'Vũ khí ngàn tỉ đô' Trung Quốc sẵn sàng tung vào cuộc chiến thương mại với Mỹ

Cho đến nay Trung Quốc vẫn là nước nắm giữ nhiều nhất trái phiếu Kho bạc Mỹ. Tính tới tháng 1/2018, Trung Quốc nắm 1,1 ngàn tỉ USD tiền nợ của Mỹ, tăng hơn 100 tỉ USD so với cùng kỳ năm trước, dù đã giảm khoảng 11% so với mức cao kỷ lục là 1,3 ngàn tỉ vào cuối năm 2013. Vào cuối năm 2016 và đầu 2017, Trung Quốc có giảm bớt lượng trái phiếu Mỹ mà họ nắm giữ, qua đó tăng giá đồng nhân dân tệ, nhưng sau đó họ nhanh chóng mua trở lại hầu hết số lượng đã bán.

Trong bối cảnh Mỹ - Trung đang tiến gần tới một cuộc chiến tranh thương mại, các nhà kinh tế và đầu tư lúc này không khỏi tỏ ra lo ngại về những viễn cảnh tồi tệ nhất ảnh hưởng tới nền kinh tế Mỹ và kinh tế toàn cầu. Theo họ, nếu thực sự nổ ra chiến tranh thương mại, Trung Quốc có thể biến nợ khổng lồ của Mỹ thành vũ khí chống lại Tổng thống Trump.

Hôm 4/4 Bắc Kinh thông báo sẽ áp thuế trị giá 50 tỉ USD lên hàng hoá Mỹ để trả đũa việc Tổng thống Trump ra lệnh áp thuế nhập khẩu 25% vào các mặt hàng Trung Quốc. Các thị trường thế giới đã lập tức phản ứng, sụt giảm hơn 1% trước khi bật tăng trở lại trong ngày.

"Cú đòn" quyết định?

Nếu những đòn thương mại qua lại này tiếp tục leo thang, sẽ có thêm nhiều hàng hoá từ cả hai phía bị áp thuế cao hơn. Tuy nhiên, Trung Quốc có thể ra “cú đòn” gây choáng váng nhất: bán tống một phần lớn trong số gần 1,17 ngàn tỉ USD trái phiếu Kho bạc Mỹ mà Bắc Kinh đang nắm giữ.

Trong nhiều năm trở lại đây, Trung Quốc đã tích cực mua vào trái phiếu Chính phủ Mỹ, bởi họ đang dồi dào ngoại tệ và cần phải chi tiêu. Không giống như bất cứ nhà đầu tư nào khác, Trung Quốc muốn gửi những khoản lợi nhuận khổng lồ mà họ thu được từ việc xuất khẩu hàng hoá sang Mỹ vào những chốn đầu tư an toàn, mà không đâu an toàn hơn trái phiếu Mỹ.

Nếu Bắc Kinh quyết định bán hết số trái phiếu này nhằm ra “cú đòn quyết định” với Tổng thống Trump, họ có thể gây ra một cuộc tàn phá với các thị trường quốc tế - Jeff Mills, nhà chiến lược đầu tư tại PNC Financial Services Group nhận định - “Đó chắc chắn là điều họ có thể làm”.
Ảnh hưởng lớn nhất của một động thái như vậy sẽ là giá trái phiếu và lợi tức. Nếu Trung Quốc bung ra ngập thị trường bằng trái phiếu chính phủ Mỹ, nguồn cung trái phiếu Mỹ sẽ tăng vọt, sau đó giá sẽ lao dốc và lợi tức ngược lại sẽ tăng lên.

Một khi lợi tức trái phiếu (dành cho các chủ nợ) tăng, các công ty và người tiêu dùng Mỹ sẽ phải chi phí nhiều hơn để vay, điều đó sẽ khiến nền kinh tế Mỹ tăng trưởng chậm lại. Hơn nữa, chính phủ Mỹ sẽ phải tốn kém hơn nhiều khi phát hành nợ (trái phiếu) vì phải trả lãi suất cao hơn cho chủ nợ. Các tài sản khác cũng có thể sụp đổ khi lợi tức trái phiếu Mỹ tăng. “Tỉ lệ lãi suất cao sẽ tàn phá toàn bộ nền kinh tế. Và đó sẽ là một hiệu ứng từ từ”, ông Jeff Mills cảnh báo.

Trung Quốc nắm khoảng 20% nợ nước ngoài của Mỹ, nhưng con số này chỉ chiếm khoảng 5% tổng nợ. Các chủ nợ khác của Mỹ bao gồm các quốc gia khác (trong đó Nhật Bản nắm khoảng 1 ngàn tỉ USD trái phiếu Mỹ), chính phủ Mỹ, các tập đoàn và các nhà đầu tư. Tuy nhiên, nếu Trung Quốc quyết định bán phá giá trái phiếu Kho bạc Mỹ, họ có thể khiến các chủ nợ khác hoảng sợ và cũng bán ra – Vincent Reinhart, nhà kinh tế trưởng và chiến lược gia vĩ mô tại BNY Mellon, nhận định.

Bán tống trái phiếu cũng khiến Trung Quốc thiệt hại

Tuy vậy, theo các chuyên gia kinh tế, việc bán tống trái phiếu Kho bạc Mỹ là con dao hai lưỡi. “Chẳng khác nào tự dí súng vào đầu mình và kêu tôi là con tin”, ông Reinhart ví.

Nếu Trung Quốc bán tống trái phiếu Mỹ, hầu như chắc chắn họ sẽ phải chịu lỗ; và nếu các nước khác cũng hoảng sợ bán ra, thì giá trái phiếu lao dốc sẽ khiến Bắc Kinh mất trắng nhiều tỉ USD, chuyên gia Reinhart nhận định. Ông cũng cho rằng, Trung Quốc có thể tiến hành những bước đi tính toán hơn.

Ông Jeff Klingelhofer, giám đốc đầu tư, giám sát hơn 6 tỉ USD tại Quỹ đầu tư Thornburg, cũng được Reuters dẫn lời cho rằng: Nếu Trung Quốc định thao túng Mỹ trong một cuộc chiến tranh thương mại, họ tốt hơn hết là không bán ra trái phiếu Kho bạc Mỹ. “Nếu họ muốn xoay nút hạt nhân, nếu họ muốn bán tống trái phiếu Kho bạc Mỹ, thì hành động đó sẽ có tác động tạm thời và lập tức tới các thị trường tiền tệ Mỹ. Nhưng tôi nghĩ đó sẽ là cú đòn mạnh hơn tới sự ổn định của những gì mà họ đang cố gắng thực hiện”, ông Klingelhofer nói.
Những lựa chọn khác của Bắc Kinh

Trung Quốc cũng có thể thể hiện sự bất bình với Tổng thống Donald Trụmp theo những cách khác. Họ có thể hạ giá đồng nhân dân tệ, khiến hàng hoá xuất khẩu của Trung Quốc có giá cạnh tranh hơn, làm tăng mạnh thâm hụt thương mại của Mỹ.

Trên thực tế, bằng cách mua trái phiếu Mỹ trong nhiều năm qua, Trung Quốc đã hạ giá “nhân tạo” đồng nội tệ. Một đồng nhân dân tệ yếu hỗ trợ mạnh cho xuất khẩu của Trung Quốc, qua đó thúc đẩy thương mại.

Bắc Kinh cũng có thể gây khó dễ cho người Mỹ khi đến xin visa hoặc thậm chí thuê văn phòng tại Trung Quốc.

Dù sao, các nhà kinh tế vẫn hy vọng tất cả những căng thẳng thương mại hiện nay sẽ lắng xuống trước khi những biện pháp cực đoan được vận đến. Tất nhiên, không ai có thể biết chắc cuộc đối đầu giữa hai nền kinh tế lớn nhất toàn cầu sẽ đi tới đâu.