Mỗi khi có gió đông nam thổi, người dân nhiều thôn, làng, nhất là các thôn cạnh bờ sông Thương của xã Song Mai như Vĩnh An, Trại Hà, Bùi, Phương Đậu... lại ngạt thở vì khói bụi, tiếng ồn, mùi khí thải khó chịu… do hoạt động sản xuất của công ty gây ra. Chính quyền và người dân địa phương đã nhiều lần kiến nghị đến lãnh đạo công ty và các cấp, ngành chức năng ở tỉnh, thành phố Bắc Giang để xử lý, nhưng đến nay tình trạng này vẫn chưa được khắc phục triệt để.
Dây truyền sản xuất đi vào hoạt động từ đầu năm 2015 của Công ty Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc. |
Ông Phạm Hồng Quân, Phó Chủ tịch UBND xã Song Mai cho biết: Người dân trong xã đã có ý kiến về việc này từ ngày dây chuyền 2 của Công ty Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc đi vào hoạt động. Những ngày gần đây hoạt động sản xuất của công ty lại tiếp tục gây ảnh hưởng đến môi trường, chính quyền địa phương đã tìm hiểu và phản ánh đến các cơ quan chức năng ở thành phố và của tỉnh. Chính quyền xã cũng đã tuyên truyền, giải thích để nhân dân yên tâm ổn định cuộc sống.
Đứng bên bờ trái sông Thương ở khu vực thôn Vĩnh An, chỉ cách vài trăm mét qua bên kia sông là trụ sở Công ty Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc, chúng tôi chứng kiến cảnh khói thải cả màu đen, màu trắng mù mịt một khoảng trời phía trên khu vực nhà máy sản xuất.
Ông Phạm Văn Năm, một người dân ở thôn Vĩnh An, xã Song Mai, bức xúc cho biết: Công ty Phân đạm và Hóa chất này gây ra tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng đối với thôn xóm. Cứ mỗi lần gió đông nam thổi sang là không khí lại ngột ngạt, người dân không thở được do nhà máy xả khí Amoniac ra có mùi rất khó chịu. Vào mùa hè, có hôm trời rất nóng người dân vẫn không dám mở cửa nhà. 3 năm nay ở thôn Vĩnh An đã có 9 người chết vì ung thư phổi, người dân lo ngại có thể là do tình trạng ô nhiễm không khí này gây nên.
Ông Nguyễn Văn Tri, một người dân trong thôn cũng cho biết: Hiện tình trạng ô nhiễm do ảnh hưởng của việc sản xuất từ Công ty Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc trên địa bàn xã Song Mai rất đáng lo ngại. Hoạt động sản xuất đã tạo ra tiếng ồn lớn và xả khí thải có mùi rất khó chịu. Tất cả các cây cối trên đất trồng, cây hoa màu ở khu vực lân cận nhà máy đều bị ảnh hưởng. Người dân đã nhiều lần kiến nghị với tỉnh Bắc Giang và trong các chương trình tiếp xúc cử tri, nhưng tình trạng này vẫn chưa được khắc phục.
Không chỉ gây ô nhiễm về không khí, tiếng ồn, có những thời điểm Công ty Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc còn xả nước thải gây ô nhiễm nghiêm trọng nguồn nước sông Thương. Theo quan sát của phóng viên công ty này đã xả nước thải ra sông Thương qua kênh nước thải 420. Điều đáng lo ngại là từ vị trí kênh nước thải này ngược lên phía trên dòng sông chỉ vài trăm mét lại là nơi đặt nhà máy xử lý nước của Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên cấp thoát nước Bắc Giang, để cung cấp nước sạch sinh hoạt cho người dân thành phố Bắc Giang và các vùng phụ cận. Vì thế, nguồn xả thải ra sông Thương không được kiểm soát chặt chẽ của Công ty Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc sẽ đe dọa nghiêm trọng nguồn nước trước khi xử lý của nhà máy nước sạch.
Theo kết quả giám sát của Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh Bắc Giang, các mẫu nước thô (chưa qua xử lý) lấy tại sông Thương trong tháng 7, 8, 9 vừa qua có 9/10 chỉ tiêu phân tích nằm trong giới hạn cho phép, nhưng riêng hàm lượng Nitrit (tính theo Nitơ) cao hơn. Đặc biệt, vào mùa cạn, có thời điểm nước sông Thương chảy ngược, đôi khi chỉ số hợp chất amoni (NH4+) đã vượt tiêu chuẩn cho phép.
Công ty Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc (thuộc Tập đoàn Hóa chất Việt Nam) được đầu tư xây dựng và đi vào sản xuất từ những năm 1960. Sản phẩm chính của công ty gồm đạm Urê, ngoài ra còn có các sản phẩm khác như NPK, CO2, Amoniac, O2, than hoạt tính... Thời gian qua, công ty đã xây dựng, lắp đặt các hạng mục, công trình của dự án mở rộng nhà máy số 2 để nâng tổng công suất và sản lượng với tổng mức đầu tư trên 10 nghìn tỷ đồng và đã bắt đầu vận hành thử nghiệm từ ngày 30/12/2014. Tuy nhiên, đến ngày 1/1/2015 trong quá trình vận hành thử nghiệm đã xảy ra sự cố xả nước thải rửa thiết bị có chứa NH3 làm cá chết hàng loạt trên sông Thương. Ngoài ra, quá trình sản xuất của nhà máy cũng gây ra nhiều tiếng ồn, khói, bụi gây ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt và sức khỏe của nhân dân vùng lân cận.
Trước thực trạng trên, ngày 16/1/2015, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang đã có quyết định xử phạt vi phạm hành chính về bảo vệ môi trường đối với Công ty Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc, đồng thời yêu cầu công ty nhanh chóng thực hiện các biện pháp khắc phục sự cố môi trường. Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang đã chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh thường xuyên phối hợp với các cơ quan chức năng, UBND thành phố Bắc Giang kiểm tra, giám sát việc thực hiện pháp luật về bảo vệ môi trường đối với Công ty Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc.
Tuy nhiên, từ thời điểm đó đến nay, tình trạng ô nhiễm môi trường do khói bụi, tiếng ồn từ nhà máy sản xuất của Công ty Phân đạm và Hóa chất Hà Bắc vẫn thường xuyên diễn ra, gây ảnh hưởng lớn đến đời sống của người dân.