Một người lính Đức đứng cạnh xe tăng chiến đấu Leopard 2 trong chuyến thăm của Thủ tướng Đức tới một khu huấn luyện quân sự ở miền Bắc nước này vào tháng 10/2022. Ảnh: AFP/Getty Images
Gần một năm diễn ra cuộc xung đột ở Ukraine, các đồng minh phương Tây cuối cùng đã đồng ý gửi cho Kiev các xe tăng chiến đấu mà Kiev hằng mong. Tiểu đoàn đầu tiên sẽ có khoảng 40 xe tăng, bao gồm cả những chiếc Leopard 2A6 mới của Đức, có thể được chuyển giao vào mùa xuân.
Nhưng lô lớn hơn được Mỹ và các quốc gia châu Âu khác kết hợp tài trợ bao gồm một loạt mẫu tăng, mỗi mẫu lại có thời gian giao hàng khác nhau cùng những rào cản hậu cần riêng. Các chuyên gia quân sự hiện không chắc liệu chúng có mang đến tác dụng quyết định trên chiến trường hay không, trong khi các lực lượng Ukraine cần được huấn luyện về cách sử dụng.
Giới chức Kiev đã nói rằng họ cần ít nhất 300 xe tăng để hỗ trợ một cuộc phản công mùa xuân quy mô lớn chống lại người Nga và gọi động thái của phương Tây trong việc viện trợ xe tăng là một yếu tố thay đổi cuộc chơi. Các quan chức Ukraine cho biết hôm 26/1 rằng, để trả đũa cho cam kết về xe tăng được các nước phương Tây công bố một ngày trước đó, Nga đã bắn phá các thị trấn và thành phố của Ukraine bằng hàng chục tên lửa.
Tuy nhiên, ông Franz-Stefan Gady, thành viên cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) có trụ sở tại London, lại nhận định: “Không một hệ thống hay nền tảng vũ khí đơn lẻ nào có thể thay đổi cuộc chơi". Ông nói rằng tác động của “số lượng hạn chế” xe tăng đến Ukraine vào tháng 3 sẽ phụ thuộc vào quá trình huấn luyện và mức độ phối hợp của các đội hình mới trên tiền tuyến.
Do Đức đã trì hoãn quá lâu để quyết định việc gửi xe tăng, "không chắc Leopard 2 sẽ đóng một vai trò quan trọng trong bất kỳ cuộc tấn công mùa xuân nào" - chuyên gia Gady nói.
Cùng ngày 26/1, Moskva đã chỉ trích việc chuyển giao xe tăng là một sự "leo thang” xung đột.
Trong khi đó, người Ukraine hiện đang mong đợi kế hoạch chuyển giao 14 xe tăng chiến đấu chủ lực Challenger 2 từ Anh, cũng như việc chuyển giao 31 xe tăng M1A2 Abrams từ Mỹ. Đây là là biến thể tăng được đưa vào sử dụng lần đầu tiên từ những năm 1990. Nó được tích hợp các hệ thống nhắm mục tiêu và điện tử hiện đại hơn so với người "anh em" cũ M1A1, và một khẩu pháo chính 120 mm.
Các nước châu Âu cũng đang tận dụng các kho dự trữ hàng chục năm tuổi để hỗ trợ cho Kiev. Tây Ban Nha cân nhắc gửi một lô Leopard 2A4 cũ, vốn bị bỏ không trong một thập kỷ qua và có thể cần sửa chữa nhiều. Đức gấp rút phát triển biến thể A6 mới hơn, với hình ảnh nhiệt và súng tốc độ cao mạnh hơn đáng kể, để thay thế cho thế hệ xe tăng tiền nhiệm dự kiến chuyển cho Ukraine.
Xe tăng của lực lượng Ukraine ở vùng Donbas. Ảnh: Getty Images
Tất cả đều là những vũ khí có hỏa lực mạnh hỗ trợ Ukraine chống lại lực lượng Nga, nhưng đi kèm đó là những phức tạp chồng chất trong việc mua sắm đạn dược, huấn luyện lực lượng có năng lực và tổ chức hậu cần cho nhiều hệ thống tăng khác nhau. Đức, Ba Lan và Mỹ đều đang lên kế hoạch cho các chương trình huấn luyện xe tăng riêng biệt, trong đó Berlin và Warsaw sẽ bắt đầu chương trình của mình sau vài ngày nữa để còn gấp rút giao hàng trong mùa xuân này.
Sonny Butterworth, một chuyên gia về xe tăng của công ty tình báo quốc phòng Janes, cho biết sự lộn xộn của các hệ thống tăng khác nhau gây ra "khó khăn về mặt hậu cần” đối với việc chuyển giao.
Những chiếc Challenger 2 của Anh sử dụng loại đạn khác với tiêu chuẩn của NATO. Còn Leopard 2 có sự khác biệt nhỏ giữa những chiếc xe tăng dự trữ mà các quốc gia châu Âu nắm giữ, ngay cả khi chúng là cùng một mẫu xe. Các chuyên gia cho biết, xe tăng Leopard A4 của Tây Ban Nha có thể có hệ thống điều khiển hỏa lực khác với của Phần Lan, mặc dù về cơ bản chúng có thể tương tác với nhau.
Chuyên gia Butterworth nói: “Người Ukraine sẽ vận hành một số loại thiết bị khác nhau và họ sẽ đối mặt với việc phải hỗ trợ chúng bằng các phụ tùng thay thế phù hợp".
Theo chuyên gia này, Ukraine lâu nay dựa vào xe tăng chiến đấu T-72 cũ của Liên Xô và có thể cảm thấy họ chỉ cần phần cứng để chống lại Nga, đẩy mạnh tiến độ trên chiến trường. Nhưng về lâu dài, việc vận hành nhiều loại xe tăng có thể dẫn đến những khó khăn lớn hơn về hậu cần với Kiev.
Quyết định của Mỹ gửi xe tăng M1 Abrams tới Ukraine đã cung cấp một loại vũ khí mạnh mẽ cho lực lượng của Kiev trong ngắn hạn. Nhưng nó cũng là một thứ có thể gây ra sự hỗn loạn nếu không có sự hỗ trợ và bảo trì hậu cần thích hợp.
Chính quyền Tổng thống Biden thông báo hôm 25/1 rằng họ sẽ gửi 31 xe tăng M1 Abrams đến Ukraine, nhưng lô hàng không có khả năng đến ngay trong mùa xuân. Ảnh: military.com
Một quan chức Mỹ nói rằng mặc dù các lực lượng Ukraine đã thể hiện năng lực đáng kể trong việc sử dụng vũ khí của Mỹ trên chiến trường, việc vận hành xe tăng M1 Abrams đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng hơn nhiều, bao gồm cả hoạt động huấn luyện diễn ra bên ngoài Ukraine.
“Chúng tôi tự tin rằng chúng tôi sẽ có thể cung cấp hỗ trợ duy trì và bảo trì đầy đủ sau vài tháng", quan chức này nói.
Các chuyên gia cho biết, Ba Lan, nước láng giềng của Ukraine, cũng đang xây dựng nguồn cung cấp M1 Abrams của riêng mình và có thể tạo điều kiện hỗ trợ hậu cần và bảo trì.
Một yếu tố phức tạp khác chính là loại uranium nghèo (depleted uranium) được sử dụng trong bộ giáp dành riêng cho các phiên bản xe tăng quân sự của Mỹ. Bộ giáp này được chế tạo từ các thành phần đã được xếp loại bí mật mà Mỹ thường không xuất khẩu - theo một quan chức giấu tên hiểu biết về vấn đề này.
Hiện vẫn chưa rõ nơi quân đội Mỹ có thể huấn luyện lực lượng Ukraine về xe tăng. Một khả năng là Khu vực huấn luyện Grafenwoehr ở Đức, một cơ sở rộng lớn ở vùng nông thôn Bavarian, nơi quân đội Mỹ đã bắt đầu huấn luyện một tiểu đoàn gồm hơn 600 quân Ukraine trong tháng 1 này về cách kết hợp pháo binh, xe bọc thép và các loại vũ khí khác để tối đa hóa tác động của chúng trên chiến trường.
Trong chuyến thăm quân đội đầu tiên vào 26/1, tân Bộ trưởng Quốc phòng của Đức, ông Boris Pistorius đã bác bỏ những tuyên bố rằng việc giao xe tăng không đủ hoặc sự chậm trễ của Đức có thể đã làm lỡ mất khoảng thời gian quan trọng. “Chúng tôi không ngần ngại, chúng tôi đã đàm phán. Chúng tôi đã nói chuyện với các đồng minh, đối tác và bạn bè của mình", ông Pistorius nói.
Với tư cách là nhà sản xuất xe tăng Leopard, Berlin cần phải đi trước trong việc giao hàng từ bất kỳ quốc gia nào trong số hơn chục quốc gia đang vận hành loại xe này.
Ông Yuri Sak, một cố vấn của Bộ Quốc phòng Ukraine, cho biết người Nga đang cố thủ trong các vùng lãnh thổ mà họ kiểm soát, và "để chúng tôi có thể tiến bước bằng các cuộc phản công của mình thì xe tăng chiến đấu là chìa khóa."
Cho đến nay, Ukraine vẫn dựa vào xe tăng T-72 cũ của Liên Xô, loại xe sắp hết đạn. Các xe tăng mới sẽ mở ra cơ hội cho các nền tảng hỗ trợ đạn dược có thể được bổ sung bởi các đồng minh trong cuộc cuộc chiến tiêu hao với Nga.