Dự đoán quan trọng về giai đoạn tiếp theo của cuộc xung đột Ukraine

Bốn tháng đầu năm 2024 đã chứng tỏ đây là khoảng thời gian khó khăn nhất trong hơn hai năm chiến sự Nga – Ukraine, và có lẽ là căng thẳng nhất trong cuộc xung đột kéo dài một thập kỷ qua ở Ukraine kể từ năm 2014.

Quân đội Ukraine đang ở thế yếu dọc theo tiền tuyến, khi phải đối mặt với một quân đội Nga hùng hậu hơn, được hỗ trợ bởi sức mạnh kinh tế quân sự của một cường quốc quân sự toàn cầu. Các nước phương Tây ủng hộ Ukraine đã chậm trễ cung cấp vũ khí và do dự trong việc cho phép một cuộc chiến rộng hơn với Nga. Ngoài ra, bị phân tâm và chia rẽ bởi hàng loạt cuộc bầu cử, khối đồng minh phương Tây của Ukraine đang rạn nứt.

Năm nay được cho là sẽ khó khăn đối với Ukraine sau cuộc phản công gây thất vọng vào năm 2023, khi đã có rất nhiều hy vọng và nhiều nguồn lực được đổ vào. Ông Kusti Salm, Thư ký thường trực Bộ Quốc phòng Estonia, nhận định "năm 2024 sẽ khó khăn”. Ông Salm nói về lực lượng Ukraine: “Họ cần phải phòng thủ; họ cần phải nghiền nát đối phương”.

Tuy nhiên, trong chuyến thăm Ukraine gần đây, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg kêu gọi các đồng minh thực hiện cam kết viện trợ quân sự cho Kiev và tuyên bố: “Vẫn chưa quá muộn để Ukraine giành chiến thắng”.

HÀNH ĐỘNG CỦA NGA

Giới chuyên gia đánh giá, cuộc tấn công mạnh mẽ về phía Tây của Nga đang tiếp tục diễn ra dọc theo mặt trận phía Đông của Ukraine, trong khi quân đội Nga đang nỗ lực hết sức để giành thêm những lãnh thổ mới ở các khu vực Donetsk, Luhansk, Kharkiv và Zaporizhzhia. Việc giành được toàn bộ tỉnh Donetsk và Luhansk là mục tiêu quan trọng của Nga.

Cuộc tấn công hiện tại đang đặt nền móng cho một chiến dịch mùa hè mạnh mẽ đã được dự đoán. Trong số các mục tiêu tiềm năng của đợt tấn công mới là thành phố Chasiv Yar thuộc vùng Donetsk — vốn đã ở tuyến đầu và thậm chí có nguy cơ thất thủ trước mùa hè — và thành phố Kupiansk thuộc vùng Kupiansk, cửa ngõ quan trọng dẫn vào thành phố lớn thứ hai của Ukraine, Kharkiv.

Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) trong tuần này công bố báo cáo cho rằng việc Nga chiếm được và ổn định khu vực phía Tây Bắc Avdiivka "đã đặt ra cho bộ chỉ huy Nga lựa chọn hoặc tiếp tục tiến về phía tây tới mục tiêu hoạt động được báo cáo ở Pokrovsk hoặc cố gắng tiến về phía Bắc để tiến hành các hoạt động tấn công bổ sung xung quanh Chasiv Yar”.

Chasiv Yar chỉ cách Bakhmut 9 kilomet về phía Tây, nơi từ lâu đã trở thành một điểm nóng trên mặt trận Donetsk, ngay cả sau khi Bakhmut đã thất thủ trước Nga vào tháng 5/2023.

Hiện nay Chasiv Yar hầu như bị bỏ hoang khi cư dân đã sơ tán. Nhưng thành phố này là một điểm tập kết quan trọng cho lực lượng Ukraine, với địa hình chiến lược nằm trên một ngọn đồi với tầm nhìn bao quát khu vực xung quanh. Chasiv Yar cũng là cửa ngõ dẫn vào các thành phố Kramatorsk và Slovyansk, cả hai đều là mục tiêu chiến lược của lực lượng Nga trong nỗ lực giành quyền kiểm soát toàn bộ khu vực Donetsk. 

Trong khi đó, Pokrovsk cách Avdiivka khoảng 40km về phía Tây Bắc, tại ngã ba của hai con đường lớn hướng tới thành phố Donetsk và Bakhmut, cũng như tuyến đường sắt đi qua Avdiivka. 

Pavel Luzin, một nhà phân tích quân sự Nga và là học giả thỉnh giảng tại Trường Luật và Ngoại giao Fletcher, nói với tạp chí Newsweek rằng “rất khó để nói” liệu các lực lượng của Nga có thể mở rộng nỗ lực hiện tại của họ để có một chiến dịch lớn hơn vào mùa hè hay không.

Ông Luzin nói: “Không có quá nhiều nguồn lực cho một cuộc tấn công lớn hơn. Những gì chúng tôi thấy là Nga đang cố gắng bao vây một nhóm quân đáng kể của Ukraine ở Avdiivka, giống hệt như ở Ilovaisk vào tháng 8/2014 và ở Debaltsevo vào tháng 2/2015, nhưng không thể thực hiện được điều này. Có lẽ, Nga sẽ thực hiện một nỗ lực khác theo cách tương tự, bởi vì họ cần những vị trí mạnh hơn để có thể đột phá trong cuộc chiến."

Ông nói thêm, sự gián đoạn này sẽ cho phép phía Nga nghỉ ngơi và củng cố lực lượng đã bị tổn hại của mình.

CƠ HỘI HẸP CHO UKRAINE

Trong khi đó, Kiev cũng sẽ tìm cách làm gián đoạn hoạt động liên lạc, hậu cần và công nghiệp của Nga nhiều nhất có thể. Các cuộc tấn công tầm xa bằng thiết bị bay không người lái vào các mục tiêu bên trong nước Nga đã trở nên phổ biến và Ukraine có rất ít dấu hiệu sẽ giảm bớt các cuộc tấn công ngay cả khi đối mặt với sự không hài lòng của Mỹ.

Sự xuất hiện của phiên bản tên lửa tác chiến lục quân ATACMS có tầm bắn xa nhất của Mỹ - Hệ thống tên lửa chiến thuật lục quân MGM-140 - sẽ giúp Kiev có phạm vi tiếp cận lớn hơn bao giờ hết. Loại đạn có tầm bắn xa nhất có thể bắn trúng mục tiêu ở khoảng cách 300km, gần gấp đôi so với loại đạn ATACMS tầm ngắn hơn được cung cấp lần đầu tiên vào cuối năm 2023. Trong số các mục tiêu có thể có của nó là cầu Kerch có sức mạnh mang tính biểu tượng và huyết mạch về mặt hậu cần.

Nhưng cũng giống như tất cả các loại vũ khí mới, cơ hội để Kiev khai thác ATACMS sẽ đóng lại theo thời gian.

Ivan Stupak, cựu sĩ quan Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) và hiện là cố vấn cho Ủy ban An ninh, quốc phòng và tình báo của Quốc hội Ukraine, cho biết: “Như chúng ta biết, người Nga có thể thích ứng trong một khoảng thời gian rất ngắn”.

Ông Stupak nói thêm: “Tôi nghĩ chúng tôi có tới hai tháng để loại bỏ càng nhiều mục tiêu của Nga càng tốt trước khi người Nga thích nghi”.

VỀ ĐƯỜNG KHÔNG

Năm nay có thể chứng kiến sự thay đổi đáng kể về sức mạnh không quân khi Ukraine đang chờ nhận hàng chục máy bay chiến đấu F-16 do Mỹ sản xuất. Kiev cho biết chiến đấu cơ này sẽ tăng cường khả năng phòng thủ trước tên lửa hành trình và UAV Nga được phóng tới các thành phố trên toàn quốc, đồng thời cung cấp hỗ trợ rất cần thiết cho quân đội tiền tuyến đang bị oanh tạc bởi các cuộc không kích từ Nga.

Bom lượn của Moskva đóng vai trò then chốt trong nửa đầu năm 2024, cho phép máy bay của nước này thả lượng lớn đạn dược xuống các vị trí của Ukraine từ khoảng cách tương đối an toàn. F-16 sẽ khiến các khu vực tiền tuyến trở nên nguy hiểm hơn đối với phi công Nga, do Ukraine dự kiến sẽ sử dụng tên lửa không đối không với tầm bắn lên tới 500km.

Trong khi Ukraine chờ F-16 thì Nga lại mất máy bay. Những tháng gần đây đã chứng kiến sự gia tăng số lượng máy bay Nga bị bắn rơi, bao gồm cả những máy bay ở xa chiến tuyến. Những tổn thất đó có thể là thách thức đối với lực lượng không quân Nga trong các trận không chiến sắp tới.

Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo ở Kiev và một số đồng minh ở nước ngoài đã nhiều lần cảnh báo rằng một lực lượng nhỏ F-16 sẽ không làm thay đổi được bức tranh tổng thể. Vẫn còn phải xem liệu các cường quốc phương Tây có thể giải quyết được các thách thức về hậu cần và chính trị để cung cấp số lượng lớn máy bay chiến đấu theo cách có thể mang lại lợi thế cho Ukraine trên chiến trường hay không.

Dù vậy chiến đấu cơ do Mỹ sản xuất sẽ giúp củng cố lực lượng không quân Ukraine đã bị suy yếu sau hai năm chiến tranh.

VỀ ĐƯỜNG BIỂN

Trò chơi "mèo vờn chuột" bất đối xứng của hải quân có thể sẽ tiếp tục. Các phương tiện không người lái và tên lửa hành trình của Kiev đã chứng tỏ là thách thức nghiêm trọng đối với Hạm đội Biển Đen của Nga. Lực lượng này đã điều chỉnh chiến thuật và khả năng phòng thủ của mình ở một mức độ nào đó, nhưng các loại vũ khí tầm xa mới của Ukraine sẽ tiếp tục gây ra mối đe dọa tiềm tàng cho vùng duyên hải.

Mối đe dọa đó đã buộc Nga phải rút các tài sản hải quân có giá trị cao nhất khỏi Crimea, căn cứ của Hạm đội Biển Đen và là mối liên hệ triển khai sức mạnh trong khu vực và Biển Địa Trung Hải. Kiev đã không ngừng phát triển các phương tiện không người lái đường biển và dự kiến sẽ tiếp tục các nỗ lực tấn công thậm chí sâu vào vùng biển Nga.

Ukraine không có lực lượng hải quân thông thường đáng kể. Những con tàu nhỏ của họ sẽ không thể thách thức Hạm đội Biển Đen, vì thế công việc này vẫn được giao cho đội xuồng không người lái bất đối xứng, được chứng minh là hoạt động rất thành công. Ukraine sẽ dành thời gian còn lại của năm 2024 với hy vọng xoay chuyển và làm trầm trọng thêm các vấn đề trên biển của Nga.