Các nghị sĩ đảng Cộng hòa tại trụ sở Quốc hội Mỹ. Ảnh: Getty Images
Trong một thời gian, hy vọng nói trên dường như rất khả quan khi ảnh hưởng của các ứng cử viên Cộng hòa ở những cuộc đua quyết định còn đuối. Nhưng hiện tại, khi chỉ còn không đầy một tuần là đến Ngày bầu cử, động lực rõ ràng đang thuộc về phe Cộng hòa, và khả năng một cuộc lật đổ của đảng “con voi” đã tăng lên.
Tại sao lại có sự thay đổi đó? Theo phân tích của phóng viên cấp cao về dữ liệu Harry Enten của đài CNN, nước Mỹ đang đứng trước một bộ phận cử tri không hài lòng sâu sắc với chính quyền, và điều này hầu như luôn đồng nghĩa là đảng của tổng thống sẽ bị cử tri “trừng phạt”.
Hãy xem xét cuộc thăm dò của Viện Gallup được công bố ngày 1/11. Chỉ 17% người Mỹ nói rằng họ hài lòng với hướng đi của đất nước. Đó là kết quả tồi tệ nhất trong bất kỳ cuộc bầu cử giữa kỳ nào kể từ ít nhất là năm 1982, khi Gallup lần đầu tiên đo lường sự hài lòng vào giữa kỳ.
Quan trọng là, mức độ hài lòng đối với định hướng của đất nước có mối tương quan cao với kết quả bầu cử giữa kỳ tại Hạ viện. Lịch sử cho thấy, vào các cuộc bầu cử quốc hội giữa nhiệm kỳ, khi nhiều người Mỹ không hài lòng hơn (so với số hài lòng) với đường lối của đất nước, đảng nắm giữ Nhà Trắng đã mất trung bình 33 ghế.
Nếu nhìn vào tổng số ghế, đảng nắm giữ Nhà Trắng trung bình có 186 ghế Hạ viện khi nhiều người Mỹ không hài lòng hơn hài lòng trong nhiệm kỳ đầu tiên của tổng thống. Suy luận từ thống kê trung bình đó, thì có thể sẽ báo hiệu một sự mất mát hơn 35 ghế đối với đảng Dân chủ vào giữa nhiệm kỳ năm 2022. Trong lịch sử, chưa bao giờ đảng của Tổng thống kết thúc bầu cử giữa kỳ với trên 204 ghế Hạ viện khi nhiều người Mỹ không hài lòng hơn là hài lòng.
Không có gì ngạc nhiên khi bức tranh rất khác nhau ở ba cuộc bầu cử giữa kỳ khi đa số người Mỹ hài lòng. Ba cuộc bầu cử đó (vào các năm 1986, 1998 và 2002) thực tế đã ghi nhận bổ sung thêm trung bình hai ghế cho đảng của tổng thống.
Tới nay, mới chỉ có tổng cộng 10 cuộc bầu cử quốc hội giữa kỳ mà Viện Gallup đã đo lường mức độ hài lòng của cử tri. Có thể năm nay sẽ khác theo một cách cơ bản nào đó mà các nhà phân tích chưa hiểu rõ.
Nhưng phân tích thống kê nói lên rằng, mức độ hài lòng với sự điều hành của quốc hội thấp cũng cho thấy điều gì đó tương tự. Hiện tại tỉ lệ cử tri hài lòng với Quốc hội Mỹ chỉ ở mức 21% theo thăm dò mới nhất của Gallup. Đó là kết quả tệ thứ hai trong một cuộc bầu cử giữa kỳ kể từ năm 1974.
Ở các cuộc bầu cử giữa kỳ khác mà tỷ lệ hài lòng với Quốc hội là 25% vào các năm: 1994, 2010 và 2018, tất cả đều chứng kiến đảng của tổng thống (cũng kiểm soát Quốc hội vào thời điểm đó) mất ít nhất 40 ghế.
Tuy nhiên, có lẽ yếu tố quan trọng nhất để hiểu tại sao đảng Cộng hòa có động lực vượt lên là mức độ uy tín của Tổng thống. Một câu hỏi lớn đặt ra là liệu đảng Dân chủ có thể đảo ngược được tỉ lệ hài lòng thấp với Tổng thống Joe Biden hay không.
Tỉ lệ ủng hộ ông chủ Nhà Trắng trong cuộc thăm dò của Gallup là 40%, đây là mức thấp thứ hai đối với một tổng thống đương nhiệm vào giữa nhiệm kỳ kể từ năm 1974. Và đây cũng là tỉ lệ ủng hộ tồi tệ nhất đối với nhiệm kỳ đầu tiên của tổng thống đương nhiệm. Tỉ lệ không ủng hộ ông Biden là 56% trong thăm dò kể trên.
Điều đáng nói là kể từ năm 1974, không có tổng thống nào ở nhiệm kỳ đầu tiên có tỉ lệ cử tri ủng hộ thấp hơn tỉ lệ cử tri tán thành vào giữa nhiệm kỳ, mà lại chứng kiến đảng của ông giành được hơn 200 ghế trong Hạ viện.
Cuộc thăm dò do CNN / SSRS công bố ngày 2/11 đã cho thấy mức độ hài lòng với ông Biden chỉ ở mức 41% trong số tất cả người lớn và cử tri đã đăng ký. Tỷ lệ không hài lòng với ông là 59%. Con số này không khác nhiều so với các thăm dò của CNN về uy tín của Tổng thống Biden trong sáu tháng qua.
Điều đã thay đổi là tỉ lệ ủng hộ tại quốc hội, đang đưa đảng Cộng hòa vượt lên trước đảng Dân chủ lần đầu tiên kể từ tháng 5, với tỉ lệ là 51% so với 47%, theo thăm dò mới của CNN.
Nhưng tại sao tỉ lệ ủng hộ tại quốc hội lại thay đổi ngay cả khi tỉ lệ ủng hộ tổng thống Biden hầu như đứng im? Lý do là Đảng Cộng hòa đang giành được một tỷ lệ ủng hộ lớn hơn đáng kể từ những người không tán thành hiệu quả công việc của Tổng thống Biden. Trong cuộc thăm dò mới nhất của CNN, đảng Cộng hòa vượt hơn đảng Dân chủ tới 74 điểm ở riêng nhóm này.
Mùa hè vừa qua, đúng vào thời điểm Tòa án Tối cao Mỹ ra phán quyết cuối cùng đảo ngược phán quyết công nhận quyền nạo phá thai của phụ nữ từ năm 1973 (tức ủng hộ quan điểm của đảng Cộng hòa), đảng Cộng hòa đã tăng 51 điểm trong nhóm này. Sự ủng hộ sau đó tăng vọt thêm 23 điểm dành cho đảng Cộng hòa ở nhóm những người phản đối ông Biden. Đó được cho là dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy cử tri đang rời bỏ đảng Dân chủ.