Trung Quốc gửi 'tín hiệu' mới cho châu Âu trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ

Theo kênh CNN (Mỹ) ngày 19/2, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã gửi thông điệp tới những người đồng cấp châu Âu vào cuối tuần qua: cho dù thế giới có thay đổi thế nào, Trung Quốc sẽ “nhất quán và tin cậy” - một “động lực cho sự ổn định”.

Tuyên bố mà ông Vương Nghị nêu rõ trong bài phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich, được đưa ra trong bối cảnh các nhà lãnh đạo châu Âu đang thận trọng theo dõi cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sắp tới – lo ngại rằng sự trở lại tiềm tàng của cựu Tổng thống Donald Trump có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ đối tác của họ với Washington.

Những mối lo ngại đó bùng lên trong tuần qua sau khi ông Trump nói rằng sẽ không bảo vệ các đồng minh NATO đã không chi đủ tiền cho quốc phòng - một mối đe dọa bất ngờ đối với nhiều người ở châu Âu khi cuộc xung đột ở Ukraine vẫn tiếp diễn.

Thời điểm đưa ra bình luận của ông Trump là cơ hội đối với Trung Quốc, khi Ngoại trưởng Vương Nghị đang thăm châu Âu trong bối cảnh Bắc Kinh tìm cách khôi phục mối quan hệ đang xấu đi với EU - một nỗ lực trở nên cấp bách hơn bởi các vấn đề kinh tế trong nước và căng thẳng đang diễn ra với Mỹ.

“Cho dù thế giới có thay đổi như thế nào, Trung Quốc, với tư cách là một quốc gia lớn có trách nhiệm, sẽ giữ các nguyên tắc và chính sách chính của mình nhất quán và ổn định, đồng thời đóng vai trò là lực lượng chính cho sự ổn định trong một thế giới hỗn loạn”, ông Vương Nghị nói trong bài phát biểu tại hội nghị an ninh Munich, đồng thời kêu gọi Trung Quốc và châu Âu “tránh xa những rắc rối về địa chính trị và ý thức hệ” và hợp tác cùng nhau.

Tuy nhiên theo các nhà phân tích, trong khi lời kêu gọi của ông Vương Nghị có thể được một số nước châu Âu lắng nghe, nơi các nhà lãnh đạo hy vọng ổn định các khía cạnh trong mối quan hệ của họ với Trung Quốc, thì Bắc Kinh cũng gặp phải một vấn đề lớn khi đạt được tiến bộ thực sự trong việc hàn gắn mối quan hệ với EU: mối quan hệ chặt chẽ với Nga.

Noah Barkin, một thành viên cấp cao tại tổ chức tư vấn Quỹ Marshall Đức của Mỹ (GMF), cho biết: “Thông điệp của ông Vương Nghị gửi tới các nước châu Âu  là không nên để những khác biệt về địa chính trị cản trở sự hợp tác chặt chẽ giữa hai bên. Nhưng điều chưa đề cập là Trung Quốc chưa sẵn sàng thay đổi quan điểm và chính sách khiến châu Âu lo lắng nhất, cụ thể là mối quan hệ ngày càng sâu sắc với Nga”.

Nhân tố "Trump"

Các nhà quan sát cho rằng trong bối cảnh đó, những nỗ lực của Bắc Kinh nhằm xoa dịu những lo ngại của châu Âu về vị thế của Trung Quốc liên quan đến cuộc xung đột Nga - Ukraine có thể có ít tác động trong EU.

“Chừng nào xung đột ở Ukraine còn tiếp diễn, các chính sách của EU đối với Trung Quốc sẽ chuyển sang liên kết chặt chẽ hơn với Mỹ. Rất có thể, châu Âu sẽ cùng với Mỹ tăng cường hạn chế xuất khẩu đối với các công nghệ quan trọng vì coi an ninh kinh tế của EU là tối quan trọng”, theo Yu Jie, nhà nghiên cứu cấp cao về Trung Quốc tại tổ chức tư vấn Chatham House ở London.

EU đang xem xét một loạt biện pháp giúp khối này “giảm thiểu rủi ro” cho chuỗi cung ứng châu Âu từ Trung Quốc, đảm bảo các công nghệ quan trọng và bảo vệ thị trường của mình khỏi những gì họ coi là "hàng hóa Trung Quốc giá rẻ không thực chất". Bắc Kinh coi chính sách của châu Âu bị ảnh hưởng quá mức bởi Mỹ.

Ông Vương Nghị cũng phản đối các biện pháp như vậy ở Munich, cảnh báo rằng “những ai tìm cách kiềm chế Trung Quốc dưới danh nghĩa ‘giảm thiểu rủi ro’ sẽ mắc phải một sai lầm lịch sử”.

Nhà ngoại giao Trung Quốc đã gặp một số đối tác châu Âu bên lề hội nghị an ninh Munich, trước khi tiếp tục tới Tây Ban Nha. Ông Vương Nghị cũng sẽ đến thăm Pháp trong tuần này.

Theo các nhà phân tích, ông Vương Nghị có thể đạt được nhiều thành công hơn trong việc ổn định quan hệ với từng quốc gia thành viên EU quan tâm đến việc thúc đẩy quan hệ kinh tế - và những quốc gia đang có tâm lý không chắc chắn về cuộc bầu cử sắp tới ở Mỹ.

Theo Liu Dongshu, Phó Giáo sư tại khoa Các vấn đề Quốc tế và Công chúng thuộc Đại học Thành phố Hồng Kông, trong các cuộc gặp ở châu Âu, ông Vương Nghị có thể “sử dụng 'nhân tố Trump' để chỉ ra rằng việc hoàn toàn đứng về phía Mỹ không mang lại lợi ích tốt nhất cho các nước châu Âu”. 

Với tư cách là tổng thống, ông Trump không chỉ lên tiếng hoài nghi về hệ thống liên minh của Mỹ ở châu Âu mà còn tận dụng thuế quan đối với thép và nhôm châu Âu, gây ra các biện pháp trả đũa đối với hàng hóa Mỹ từ châu Âu.

Bắc Kinh đã đạt được một số tiến bộ trong việc xoa dịu quan hệ với các nước châu Âu trong năm qua, bao gồm cả trong chuyến thăm Trung Quốc của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron vào mùa xuân năm ngoái – một bước phát triển mà ông Vương Nghị hy vọng sẽ tiếp tục phát huy.

“Trong chuyến thăm của Ngoại trưởng Trung Quốc tới một số nước châu Âu, các bên sẽ tập trung nhiều hơn vào việc giữ mối quan hệ với Bắc Kinh ổn định, một phần để tránh nguy cơ xảy ra xung đột thương mại hai mặt trận với Bắc Kinh và Washington nếu ông Trump quay lại Nhà Trắng”, chuyên gia Barkin của GMF kết luận.