Tây Nguyên nói chung, Gia Lai nói riêng là vùng đất giàu truyền thống văn hóa dân tộc. Ngoài cồng chiêng - nhạc cụ truyền thống gắn bó sâu đậm với đời sống vật chất, tinh thần từ ngàn đời nay, cộng đồng các dân tộc bản địa ở Tây Nguyên còn lưu giữ rất nhiều loại nhạc cụ khác không kém phần độc đáo và đặc sắc như đàn Tơ rưng, Ting ning, Kơ ni… Nghệ nhân Rchaam Tik (áo xanh, giữa) dạy đàn cho các bạn trẻ. |
Những loại nhạc cụ này được lưu truyền đến tận ngày nay nhờ tâm huyết và nỗ lực không ngừng của các nghệ nhân. Nghệ nhân Rchâm Tih ở làng Jút, xã Ia Dêr huyện Ia Grai là một điển hình.
Nghệ nhân Rchâm Tih có tài trời phú khi vừa có thể chơi thành thạo, chế tác nhiều loại nhạc cụ truyền thống từ những cây tre, cây nứa. Anh đã mở lớp chế tác và biểu diễn nhạc cụ dân tộc. Lớp học này không có giấy, bút hay bất cứ loại tài liệu nào. Chỉ với một cây dao mũi nhọn cùng những ống tre, ống nứa và bằng chính đôi bàn tay khéo léo, hòa quyện với tâm hồn người nghệ sĩ đã tạo nên nhiều loại nhạc cụ dân tộc với đủ các cung bậc âm thanh trầm bổng mang đậm sắc thái tâm hồn của người dân tộc bản địa.
Nghệ nhân Rchâm Tih nhớ lại: “Hồi nhỏ, hễ ở đâu có tiếng cồng chiêng, tiếng đàn vang lên là tôi quên hết mọi việc tìm đến để học. Thấy người lớn tuổi trong làng vót những ống tre, ống nứa làm đàn tôi cũng vót theo, dần dần tích lũy được kinh nghiệm và bây giờ muốn truyền đạt lại cho lớp trẻ để lưu giữ lại nét văn hóa quý của dân tộc”.
Nghệ nhân Rchâm Tih không chỉ chơi đàn hay mà còn chế tác đàn giỏi vì thế học trò của anh vừa có thể làm đàn, lại vừa được chơi nhuần nhuyễn nhiều bản nhạc dân ca bằng chính các loại nhạc cụ do mình làm ra. Điều này đã khuyến khích bạn trẻ ngày càng yêu thích và thấu hiểu hơn giá trị của các loại nhạc cụ truyền thống của dân tộc. Với nghệ nhân Rchâm Tih, khi đánh đàn con người được hòa quyện với thiên nhiên, với cây cỏ, hoa lá, tiếng đàn là tâm hồn, sự thanh thản hướng đến một cuộc sống tốt đẹp... Những bản nhạc dân ca J’rai độc đáo mà thầy trò nghệ nhân Rchâm Tih hòa tấu trên chính những nhạc cụ tự tay chế tác vì thế mà giai điệu cũng thêm phần réo rắt, ngọt ngào và mê đắm.
Bài và ảnh: Nguyễn Hoài Nam