Tổng thống Pháp Emmanuel Macron bắt tay Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Bali, Indonesia ngày 15/11/2022. Ảnh: Tân Hoa Xã
Một số nhà lãnh đạo châu Âu có kế hoạch thăm Trung Quốc trong tháng 4 tới, trong số đó gồm Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen và Đại diện phụ trách chính sách đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU) Josep Borrell.
Ngày 30/3, Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez bắt đầu chuyến thăm Trung Quốc theo kế hoạch trước đó. Ông trở thành nhà lãnh đạo thứ hai của một quốc gia châu Âu đến thăm Trung Quốc kể từ khi Bắc Kinh dỡ bỏ các biện pháp hạn chế nghiêm ngặt trong đại dịch COVID-19, chỉ sau Thủ tướng Đức Olaf Scholz.
Tại Trung Quốc, Thủ tướng Sanchez sẽ tham dự các hội nghị tập trung vào các vấn đề thương mại trong Diễn đàn châu Á Bác Ngao tổ chức trên đảo Hải Nam trước khi tới Bắc Kinh để gặp Chủ tịch Tập Cận Bình vào ngày 31/3.
Trong một thông báo về chuyến công du, Bộ trưởng phụ trách văn phòng tổng thống Felix Bolanos cho biết “khả năng hòa giải trong cuộc chiến Ukraine” của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình là lý do chính cho chuyến thăm của Thủ tướng Sanchez.
Đích thân thủ tướng Tây Ban Nha cũng nói với các phóng viên rằng ông sẽ trực tiếp tìm hiểu lập trường của Trung Quốc đối với hòa bình ở Ukraine và truyền tải thông điệp rằng người Ukraine sẽ là những người thiết lập các điều kiện cho một giải pháp hòa bình.
Thủ tướng Sanchez nói thêm lời mời đến Bắc Kinh từ Chủ tịch Trung Quốc đã chứng tỏ sự công nhận quốc tế dành cho Tây Ban Nha trong thời điểm bùng nổ những khó khăn địa chính trị phức tạp.
Về phần mình, khi được hỏi về chuyến thăm, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân nhấn mạnh: “Trung Quốc và Tây Ban Nha có mối quan hệ phát triển bền vững, lành mạnh và ổn định. Hai nhà lãnh đạo duy trì tốt liên lạc”.
Chuyến thăm Trung Quốc của Thủ tướng Sanchez diễn ra sau khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có cuộc hội đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Moskva vào tuần trước nhằm thúc đẩy kế hoạch hòa bình 12 điểm đối với xung đột Ukraine. Mặc dù kế hoạch này bị một số chính trị gia phương Tây bác bỏ là không khả thi song Tổng thống Putin nhấn mạnh kế hoạch có thể là cơ sở để chấm dứt xung đột Ukraine khi phương Tây sẵn sàng chấp nhận.
Bên cạnh Thủ tướng Tây Ban Nha, trong tháng 4, Trung Quốc sẽ đón thêm một số lãnh đạo châu Âu, trong đó có Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen và nhà ngoại giao hàng đầu EU Josep Borrell. Tổng thống Macron và bà Ursula von der Leyen sẽ có cuộc gặp với Chủ tịch Trung Quốc vào tuần tới, trong khi ông Borrell sẽ ghé qua Bắc Kinh để đối thoại chiến lược với Ngoại trưởng Tần Cương trước khi sang Nhật Bản dự hội nghị thượng đỉnh các ngoại trưởng G7 vào ngày 16/4.
Trong các chuyến thăm, các nhà lãnh đạo châu Âu sẽ cố gắng thuyết phục Trung Quốc không cung cấp vũ khí cho Nga, trong bối cảnh lục địa già lo ngại rằng một động thái như vậy có thể châm ngòi cho Chiến tranh Thế giới thứ III.
Giới quan sát chính trị châu Âu tin rằng việc Trung Quốc can thiệp quân sự sẽ vĩnh viễn làm nghiêng cán cân theo hướng có lợi cho Moskva, đồng thời nó cũng có thể dẫn đến một cuộc xung đột rộng lớn hơn liên quan đến Mỹ và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Một số nhà ngoại giao Tây Âu nhận định kỳ vọng về các chuyến thăm khá thấp song chính việc các nhà lãnh đạo trực tiếp đến và bày tỏ quan điểm sẽ khiến các cuộc gặp trở nên có giá trị.
Cũng trong những tuần gần đây, ngôn từ dành cho Trung Quốc tại Brussels đã dịu đi ít nhiều. Các nhà ngoại giao giờ đây nói kế hoạch hòa bình của Trung Quốc là “thiếu sót” thay vì “hoàn toàn lãng phí thời gian” như trước.
Họ chỉ ra thực tế rằng Ukraine không hoàn toàn bác bỏ kế hoạch và có một số điểm trùng lặp với quan điểm của chính Kiev về việc chấm dứt chiến tranh. Sau chuyến công du cấp nhà nước tới Moskva vào tuần trước, một số người đang chờ xem liệu bây giờ Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có gặp gỡ nhà lãnh đạo Ukraine Volodymyr Zelensky hay không.
Các nhà lãnh đạo EU lo ngại việc tiếp tục chỉ trích kế hoạch hòa bình của Trung Quốc sẽ đẩy Bắc Kinh đến gần hơn với Moskva.
Grzegorz Stec, một nhà phân tích về quan hệ EU-Trung Quốc tại Viện Nghiên cứu Trung Quốc Mercator, cho biết: “Một số người ở EU dường như đang tính toán rằng châu Âu sẽ không thu được nhiều lợi ích như vậy nếu mạnh mẽ bác bỏ lập trường của Trung Quốc”.
Stec cho biết tính toán này có thể xuất phát từ mong muốn tạo bối cảnh tích cực cho việc mở lại ngoại giao với Trung Quốc hoặc để cho các đối tác Nam bán cầu thấy rằng EU đang thực hiện nghiêm túc tất cả các đề xuất hòa bình, ngay cả khi trên thực tế, khối này không tin vào triển vọng hòa giải của Trung Quốc.
Vai trò của Trung Quốc trong việc giúp hòa giải giữa Iran và Saudi Arabia trong tháng này đã khiến nhiều quan chức EU kinh ngạc. Chính vì vậy, một số người muốn thử thách khả năng hòa giải của nước này.
Đối với các quốc gia thành viên EU, Ukraine là chủ đề duy nhất mà các nước tìm thấy sự thống nhất khi bàn về Trung Quốc. Tuy nhiên, khi họ đưa chủ đề này ra một hội nghị thượng đỉnh kín vào tuần trước, các nước lại thể hiện quan điểm trái ngược trong việc điều chỉnh chính sách kinh tế của mình với Bắc Kinh.
Về mặt kinh tế, một số người cho rằng nên tập trung vào việc giảm thiểu rủi ro cho chuỗi cung ứng châu Âu đang phụ thuộc quá nhiều vào Trung Quốc đối với hàng hóa từ tấm pin Mặt Trời đến khẩu trang y tế. Trong khi đó, những người khác lại háo hức theo dõi việc mở cửa trở lại nền kinh tế Trung Quốc và cảm thấy các nhà xuất khẩu của chính họ sẽ được hưởng lợi phần nào từ nền thị trường béo bở đó.
“Đây là vấn đề trong cách tiếp cận của EU đối với Trung Quốc. Nó quá rộng, nó có thể bao hàm mọi thức hoặc không có thứ gì cả”, một nhà ngoại giao giấu tên chia sẻ.