Hệ thống phòng không Iron Dome (Vòm Sắt) của Israel được kích hoạt tại Jerusalem để đánh chặn máy bay không người lái (UAV) và tên lửa từ Iran tối 13/4/2024. Ảnh: THX/TTXVN
Vào đêm 13 rạng sáng 14/4, Iran và các lực lượng thân nước này trong khu vực đã tiến hành một cuộc tấn công tên lửa quy mô lớn vào Israel. Đây là phản ứng trước cuộc tấn công trước đó của Israel vào lãnh sự quán Iran ở Syria. Chính quyền Iran đã đưa ra một tuyên bố cho thấy họ không có kế hoạch leo thang thêm sau khi thực hiện phản ứng quân sự. Mỹ cũng đã kiềm chế các hành động trả đũa của Israel, nhưng cuộc khủng hoảng khu vực có thể trở nên tồi tệ hơn.
Iran nêu lý do tấn công Israel
Phái đoàn Iran tại Liên hợp quốc nhấn mạnh trong một tuyên bố rằng vụ tấn công là phù hợp theo luật pháp quốc tế vì không kích đại sứ quán của một quốc gia khác là vi phạm trực tiếp Công ước Vienna về Quan hệ Ngoại giao. Trong cuộc tấn công vào Israel, lần đầu tiên Tehran sử dụng tên lửa bắn từ lãnh thổ của mình. Cuộc tấn công không chỉ nhằm đáp trả vụ không kích tòa nhà lãnh sự quán ở Syria, mà Iran có lẽ muốn chứng minh cho Israel thấy khả năng quân sự và quyết tâm tấn công trực tiếp vào các mục tiêu quân sự của đối thủ. Bên cạnh đó, Tehran cũng có thể khẳng định vai trò chủ chốt của mình với các đồng mình và lực lượng thân Iran trong khu vực.
Hiệu quả tấn công và phòng thủ thế nào?
Trong giai đoạn tấn công, Iran cùng các lực lượng thân nước này đã sử dụng tổng cộng hơn 300 tên lửa hành trình, đạn đạo và phương tiện bay không người lái (UAV) phóng từ Iran và Yemen. Iran coi cuộc tấn công là một hoạt động thành công, nhưng chỉ có một số tên lửa đạn đạo bắn trúng mục tiêu ở Israel. Chúng đã gây ra thiệt hại nhẹ cho căn cứ không quân Newatim. Israel đã sử dụng thành công hệ thống phòng thủ nhiều lớp với hệ thống đánh chặn tên lửa, phòng không và máy bay chiến đấu.
Các tài sản quân sự của Mỹ, Pháp, Anh và Jordan cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đánh chặn UAV và tên lửa hành trình tấn công từ Syria và Iraq. Hiện tại, nhiều người đặt câu hỏi liệu hệ thống phòng thủ của Israel có hiệu quả hay không nếu không có sự hỗ trợ rất mạnh mẽ như vậy. Đáng chú ý là lực lượng Hezbollah ở Liban chỉ sử dụng tên lửa không điều khiển (bị hệ thống Iron Dome/Vòm Sắt đánh chặn) mà không sử dụng tên lửa đạn đạo dòng Fateh nguy hiểm hơn. Điều này cho thấy - ở giai đoạn này có sự kiềm chế của Iran và Hezbollah trong việc tránh leo thang xung đột ở khu vực.
Liệu phản ứng đáp trả của Israel có dẫn đến chiến tranh khu vực?
Chính phủ Israel tuyên bố cần phải đáp trả bằng quân sự trước cuộc tấn công của Iran, nhưng phạm vi và mục tiêu của hành động này có thể bị hạn chế. Trong các tính toán của mình, Israel phải cân nhắc đến vấn đề răn đe đáng tin cậy với Iran và các lực lượng thân nước này, cũng như hoạt động trên bộ đang diễn ra ở Dải Gaza và sự phản đối từ Mỹ cùng các quốc gia Arab trong việc leo thang hơn nữa. Những yếu tố này, cùng với khoảng cách quá xa từ Israel đến Iran (khoảng 2.000 km), có thể hạn chế các phương án tấn công mục tiêu ở Iran.
Do đó, nhiều khả năng chiến lược của Israel là sẽ tăng cường tấn công vào các mục tiêu của Iran ở Syria, tấn công mạng hoặc tiến hành các hoạt động đặc biệt ở Iran.
Ngược lại, Iran đang nỗ lực ngăn cản Israel thực hiện những hành động như vậy và ra tín hiệu rằng nước này sẵn sàng chấm dứt leo thang, nhưng cũng tuyên bố trả đũa mạnh mẽ hơn trong trường hợp Israel không kích vào lãnh thổ của mình.