Vì sao Triều Tiên phát triển vắc-xin COVID-19

Nếu những thông tin của Ủy ban Khoa học và Công nghệ Nhà nước Triều Tiên là chính xác, thì các thử nghiệm lâm sàng với ứng viên vắc-xin sản xuất nội địa của Triều Tiên đã được tiến hành, và một cuộc tranh luận đang diễn ra xung quanh cách tiến hành giai đoạn thứ ba, liên quan đến thử nghiệm trên người.

Cuộc đua phát triển vắc-xin phòng ngừa một căn bệnh đã lây nhiễm trên 14,8 triệu người và cướp đi sinh mạng của gần 610.000 người trên toàn cầu là một trong những thách thức khoa học và công nghệ lớn nhất mà thế giới phải đối mặt. Nó chắc chắn sẽ tiêu tốn một khoản tiền lớn, và các quốc gia đang đầu tư mạnh mẽ để giành được thứ sẽ trở thành niềm tự hào dân tộc và định hình ưu thế khoa học của đất nước.

Tuy nhiên, Triều Tiên lại là nước có một trong những hệ thống chăm sóc sức khỏe còn khó khăn và trong nhiều thập kỷ, họ phải nhờ đến sự hỗ trợ của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) để cung cấp vắc-xin cho người dân. Ngoài ra, Bình Nhưỡng không công khai thừa nhận bất kỳ ca lây nhiễm nào trong nước.

Vậy tại sao một quốc gia không ghi nhận ca lây nhiễm nào và đang gặp khó khăn kinh tế lại quyết định tiêu tốn thời gian, tiền bạc và tài nguyên để phát triển vắc-xin?

Câu trả lời không hề đơn giản, nhưng rất có thể đó là sự kết hợp giữa nỗi lo sợ thực sự về virus SARS-CoV-2 cộng với nỗ lực nhằm thuyết phục người Triều Tiên rằng nhà lãnh đạo Kim Jong-un quyết tâm bảo vệ sức khỏe người dân của mình.

Triều Tiên là một trong những quốc gia đầu tiên coi COVID-19 là mối đe dọa nghiêm trọng và với lý do chính đáng: hầu hết các chuyên gia tin rằng hệ thống chăm sóc sức khỏe của họ sẽ nhanh chóng bị quá tải nếu dịch bùng phát. Nhiều cơ sở y tế của Triều Tiên thậm chí không có nguồn cấp điện và nước máy ổn định. Thuốc và các thiết bị khác thường bị thiếu.

Năng lực xét nghiệm cũng là một vấn đề. Tính đến đầu tháng 7, chỉ có 922 người ở một quốc gia có khoảng 25 triệu dân đã được xét nghiệm virus SARS-CoV-2, theo đại diện của WHO tại Triều Tiên, Tiến sĩ Edwin Salvador.

Ông Salvador cho biết, vào thời điểm khi đại dịch mới bắt đầu, 25.551 người đã bị cách ly. Hiện tại, có tới 255 người – đều là công dân Triều Tiên - vẫn đang bị cách ly kể từ ngày 3/7.

Tuy nhiên, một thực tế là Triều Tiên rất dễ ngăn chặn các cụm lây nhiễm rộng, vì họ có thể nhanh chóng phong toả nghiêm ngặt. Đất nước này cũng kiểm soát chặt chẽ người nhập cảnh, thường chỉ là một số ít khách du lịch, nhà ngoại giao và nhân viên cứu trợ - cũng như những địa điểm mà công dân của họ được phép đến.

Theo các nguồn tin, đại dịch COVID-19 dường như đã được Triều Tiên kiểm soát. Chủ tịch Kim Jong-un đầu tháng 7 nói rằng những nỗ lực của đất nước ông là một "thành công rực rỡ" nhưng cảnh báo các quan chức không được tự mãn vì cuộc khủng hoảng y tế toàn cầu vẫn chưa thuyên giảm.

Hiện chưa rõ vắc-xin được sản xuất trong nước sẽ có ảnh hưởng ra sao trong chiến lược chống đại dịch của Triều Tiên. Tuy nhiên, Bình Nhưỡng thừa nhận họ đang ở phía sau trong cuộc đua chế vắc-xin COVID-19. Tính đến ngày 14/7, có hơn 140 loại vắc-xin thử nghiệm được đánh giá tiền lâm sàng và 23 loại đã bước sang giai đoạn thử nghiệm lâm sàng, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

Một số công ty dược phẩm khổng lồ đứng sau các nghiên cứu vắc-xin COVID-19 có giá trị còn cao hơn toàn bộ nền kinh tế Triều Tiên. Vì thế về mặt tài chính, việc phát triển vắc-xin của Triều Tiên sẽ đối mặt với không ít khó khăn. Nhưng nếu nhìn vào ý nghĩa tổng thế thì bức tranh sẽ trở nên rõ ràng hơn.

Trong nhiều thập kỷ, Triều Tiên từng là nơi có nền công nghiệp và kỹ thuật phát triển vào thời Nhật Bản chiếm đóng. Thời đó, đế chế Nhật Bản xây dựng các nhà máy công nghiệp chủ yếu ở miền Bắc, trong khi miền Nam bán đảo tập trung phát triển nông nghiệp.

Ngày nay, các phương tiện truyền thông nhà nước Triều Tiên vẫn khẳng định đất nước đã trở thành một cường quốc công nghệ toàn cầu. "Tài năng, khoa học và công nghệ là tài sản chiến lược và vũ khí quan trọng của chúng ta", hãng thông tấn Triều Tiên KCNA cho biết hồi tháng 6. 

Những tài năng này "đã gây ngưỡng mộ trên toàn thế giới”. "Đó là nhờ vào tầm nhìn thế giới của các nhà khoa học và kỹ thuật viên của chúng ta và lòng tự trọng của họ khi sống ở một đất nước hùng mạnh và hiểu biết sâu sắc rằng sức mạnh và uy tín của Triều Tiên đang được thể hiện trên trường quốc tế", bản tin của KCNA viết.

Trong kỷ nguyên căng thẳng với Hàn Quốc và Mỹ, chương trình vũ khí hạt nhân của Bình Nhưỡng là ví dụ rõ ràng nhất về điều này. Triều Tiên là một trong 8 quốc gia trên thế giới từng thử vũ khí hạt nhân. 

Truyền thông nhà nước cũng có xu hướng tập trung vào những lĩnh vực mà Triều Tiên chưa đáp ứng được nhu cầu của người dân - đặc biệt là an ninh năng lượng và thực phẩm. Tuần trước, KCNA đưa tin về một loại khoai tây mới được phát triển bởi các nhà khoa học Triều Tiên và việc nhân giống 10 loại rau mới, "ngon", "năng suất cao".

Hồi tháng 6/2020, hãng thông tấn này từng đăng tải thông tin về đập thuỷ điện "hàng đầu thế giới" của đất nước; những tiến bộ mới trong nuôi cá hồi cầu vồng; nhân giống một loài cá vàng mới; công nghệ mới tại nhà máy bia Taedonggang; và việc sản xuất loại đèn cực tím mới tốt hơn so với hàng nhập khẩu tương đương.

Tất nhiên, việc sản xuất vắc-xin COVID-19 có thể sẽ khó khăn hơn nhiều so với bất kỳ thứ gì trong số đó. Hiện tại KCNA vẫn chưa báo cáo chính thức về các nỗ lực phát triển vắc-xin của Triều Tiên, mà chỉ có một tuyên bố duy nhất thông báo về kế hoạch này, đăng trên một trang web của chính phủ.