Trong khi cả nước chống dịch, đội ngũ y tế đang ngày đêm điều trị cho các bệnh nhân mắc COVID-19 thì xã hội vẫn còn có những người vô ý thức, vi phạm quy định pháp luật. Ảnh: TTXVN.
Theo ông Nguyễn Mạnh Hoạt, Phó Chủ tịch UBND huyện Đại Từ (Thái Nguyên), khi được Bệnh viện đa khoa huyện Đại Từ tiếp nhận, bệnh nhân 178 đã khai báo không trung thực, cơ quan y tế phải nhiều lần truy hỏi, bệnh nhân này mới thừa nhận vừa trở về từ Bệnh viện Bạch Mai và là nhân viên Công ty Trường Sinh, làm việc tại bếp ăn của bệnh viện.
Hành vi khai báo không trung thực này đã khiến 20 người (8 bệnh nhân đang điều trị và 12 nhân viên y tế tại Bệnh viện đa khoa huyện Đại Từ) phải thực hiện cách ly tập trung, xét nghiệm SARS-CoV-2 (đến nay, kết quả đều âm tính). Các bước xử lý tiếp theo của lực lượng chức năng huyện Đại Từ sẽ chờ đến khi bệnh nhân này khỏi bệnh. Trước đó, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã đề nghị Bộ Công an và Bộ Y tế phối hợp xử lý bệnh nhân thứ 178 để răn đe nhiều người khác.
Luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội cho rằng: Mới đây, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân (TAND) Tối cao đã ban hành Công văn số 45/TANDTC-PC hướng dẫn cách xác định tội danh liên quan đến công tác phòng, chống dịch COVID-19 theo quy định của Bộ Luật hình sự 2015. Theo đó, lực lượng chức năng hoàn toàn có thể truy cứu trách nhiệm hình sự với một số trường hợp trốn tránh, cản trở cách ly y tế... do đã có Văn bản hướng dẫn của TAND.
“Căn cứ trên công văn hướng dẫn của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao về xác định tội danh liên quan đến công tác phòng, chống dịch COVID-19 theo quy định của BLHS 2015 có thể các bệnh nhân 17, 34, 100 và 178 có dấu hiệu vi phạm”, luật sư Đặng Văn Cường khẳng định.
Theo ý kiến của nhiều luật sư, chiếu theo hướng dẫn trên, hiện có 4 trường hợp bệnh nhân mắc COVID-19 thứ 17, 34, 100 và 178 có dấu hiệu về tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm cho người khác, có hành vi không tuân thủ quy định về cách ly; không khai báo y tế, khai báo không đầy đủ hoặc khai báo gian dối. Trong thời gian qua, cả 4 ca nhiễm trên khiến dư luận vô cùng bức xúc.
Cụ thể: Ca nhiễm 17 N.H.N từng đi du lịch ở Anh và Italy, có qua Pháp, về nước ngày 2/3, đã vào viện ngày 5/3, được xác nhận dương tính với dịch COVID-19 vào tối 6/3. Nữ bệnh nhân đã khai báo gian dối, che giấu thông tin về tình hình bệnh, lịch trình di chuyển qua vùng dịch khi nhập cảnh nên không được cách ly kịp thời và được cho là nguồn lây lan nhiều người khác trên chuyến bay VN0054 và người thân của nữ bệnh nhân này. Ngoài ra, hành vi này khiến cả khu vực phường Trúc Bạch (quận Ba Đình, Hà Nội) phải cách ly 14 ngày.
Bệnh nhân số 34, nữ doanh nhân từ Bình Thuận đã trở thành ca lây nhiễm nhiều nhất tại Việt Nam với 10 trường (gồm 8 người ở Bình Thuận và 2 người ở TP Hồ Chí Minh). Đáng chú ý, nữ bệnh nhân đã khai báo gian dối, khai xuống sân bay Tân Sơn Nhất đã đi thẳng về nhà riêng. Tuy nhiên, thực tế bệnh nhân này đã ở lại TP Hồ Chí Minh để giao lưu với đối tác, thậm chí còn đi đến nhiều nơi ở Phan Thiết ăn uống. Hậu quả khiến nhiều người bị lây nhiễm, hàng trăm người phải cách ly, theo dõi.
Bệnh nhân thứ 100 khiến nhiều người bức xúc khi đã có hành vi trốn cách ly khi từ vùng dịch Malaysia về, cơ quan chức năng hướng dẫn tự cách ly theo dõi COVID-19 tại nhà. Tuy nhiên, ca nhiễm 100 vẫn cố tình bỏ đi lễ 5 lần/ngày tại một Thánh đường Hồi giáo ở quận 8, TP Hồ Chí Minh, gây ảnh hưởng đến nhiều người, làm gia tăng nguy cơ phát tán dịch COVID-19.
Theo luật sư Đặng Văn Cường, đối với hành vi của các bệnh nhân 17, 34, 100 và 178, cơ quan chức năng sẽ xác minh làm rõ hành vi của từng trường hợp. Từ đó sẽ có căn cứ để xem xét xác định trách nhiệm pháp lý là xử phạt hành chính hay truy cứu trách nhiệm hình sự.
Đối với các trường hợp trên, khi xem xét trách nhiệm pháp lý, sự nhận thức chủ quan của các bệnh nhân và hậu quả xảy ra là yếu tố quan trọng để quyết định đến việc có bị xử lý vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự hay không?
Trường hợp là vi phạm hành chính thì sẽ bị xử phạt theo quy định tại khoản 3, điều 10, Nghị định 176/2013/NĐ-CP của Chính phủ với mức xử phạt từ 5 đến 10 triệu đồng.
Trường hợp cơ quan điều tra có căn cứ chứng minh được lỗi cố ý gián tiếp (nhận thức được việc khai báo gian dối của mình là vi phạm pháp luật, nhận thức được rằng bản thân mình đang mắc bệnh hoặc có nguy cơ mắc bệnh, cố ý thực hiện hành vi vi phạm pháp luật là khai báo gian dối, trốn tránh cách ly, bỏ mặc hậu quả dịch bệnh lây lan có thể xảy ra và hậu quả cuối cùng dịch bệnh đã xảy ra, làm lây lan dịch bệnh ra người khác), đủ căn cứ để truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại khoản 1, điều 240 BLHS năm 2015 về tội làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm truyền nhiễm cho người.
Với quy định tại điều 240 BLHS, người vi phạm sẽ phải đối mặt với hình phạt là phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 1 năm đến 5 năm tù.
Về nguyên tắc, trách nhiệm pháp lý chỉ đặt ra khi có hành vi vi phạm pháp luật, phải có yếu tố lỗi của người vi phạm. Đó là vấn đề nhận thức được hành vi của mình là vi phạm pháp luật nhưng vẫn cố ý thực hiện hành vi. Do vậy, cơ quan chức năng phải vào cuộc xác minh làm rõ và có kết luận làm cơ sở giải quyết vụ việc theo quy định của pháp luật.
Tính đến nay, các ca nhiễm COVID-19 đã khỏi bệnh và đang được cách ly tại nhà thêm 14 ngày nữa là bệnh nhân thứ 17, 34 và 100. Bệnh nhân thứ 178 là bà H.T.N 44 tuổi, làm việc tại Công ty Trường Sinh - chuyên cung cấp dịch vụ cho Bệnh viện Bạch Mai. Hiện bà N điều trị tại Bệnh viện lao và bệnh phổi Thái Nguyên.