Các bà mẹ và trẻ em chờ được khám sức khỏe tại trại tị nạn ở Baidoa, Somalia. Ảnh: AFP/TTXVN
Chính vì thế, LHQ chọn chủ đề của Ngày Dân số thế giới 2023 là “Phát huy sức mạnh của bình đẳng giới: Nâng cao tiếng nói của phụ nữ và trẻ em gái để giải phóng tiềm năng vô hạn của thế giới".
Thống kê cho thấy gần 70% trong số 800 triệu người chưa biết đọc trên thế giới là phụ nữ. Hơn 40% phụ nữ trên thế giới không thể tự quyết định về sức khỏe sinh sản, tình dục và được đảm bảo các quyền liên quan sinh sản, trong khi chưa đến 25% số phụ nữ tại các nước thu nhập thấp và trung bình có được quyền tự quyết sinh nở theo mong muốn. Và cứ 2 phút trên thế giới lại có một người phụ nữ tử vong vì nguyên nhân liên quan thai sản và sinh nở, ở những nơi xảy ra xung đột số ca tử vong cao gấp 2 lần.
Ngày Dân số thế giới năm nay hướng tới mục tiêu nâng cao nhận thức về tác động của sự gia tăng dân số tới phụ nữ, các điều kiện kinh tế và tình trạng nghèo đói. Chiếm khoảng 49,7% trong số 8 tỷ người trên thế giới, nhưng phụ nữ và trẻ em gái thường bị bỏ qua trong các cuộc thảo luận về nhân khẩu học, các chính sách dân số chưa chú trọng quyền của phụ nữ.
Tình trạng bất bình đẳng này xảy ra ở nhiều nơi, trong nhiều lĩnh vực chính là nguyên nhân sâu xa khiến nhiều phụ nữ và trẻ em gái không được đến trường, không được tạo điều kiện để tham gia lực lượng lao động và các vị trí lãnh đạo, làm hạn chế khả năng đưa ra quyết định về chính sức khỏe sinh sản và sức khỏe tình dục của bản thân, làm gia tăng nguy cơ bị bạo hành, chịu đựng những thói quen tai hại và cả những ca tử vong đáng tiếc.
Đáng chú ý, hiện nay còn rất nhiều phụ nữ chưa thể quyết định vấn đề sinh sản của bản thân, mà chịu sự chi phối từ gia đình và xã hội. Tỷ lệ sinh diễn biến theo hướng quá cao hoặc quá thấp đều có thể tác động tới lựa chọn sinh sản của người phụ nữ, với những hậu quả sau đó sẽ lan rộng, từ thân thể của chính họ đến tương lai, gia đình và cộng đồng.
LHQ nêu bật sự cần thiết phải giải quyết tình trạng bất bình đẳng, thúc đẩy các quyền và cơ hội ngang bằng, đảm bảo tiếng nói của phụ nữ và trẻ em gái được lắng nghe và ghi nhận, đồng thời nhấn mạnh tiềm năng tạo đột phá mà bình đẳng giới mang lại giúp khai mở tương lai tươi sáng hơn cho tất cả, hiện thực hóa giấc mơ của toàn bộ 8 tỷ người trên Trái Đất. Trong đó, khi hướng tới một xã hội toàn cầu, thế giới cần đảm bảo quyền tự quyết về vấn đề sức khỏe sinh sản và tình dục của người phụ nữ, không để các yếu tố như phân biệt giới, ép buộc hay bạo lực tác động, quyền được tiếp cận những dịch vụ về sinh sản hợp túi tiền và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế.
Đây đều là những quyền thiết yếu, đặc biệt là với phụ nữ bởi vì trong suốt lịch sử phát triển của loài người, thân thể người phụ nữ từng không ít lần bị coi là công cụ để đạt được những mục đích kiểm soát xã hội chính trị hay tôn giáo.
Hơn nữa, với chủ đề về bình đẳng giới trong ngày nhận thức về dân số, LHQ muốn đề cao những tiêu chuẩn về quyền con người, cụ thể là người phụ nữ, trong kế hoạch hóa gia đình. Đó là không có phân biệt giới, tôn giáo, tuổi tác, xu hướng tình dục, tình trạng hôn nhân, tình trạng khuyết tật hay ngôn ngữ, xuất thân… trong việc đưa ra quyết định kế hoạch hóa gia đình. Cần đảm bảo mọi dịch vụ giúp kế hoạch hóa gia đình có sẵn và dễ tiếp cận với tất cả mọi người. Mọi cá nhân đều được trao quyền quyết định về sức khỏe sinh sản mà không chịu sự ép buộc. Các nhà lãnh đạo và hoạch định chính sách cần có trách nhiệm đảm bảo các quyền con người không bị vi phạm khi đưa ra chính sách liên quan kế hoạch hóa gia đình.
Trong thông điệp Ngày Dân số thế giới, Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres nêu rõ: “Phân biệt giới gây hại cho tất cả, từ phụ nữ, trẻ em gái đến nam giới và cả các bé trai, đầu tư cho phụ nữ sẽ nâng đỡ tất cả mọi người, mọi cộng đồng và quốc gia”. Theo Giám đốc điều hành UNFPA Natalia Kanem, khi giải phóng toàn bộ tiềm năng của phụ nữ và trẻ em gái, khuyến khích và nuôi dưỡng những mong muốn về cuộc sống, gia đình và sự nghiệp của họ, chúng ta sẽ khuyến khích khả năng của một nửa thế giới để lãnh đạo, mang đến những ý tưởng, sáng kiến sáng tạo cho một xã hội tốt đẹp hơn.
Sức sáng tạo, trí tuệ, nguồn lực và sức mạnh từ những người phụ nữ và trẻ em gái là nền tảng quan trọng giúp giải quyết bài toán nhân khẩu học cũng như nhiều thách thức khác đang đe dọa thế giới, trong đó có thể kể đến biến đổi khí hậu và xung đột. Thúc đẩy bình đẳng giới, khai phá tiềm năng và trao quyền cho một nửa của nhân loại để tạo ra một thế giới công bằng hơn, ổn định hơn và bền vững hơn.