Xe cảnh sát bị người biểu tình quá khích phóng hỏa. Ảnh: AP
Thủ đô Paris hoa lệ của Pháp ‘tơi bời’ sau những cuộc biểu tình đầy giận dữ của phong trào “áo vàng”. Xe cộ bị đốt cháy, cửa hiệu bị đập phá, vòi rồng và hơi cay mù mịt…. Nhưng nỗi tức giận sâu xa nhất lại chỉ được cảm nhận ở những thị trấn, thành phố nhỏ trên khắp nước Pháp, như thị trấn Besancon.
Besancon nằm dưới chân những ngọn núi gần biên giới Thụy Sĩ. Người dân nơi đây sống phụ thuộc vào xe ô tô, vì thế họ đặc biệt bức xúc với giá dầu diesel tăng và luật thuế xăng mới – “giọt nước tràn ly” dẫn đến làn sóng biểu tình biến thành bạo loạn náo động thủ đô Paris những tuần qua, đặc biệt là trong đêm thứ bảy 1/12.
“Hãy hỏi một người Paris đi, với anh ta thì chả có vấn đề gì, vì anh ta không cần xe. Còn chúng tôi sống ở vùng đồi núi. Không có xe buýt hay tàu hỏa đưa chúng tôi đi bất cứ đâu. Chúng tôi buộc phải có ô tô”, ông Marco Pavan, 55 tuổi, làm nghề lái xe tải và taxi ở Besancon trong 30 năm qua, nói với tờ Washington Post.
Nhiều người dân khác ở đây cũng rất tức giận với Tổng thống của họ. Họ coi Tổng thống Emmanuel Macron là một đại diện của giới tinh hoa, không thấu hiểu hay quan tâm đến việc họ sống ra sao, hay tình trạng suy thoái các ngành công nghiệp truyền thống đã bóp nghẹt tương lai của họ thế nào.
Ông Yves Rollet, 67 tuổi, đã nghỉ hưu sống ở Besancon, cho biết ông tham gia biểu tình ở Paris vì chán ngán với cách điều hành kiểu “quân chủ” của chính phủ, thờ ơ với người nghèo và người lao động. “Ngay từ đầu chúng tôi đã gọi ông ấy là ‘Tổng thống của nhà giàu’”, ông Rollet nói.
Bạo loạn biểu tình khiến Paris rực lửa
Paris rực lửa trong đêm cuối tuần 1/12.
Các cuộc biểu tình của phong trào "áo vàng" trong hơn 2 tuần qua được cho là một trong những thách thức lớn và khó tháo gỡ nhất mà Tổng thống Emmanuel Macron phải đối mặt trong 18 tháng cầm quyền. Tỉ lệ ủng hộ người đứng đầu Điện Elysee những tháng gần đây cũng đã rơi xuống mức thấp kỷ lục.
Phong trào trên lấy tên theo những chiếc áo gilet phản quang màu vàng mà tất cả các tài xế tại Pháp phải mặc khi lái xe. Quyết định tăng thuế nhiên liệu (dự kiến có hiệu lực từ tháng 1/2019) cùng lúc giá dầu thế giới tăng đã gây ra làn sóng phản đối mạnh mẽ trong người dân, đặc biệt là ở những vùng nông thôn. Dù chính phủ cho rằng tăng thuế nhiên liệu nhằm khuyến khích các lái xe sử dụng phương tiện ít tiêu thụ nhiên liệu hơn, từ đó giảm khí thải gây ô nhiễm môi trường, nhưng hàng nghìn người vẫn đổ xuống các đường phố chính ở các thành phố trên cả nước để phản đối.
Video người biểu tình náo loạn khu vực Khải Hoàn Môn, Paris:
Hôm 1/12, gần 75.000 người dân xuống đường biểu tình trên khắp nước Pháp. Tại Paris, người biểu tình “áo vàng” đốt phá xe cộ, tấn công các cửa hiệu, tòa nhà và đụng độ với cảnh sát. Giới chức cho biết hơn 400 người đã bị bắt, 130 người bị thương, trong đó có 14 cảnh sát.
Về phần mình Tổng thống Macron cho biết ông thấu hiểu sự giận dữ của một bộ phận người dân mong muốn một cuộc sống tốt hơn, song khẳng định sẽ tiếp tục theo đuổi công cuộc cải cách, trong đó có lĩnh vực năng lượng. Nhà lãnh đạo Pháp tuyên bố rằng việc đánh thuế nhiên liệu sẽ được tính toán lại phù hợp với biến động giá cả trên thị trường dầu mỏ thế giới, nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đối với những người chủ yếu sử dụng xe ôtô cá nhân làm phương tiện di chuyển, nhất là ở vùng nông thôn và miền núi.
Tổng thống Macron gặp gỡ lực lượng an ninh tại hiện trường bạo loạn ở Paris ngày 2/12. Ảnh: AFP
Kể từ khi đắc cử Tổng thống tháng 5/2017, ông Macron đã trở thành một trong những người ủng hộ hàng đầu cho các hành động chống biến đổi khí hậu. Ông đã nỗ lực bất thành thuyết phục Tổng thống Mỹ Donald Trump không rút khỏi Hiệp định Paris 2015 và là chủ nhà của Thượng đỉnh Paris về biến đổi khí hậu vào tháng 12/2017.
Hiện nay, nước Pháp sử dụng nhiều ô tô chạy diesel hơn bất cứ quốc gia nào khác ở châu Âu. Quyết định đánh thuế cao hơn vào dầu diesel là một phần trong các thỏa thuận về khí hậu. Paris và các vùng ngoại ô lân cận đã chuyển sang cấm các mẫu xe diesel cũ lưu thông, trong khi Tổng thống Macron cam kết Pháp sẽ cấm bán toàn bộ xe ô tô chạy xăng dầu vào năm 2040.
Không chỉ là giá nhiên liệu
Tuy nhiên, các nhà xã hội học và những nhà hoạt động chống đói nghèo lại cảnh báo nỗi tức giận đằng sau phong trào biểu tình “áo vàng” không chỉ là vì giá nhiên liệu, mà còn là hậu quả của nhiều thập niên rạn nứt xã hội giữa vùng nông thôn Pháp và các thành phố lớn thịnh vượng.
“Tại những khu vực nông thôn, xuất hiện một dạng tâm lý thất vọng ‘hậu công nghiệp hóa’ đang ăn mòn tầng lớp người lao động và trung lưu, những người chịu ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng từ năm 2008 và những chính sách thắt lưng buộc bụng sau đó”, Niels Planel, một nhà tư vấn giảm nghèo nhận xét. “Một sinh viên trẻ vừa lấy bằng cử nhân nói với tôi, cô ấy không thể ở lại quê nhà vì ở đó ‘chẳng có gì cả’”, ông Planel lấy ví dụ.
Đằng sau nỗi giận dữ của người biểu tình "áo vàng" là những bất mãn kinh tế - xã hội.
“Cần phải hiểu rằng phong trào “áo vàng’ không phải là một phong trào đối lập với môi trường” - ông Benoit Coquard, chuyên gia Viện Nghiên cứu kinh tế nông nghiệp quốc gia tại Dijon, giải thích với tờ Washington Post - “Điều gây tranh cãi là tài xế thuộc tầng lớp nghèo và trung lưu phải chi trả thuế, trong khi chúng ta chưa đòi hỏi đầy đủ trách nhiệm của những công ty lớn và người giàu, những người gây ô nhiễm nhất khi thường đi lại bằng máy bay”.
Một tài xế tên Pavan cũng đồng ý với ý kiến này: “Nước Pháp phải có nhận thức về môi trường, đồng ý vậy, nhưng cần phải thay đổi tất cả mọi người, chứ không chỉ riêng dân lao động”.
Trong khi đó, người phát ngôn Chính phủ Pháp, Benjamin Griveaux một lần nữa khẳng định chính phủ sẽ không thay đổi chính sách và đề nghị người dân thể hiện tình đoàn kết dân tộc. Trả lời phỏng vấn báo Le Journal du Dimanche, ông Griveaux nhấn mạnh chính phủ "có một phương pháp đối thoại cởi mở hơn" và sẵn sàng thảo luận với đại diện của phong trào “áo vàng” nhằm giải quyết cuộc khủng hoảng.