: Thanh Sang/TTXVN
Phát biểu tại lễ công bố, bà Carolyn Turk, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam nhấn mạnh GDP theo đầu người của Việt Nam đã tăng gấp năm lần sau ba thập kỷ qua, trong khi thể chế của quốc gia chưa thích ứng với tốc độ thay đổi đó kể từ thời kỳ Đổi mới vào cuối thập kỷ 1980.
Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam khẳng định, cải cách thể chế đồng bộ có thể giúp quốc gia tránh bẫy thu nhập trung bình qua nâng cao hiệu quả ứng phó với những thách thức mới và phức tạp phát sinh trong nước và trên toàn cầu.
Với ý nghĩa đó, bà Carolyn Turk cho rằng mô hình cải cách mà Ngân hàng Thế giới khuyến nghị có thể sẽ giúp Việt Nam tiến nhanh hơn trên con đường gập ghềnh để trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045 như kỳ vọng của cộng đồng quốc tế cũng như Chính phủ và người dân.
Trình bày những điểm chính của báo cáo, ông Jacques Morisset, Chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam khẳng định thể chế hiện đại là điều kiện cần để Việt Nam đạt được các mục tiêu phát triển. “Thể chế có thể sẽ trở thành trở ngại lớn để Việt Nam hiện thực hóa khát vọng trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045. Một trong những ví dụ rõ nét được Thủ tướng chính phủ Phạm Minh Chính chỉ ra tháng 4/2022 là mới chỉ có 7 trong số 111 quy hoạch (quốc gia, ngành, vùng và tỉnh) được phê duyệt kể từ khi ban hành Luật Quy hoạch vào cuối năm 2017”, ông Jacques Morisset nhấn mạnh.
Theo Báo cáo của Ngân hàng Thế giới, để có thể hiện thực hóa khát vọng trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045, Việt Nam cần chuyển đổi mô hình tăng trưởng và cải thiện rõ rệt năng lực của Chính phủ trong phối hợp, triển khai những cải cách chính sách kinh tế, đầu tư công.
Báo cáo đã chỉ ra rằng mô hình tăng trưởng truyền thống của Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức lớn do đại dịch COVID-19, toàn cầu hóa chững lại, và nguy cơ quốc gia ngày càng dễ tổn thương đối với những cú sốc bên ngoài, đặc biệt với rủi ro khí hậu. Sau khi xác định một loạt những ứng phó chính sách và ưu tiên cải cách, phần nhiều trong đó không phải là mới, báo cáo nhận định thể chế hiện đại, có tính thích ứng sẽ là chìa khóa để đảm bảo thành công.
Trong Báo cáo, Ngân hàng Thế giới nhận định Việt Nam đã đạt kết quả vượt kỳ vọng trong lĩnh vực mở cửa thương mại và hòa nhập xã hội, nhưng mới chỉ đạt kết quả khiêm tốn về đẩy mạnh tăng trưởng xanh và nâng cấp hạ tầng cơ bản. Kết quả thiếu đồng bộ đó được lý giải do thể chế chưa phải lúc nào cũng sẵn sàng cho những nhiệm vụ, ưu tiên phát triển phức tạp, thường mang tính liên ngành, và hỗ trợ cho quá trình chuyển đổi trở thành xã hội thu nhập cao. Do đó, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội được thông qua tại Đại hội XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam đã xác định, nâng cao tính thích ứng và hiện đại hóa thể chế hiện hành là một trong những ưu tiên quan trọng.
Báo cáo đề xuất năm cải cách thể chế quan trọng cần triển khai để cải thiện kết quả thực thi của Việt Nam. Theo đó, Việt Nam cần tạo nền tảng thể chế vững chắc cho từng ưu tiên phát triển nhằm biến những ưu tiên phát triển đó thành hành động cụ thể; hài hòa các quy trình, thủ tục hành chính để nâng cao hiệu quả của chính quyền các cấp; sử dụng các công cụ thị trường để tạo động lực cho các bên liên quan trong khu vực nhà nước và tư nhân; thực thi hiệu lực các quy định và quy tắc nhằm nâng cao động lực, lòng tin và công bằng; áp dụng các quy trình có sự tham gia để đảm bảo nâng cao minh bạch và trách nhiệm giải trình.
Nhờ triển khai đồng bộ năm cải cách thể chế trên, Việt Nam đã chuyển đổi từ một trong những nền kinh tế đóng cửa nhất thế giới thành một trong những nền kinh tế mở cửa nhất thế giới trong thập kỷ 1990 và 2000. Nhưng lộ trình từ quốc gia thu nhập trung bình thấp sang thu nhập trung bình cao sẽ có nhiều thách thức hơn trước. Qua triển khai một cách có hệ thống năm cải cách thể chế nêu trên, Ngân hàng Thế giới cho rằng Việt Nam sẽ tạo nền tảng cho tầm nhìn phát triển kinh tế, tăng cường năng lực để triển khai những chiến lược của quốc gia, nâng cao động lực để đem lại kết quả cao hơn trong một số lĩnh vực quan trọng - tăng trưởng xanh, chuyển đổi số, tài chính toàn diện, an sinh xã hội và nâng cấp hạ tầng - từ đó giúp quốc gia hoàn thành các mục tiêu phát triển của mình.