Công trình xây dựng trên đất nông nghiệp tại làng D, xã Gào, thành phố Pleiku, tỉnh Gia Lai.
Từ những công trình tự phát...
Công trình quy mô 3 ha tọa lạc tại thôn 4, xã Gào, thành phố Pleiku với cổng chào, bên trong nhiều khu nhà xây kiên cố, một vài nhà gỗ rất lớn cùng nhiều chòi gỗ bát giác, xung quanh là hệ thống cây cổ thụ đa chủng loại. Kế đó là cụm nhà kiểu homestay xây kiên cố chuẩn bị lát sàn gỗ với hàng chục công nhân đang thi công.
Cùng đến thị sát khu vực này, ông Dương Xuân Hồng, Phó Chủ tịch UBND xã Gào cho biết, trước đây, cổng của công trình còn có bảng hiệu mang tên Ngọa Long Sơn. Tuy nhiên, sau khi có Quyết định xử phạt vi phạm hành chính và bắt tháo dỡ của chính quyền địa phương, chủ cơ sở này đã gỡ bảng hiệu xuống.
Phó Chủ tịch UBND xã Gào cho biết thêm, chủ công trình này là ông Lê Sỹ Đại (có hộ khẩu thường trú tại Hà Tĩnh), do vậy, việc xử lý gặp nhiều khó khăn. Năm 2020, UBND xã Gào đã lập biên bản, xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai và yêu cầu tháo dỡ công trình vi phạm đã thiết lập trên đất nông nghiệp, khôi phục lại hiện trạng ban đầu. Đến năm 2021, UBND thành phố Pleiku tiếp tục có quyết định xử phạt vi phạm hành chính và còn ra "tối hậu thư" nếu không chấp hành, chính quyền địa phương sẽ tiến hành cưỡng chế theo quy định.
Công trình có tạm dừng xây dựng một thời gian. Tuy nhiên, chủ cơ sở không tháo dỡ công trình theo yêu cầu của UBND thành phố Pleiku. Mới đây, ngày 9/12, UBND xã Gào lại tiếp tục có tờ trình đề nghị xử lý hành vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai với hành vi xây dựng trên đất nông nghiệp (đất trồng cây lâu năm quy hoạch là đất thương mại dịch vụ chưa được phép chuyển mục đích) với tổng diện tích 723 m2.
Hoặc như cụm công trình vi phạm của ông Vũ Trung Anh và các hộ lân cận tại tổ 5, phường Thắng Lợi, thành phố Pleiku. Những công trình nhà ở này đều được xây dựng trên đất nông nghiệp từ đầu năm 2021. Khi đoàn công tác đến kiểm tra, chủ nhà không có mặt. Rất nhiều lần UBND phường Thắng Lợi mời ông Vũ Trung Anh lên làm việc nhưng ông Anh không hợp tác.
Sau khi UBND phường Thắng Lợi ra thông báo yêu cầu ngừng thi công, tháo dỡ công trình, ông Trung Anh vẫn tiếp tục cho thợ xây dựng thêm. Khi đoàn đến kiểm tra, ông Anh liên tục vắng mặt. Tháng 4/2021, UBND thành phố Pleiku đã có Quyết định xử phạt hành chính và yêu cầu dừng xây dựng công trình. Tuy nhiên, ông Vũ Trung Anh vẫn cho người lén lút thực hiện. Đến nay, công trình này đã dần hoàn thiện với diện tích gần 300 m2 và chuẩn bị cơi nới, xây thêm các đài sen ở giữa hồ.
Công trình xây dựng trên đất nông nghiệp tại tổ 5, phường Thắng Lợi, thành phố Pleiku, tỉnh Gia Lai.
Ngoài công trình của các ông Lê Sỹ Đại, Vũ Trung Anh, tại thành phố Pleiku, một số công trình xây dựng trên đất nông nghiệp đã bị xử phạt vi phạm hành chính nhưng chủ cơ sở không chấp hành các hình phạt bổ sung (khôi phục lại hiện trạng ban đầu của đất). Điển hình như công trình nhà ở của ông Nguyễn Tuấn Khanh tại xã Chư Á, hay công trình Quán cà phê Thông Farm & Bistro tại phường Hội Phú, công trình nhà ở của Hà Thị Kim Thanh tại xã Biển Hồ...
Theo báo cáo của UBND thành phố Pleiku, từ ngày 1/1 đến 15/11/2022, UBND thành phố và UBND các xã, phường đã ban hành 17 quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai do không phù hợp với quy hoạch sử dụng đất theo quy định. Điều đáng nói, những người vi phạm hầu hết đều chấp hành việc nộp phạt tiền nhưng chưa thực hiện các biện pháp khắc phục hậu quả.
... Đến khó khăn trong công tác xử lý của chính quyền địa phương
Ông Nguyễn Văn Tùng, Chủ tịch UBND phường Thắng Lợi cho biết, trước đây, người dân xây dựng nhà theo thói quen. Năm 2019, phường Thắng Lợi thí điểm thực hiện quy hoạch phân khu của thành phố nên người dân chưa nắm được chủ trương, khiến việc xây dựng xảy ra vi phạm. Ngoài ra còn có một phần trách nhiệm cán bộ địa phương chưa bám sát tình hình xây dựng trên địa bàn để người dân xây dựng rồi mới xử phạt khiến việc xử lý khó, nhiều vụ việc gây bức xúc trong nhân dân.
Theo ông Trần Ngọc Thanh, Chủ tịch UBND xã Gào, chính quyền xã gặp khó khăn trong công tác xử lý vì các chủ cơ sở xây dựng không chấp hành các biện pháp khắc phục hậu quả, không chịu tháo dỡ công trình, thậm chí thực hiện xây dựng trong ngày thứ Bảy, Chủ nhật, ngày lễ khiến cán bộ xã không quán xuyến hết.
Theo báo cáo của UBND thành phố Pleiku, từ ngày 1/1/2020 đến 31/8/2022, trên địa bàn đã xảy ra 84 vụ vi phạm hành chính bị xử phạt, trong đó có 42 vụ chưa thi hành xong (11 vụ đất đai và 31 vụ trật tự xây dựng). Đối với các Quyết định chưa thi hành hoặc thi hành chưa xong ở lĩnh vực đất đai, UBND thành phố đề xuất hướng xử lý là bắt buộc tháo dỡ công trình, trả lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm và cưỡng chế, tháo dỡ công trình vi phạm.
Ông Mai Văn Hoàn, Trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường thành phố Pleiku cho biết, đối với các công trình xây dựng trên đất nông nghiệp, không phù hợp với mục đích sử dụng đất theo các quy hoạch liên quan đã được phê duyệt, Chủ tịch UBND thành phố chỉ đạo cương quyết xử lý, đảm bảo đúng quy định của pháp luật. Đồng thời, UBND thành phố tiếp tục chỉ đạo UBND các xã, phường tăng cường kiểm tra, kịp thời phát hiện, xử lý, không để phát sinh các trường hợp xây dựng trái phép, gây khó khăn cho công tác quản lý đất đai, trật tự xây dựng trên địa bàn thành phố.
Cần có cơ chế xử lý phù hợp
Để chỉnh đốn tình trạng vi phạm xây dựng trên đất nông nghiệp, năm 2022, UBND thành phố Pleiku đã thành lập đoàn thanh tra công tác xây dựng, đất đai tại một số xã, phường để xảy ra nhiều vi phạm nhất. Để hài hòa giữa nhu cầu của người dân và quy hoạch của chính quyền địa phương, cần có sự đồng bộ về cơ chế để tránh những vi phạm ngoài mong muốn, giảm bớt thiệt hại và quan trọng nhất là đảm bảo chấp hành đúng chủ trương, pháp luật Nhà nước.
Theo ông Võ Phúc Ánh, Phó Chủ tịch UBND thành phố Pleiku, hiện nay, trên địa bàn thành phố, tỷ lệ quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết xây dựng chưa được phủ kín, phần nào làm hạn chế quyền xây dựng nhà ở hợp pháp của người dân, gây khó khăn trong việc cấp giấy phép xây dựng và quản lý xây dựng theo quy hoạch. Bên cạnh đó, tốc độ đô thị hóa của thành phố Pleiku nhanh, nhu cầu nhà ở xã hội và khu vực kinh doanh giải trí của người dân tăng cao nhưng chưa được đáp ứng là những nguyên nhân gây khó khăn trong công tác quản lý cũng như xử lý các công trình vi phạm.
Công trình xây dựng trên đất nông nghiệp tại xã Chư Á, thành phố Pleiku, tỉnh Gia Lai.
Cũng theo Phó Chủ tịch UBND thành phố Pleiku, để chấn chỉnh tình trạng xây dựng trên đất nông nghiệp, thời gian tới, thành phố sẽ tiếp tục chỉ đạo tập trung rà soát, điều chỉnh quy hoạch chung, quy hoạch phân khu, quy hoạch xây dựng chi tiết tại các xã, phường.
UBND thành phố tăng cường kiểm tra, giám sát trách nhiệm quản lý nhà nước về trật tự xây dựng, trật tự đô thị tại các địa phương; đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về luật đất đai, Luật Xây dựng và các nghị định hướng dẫn thi hành của Chính phủ nhằm làm chuyển biến nhận thức của nhân dân, tạo dự đồng thuận của dư luận trong xử lý vi phạm hành chính. Ngoài ra, UBND thành phố Pleiku sẽ quyết liệt xử lý trách nhiệm của Chủ tịch UBND các xã, phường trong quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn phụ trách để hạn chế tình trạng người dân xây dựng các công trình khi chưa cấp phép.