Quản lý lỏng lẻo, doanh nghiệp ngang nhiên khai thác, chế biến khoáng sản trái phép

Ngang nhiên vi phạm pháp luật

Theo phản ánh của một số người dân tại các xã Đắk Wer, Nhân Cơ (huyện Đắk R’Lấp, tỉnh Đắk Nông), tại mỏ đá thôn 13, xã Đắk Wer thường xuyên diễn ra việc khai thác đá bazan dạng cột, trụ dù doanh nghiệp chủ mỏ chỉ được cấp phép khai thác đá làm vật liệu xây dựng thông thường. Ngoài ra, chủ doanh nghiệp còn đầu tư, xây dựng một nhà máy cắt xẻ đá quy mô lớn, với nhiều máy móc cắt xẻ đá tự động, hiện đại. Việc khai thác, chế biến đá dạng cột, trụ diễn ra trong thời gian dài mà không bị xử lý, ngăn chặn.

Trước phản ánh của người dân, nhóm phóng viên TTXVN đã tìm hiểu về quy trình khai thác, tận thu đá bazan dạng cột, trụ và cắt xẻ, chế biến thành các loại đá ốp lát tại mỏ đá trên. Ghi nhận của phóng viên tại hiện trường trong nhiều ngày liền từ đầu tháng 9 đến nay, nhiều xe máy đào liên tục đục, khoan vào các khối đá khổng lồ để bóc, tách ra nhiều cột đá bazan với kích thước “khủng”. Nhiều cột đá bazan dài từ 3-4m, đường kính 60- 70cm được khai thác, tập kết và vận chuyển đến một xưởng cắt đá được xây dựng bên trong mỏ. Tại đây, hơn chục máy cắt, xẻ đá, máy mài, máy khò (đốt) đá vận hành liên tục. Hàng chục kiện đá ốp lát, đá bó vỉa hè… thành phẩm được tập kết phía trước nhà máy để chuẩn bị giao cho cho đối tác.

Mọi hoạt động khai thác, cắt xẻ, chế biến, vận chuyển đều diễn ra công khai, ngang nhiên.

Trao đổi với phóng viên, đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đắk Nông khẳng định, đơn vị được cấp phép khai thác đá tại mỏ đá thôn 13, xã Đắk Wer là Công ty cổ phần đầu tư và xây dựng Kim Lan (tên tiếng Anh là KILACO CORP, trụ sở tại số 19G1, đường Đinh Bộ Lĩnh, phường 26, quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh). Công ty này chưa được cấp phép đá bazan dạng cột, trụ, chưa từng làm thủ tục tận thu loại đá này. Mọi hành vi khai thác, tận thu, cắt xẻ, chế biến đá bazan dạng cột, trụ tại mỏ đá thôn 13, xã Đắk Wer đều là vi phạm pháp luật.

Theo giấy phép khai thác khoáng sản do UBND tỉnh Đắk Nông (số 37/GP-UBND, ngày 27/11/2018) cấp cho Công ty cổ phần đầu tư và xây dựng Kim Lan, doanh nghiệp được phép khai thác đá xây dựng tại mỏ đá thôn 13, xã Đắk Wer. Diện tích khu vực khai thác là 4,7 ha, trữ lượng hàng năm gần 50.000 m3 đá nguyên khai. Theo Sở Tài nguyên và Môi trường, Công ty chỉ được phép khai thác đá làm vật liệu xây dựng thông thường. Khi phát hiện đá bazan dạng cột, trụ, Công ty phải báo cáo với UBND tỉnh, Sở Tài nguyên và Môi trường, các nội dung này đã được quy định rõ trong giấy phép số 37.

Hiện nay, pháp nhân đứng ra khai thác, kinh doanh đá bazan tại mỏ đá thôn 13, xã Đắk Wer là Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên đầu tư và xây dựng Kilaco Đắk Nông (gọi tắt là Công ty Kilaco Đắk Nông), một chi nhánh của Công ty cổ phần đầu tư và xây dựng Kim Lan.

Theo quyết định số 02/2018/QĐ-UBND ngày 18/1/2018 của UBND tỉnh Đắk Nông quy định giá các loại tài nguyên trên địa bàn tỉnh, giá tính thuế các loại đá xây dựng thông thường từ 180.000 - 340.000 đồng/m2, còn đá bazan dạng cột, trụ là 1.500.000 đồng/m3, tức cao gấp từ 4 - 8 lần.

Theo Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đắk Nông, đá bazan dạng cột, trụ được Bộ Tài nguyên và Môi trường xếp vào diện tài nguyên khoáng sản quý hiếm. Thẩm quyền cấp phép khai thác loại đá này thuộc về Bộ Tài nguyên và Môi trường. Việc tiến hành các thủ tục để tận thu đá bazan dạng cột, trụ chỉ được thực hiện khi có sự chấp thuận của Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Cảnh báo chỉ là cảnh báo

“Việc Công ty Kilaco Đắk Nông xây dựng nhà máy cắt xẻ, chế biến đá trong mỏ đá bazan thôn 13, xã Đắk Wer cũng vi phạm các quy định về đất đai, bảo vệ môi trường”, ông Lê Đình Sáu, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Đắk R’Lấp xác nhận với phóng viên khi trao đổi về xưởng cắt đá với diện tích hàng nghìn mét vuông trong mỏ đá thôn 13, xã Đắk Wer.

Theo Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Đắk R’Lấp, khoảng cuối năm 2020 đầu năm 2021, Phòng phối hợp với các cơ quan chức năng kiểm tra mỏ đá, phát hiện một xưởng cắt đá được xây dựng trái phép. Phòng đã yêu cầu chủ mỏ đá chuyển đổi mục đích sử dụng đất khu vực xây dựng nhà máy, đồng thời làm báo cáo, kế hoạch bảo vệ môi trường và các thủ tục pháp lý liên quan nhưng đến nay chủ mỏ đá vẫn chưa thực hiện.

“Họ nói xây dựng tạm để cắt xẻ đá chào hàng cho đối tác, ý nói là làm thử xem chất lượng, hiệu quả thế nào rồi mới làm thủ tục nhưng chúng tôi không đồng ý. Chúng tôi yêu cầu phải tiến hành các thủ tục nhưng tới giờ họ chưa làm. Và việc xây dựng, hoạt động của nhà máy cắt đá là trái phép”, ông Lê Đình Sáu trao đổi thêm với phóng viên.

Theo thông tin phóng viên thu thập được, xưởng cắt đá trái phép đã được xây dựng, đi vào hoạt động từ tháng 9-10/2020 đến nay. Tuy nhiên, trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Thế Anh, Giám đốc Công ty Kilaco Đắk Nông khẳng định, việc cắt xẻ đá chỉ là “thử nghiệm” và “đá nứt hết nên không hiệu quả”. Mặc dù phóng viên cung cấp nhiều hình ảnh, chứng cứ về hoạt động khai thác, cắt xẻ, vận chuyển đá thành phẩm trên quy mô lớn nhưng Giám đốc Công ty Kilaco Đắk Nông vẫn phủ nhận việc cung ứng đá với khối lượng lớn cho các công trình xây dựng và khẳng định cả tháng mới được “mấy kiện”.

Theo tìm hiểu của phóng viên, bên cạnh việc khai thác, cắt xẻ, chế biến đá tại mỏ, thời gian qua, chủ mỏ xuất bán một khối lượng khá lớn đá bazan dạng cột cho các khách hàng trong và ngoài tỉnh, thu lợi bất chính số tiền lớn. Tháng 1/2021, ngành chức năng đã phát hiện, bắt quả tang một xe đầu kéo vận chuyển trái phép đá bazan dạng cột, trụ từ mỏ đi tiêu thụ.

Trao đổi với phóng viên, ông Võ Văn Minh, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đắk Nông cho biết sẽ chỉ đạo các đơn vị liên quan kiểm tra nội dung phóng viên phản ánh và xử lý nghiêm hành vi vi phạm.

Đáng chú ý, cuối năm 2020 đầu năm 2021, Sở Tài nguyên và Môi trường đã có nhiều công văn gửi Công ty cổ phần đầu tư và xây dựng Kim Lan liên quan tới nội dung này. Cụ thể, tại công văn số 2642/STNMT, ngày 22/10/2020, Sở Tài nguyên và Môi trường khẳng định, Đoàn liên ngành chống thất thu thuế của tỉnh Đắk Nông đã phản ánh việc Công ty cổ phần đầu tư và xây dựng Kim Lan có biểu hiện sử dụng đá bazan dạng trụ, cột để cưa xẻ khi chưa được cấp có thẩm, quyền cho phép. Sở yêu cầu Công ty báo cáo để Sở tổng hợp, trình UBND tỉnh xin ý kiến Bộ Tài nguyên và Môi trường. Trong khi chưa có ý kiến của cấp có thẩm quyền, Sở yêu cầu Công ty tuyệt đối không được thu hồi, sử dụng, tiêu thụ, vận chuyển đá bazan dạng cột, trụ ra khỏi mỏ, nếu vi phạm Sở sẽ tham mưu UBND tỉnh xử lý nghiêm theo quy định.

Ba tháng sau, tại công văn số 167/STNMT-KS ngày 21/1/2021, Sở Tài nguyên và Môi trường tiếp tục yêu cầu Công ty cổ phần đầu tư và xây dựng Kim Lan dừng mọi hoạt động thu hồi đá bazan dạng trụ, cột; chỉ thực hiện khai thác đá bazan làm vật liệu xây dựng thông thường theo đúng giấy phép; dừng hoạt động nhà máy cưa xẻ đá để hoàn thiện các thủ tục; quản lý, bảo vệ đá bazan dạng cột, trụ trong khi chờ các cơ quan có thẩm quyền xem xét, xử lý…

Thế nhưng các lưu ý, cảnh báo của Sở Tài nguyên và Môi trường chỉ dừng lại ở mức “cảnh báo”. Đến nay, ngành chức năng của tỉnh chưa xử lý các hành vi vi phạm pháp luật của đơn vị được cấp phép khai thác đá tại đây.

Về việc xử lý hành vi khai thác, cắt xẻ, chế biến đá bazan dạng cột trái phép tại mỏ đá thôn 13, Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Đắk R’Lấp cho rằng đó là thẩm quyền của tỉnh. Còn ông Nguyễn Ngọc Quân, Chủ tịch UBND xã Đắk Wer xác nhận, xã không biết hành vi trên của Công ty là vi phạm và chưa từng xử lý, xử phạt các hành vi này.

Nhóm phóng viên TTXVN sẽ tiếp tục phản ánh, thông tin về vấn đề này.