Trước đó, từ ngày 20-26/10/2020, Tòa án nhân dân huyện Ba Vì (Hà Nội) đã đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm và tuyên phạt các bị cáo: Nguyễn Trung Thành (sinh năm 1965, nguyên Chủ tịch UBND xã Cổ Đô, Ba Vì) 30 tháng tù; Trần Mạnh Quang (sinh năm 1966, nguyên Phó Chủ tịch HĐND xã Cổ Đô) 24 tháng tù; Nguyễn Văn Thủy (sinh năm 1960, nguyên Bí thư Đảng ủy xã Cổ Đô) 20 tháng tù treo; Trần Văn Luyện (sinh năm 1959, nguyên Chủ nhiệm Hợp tác xã nông nghiệp Viên Châu) 18 tháng tù treo; Trần Thị Minh Huệ (sinh năm 1963, trú tại thôn Viên Châu, xã Cổ Đô, huyện Ba Vì, Hà Nội) 15 tháng tù treo và Phan Thanh Sự (sinh năm 1951, cùng trú tại thôn Viên Châu) 13 tháng tù treo về cùng tội “Vi phạm các quy định về quản lý đất đai”.
Sau khi án sơ thẩm tuyên, 2 bị cáo Nguyễn Trung Thành và Trần Mạnh Quang kháng cáo, xin giảm nhẹ hình phạt.
Theo bản án sơ thẩm, năm 2012, UBND thành phố Hà Nội có chủ trương xây dựng nông thôn mới. Theo hướng dẫn của Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, UBND xã Cổ Đô, huyện Ba Vì thành lập Ban chỉ đạo dồn ghép ruộng đất. Bị cáo Thành và Quang (khi đó là Chủ tịch xã và Phó Chủ tịch HĐND xã Cổ Đô) lần lượt đảm nhiệm chức vụ Trưởng ban và Phó ban. Mỗi thôn có một Tiểu ban gồm các cán bộ thôn, xã.
Do đất canh tác có chất lượng khác nhau, các Tiểu ban họp bàn tính hệ số K để quy đổi chênh lệch diện tích đất tốt, xấu để lên phương án đền bù. Qua tổng hợp, Tiểu ban thôn Viên Châu, xã Cổ Đô nhận thấy thôn có tổng 34.000 m2 đất thuộc diện được bù hệ số K. Tiểu ban trình kế hoạch bán các khu đất này với giá 15 triệu đồng/sào để lấy tiền chi trả đền bù hệ số K, được Thành ký phê duyệt. Quang tham dự nhiều cuộc họp của Tiểu ban, đều đồng thuận kế hoạch.
Tháng 10/2013, Tiểu ban bàn giao hơn 61.000 m2 đất cho 6 hộ dân có nhu cầu mua, thời hạn 50 năm với giá 2,5 tỷ đồng. Trong số này, hơn 14.000 m2 thuộc đất công ích để nuôi trồng thuỷ sản. Trên lý thuyết, số đất này phải chia cho các hộ dân hoặc trả về cho UBND xã quản lý, song lại bị các bị cáo giao thầu cho tư nhân.
Tại phiên tòa phúc thẩm ngày 25/3, hai bị cáo Thành và Quang đều thừa nhận sai phạm song khẳng định rằng không có sự móc nối để trục lợi, cũng không được hưởng lợi từ tiền cho thuê đất. Bị cáo Thành khẳng định không quen biết, bàn bạc với các hộ mua đất, chỉ do sơ suất và "quá tin tưởng cấp dưới" dẫn đến vi phạm pháp luật. "Sau khi bị khởi tố, tôi mới biết mình sai. Một phần vì quá nhiều việc", bị cáo bào chữa.
Quang khai có được trả 630.000 đồng tiền bồi dưỡng trong các cuộc họp, song bị cáo đều không nhận. Số tiền các hộ mua đất nộp về đều được thể hiện trong sổ sách thu chi, đều được chi trả về hệ số K cho người dân, thuê máy xúc, công giám sát và hỗ trợ san lấp...
Sau khi cân nhắc, Hội đồng xét xử phúc thẩm đã quyết định giảm nhẹ hình phạt, chuyển hình phạt tù giam thành tù treo cho 2 bị cáo. Theo đó, Tòa cấp phúc thẩm tuyên phạt bị cáo Nguyễn Trung Thành 30 tháng tù treo, Trần Mạnh Quang 24 tháng tù treo.
Hội đồng xét xử phúc thẩm cũng kiến nghị UBND huyện Ba Vì thu hồi diện tích đất bị giao trái phép cho 6 hộ dân trong vụ án.