Theo cáo trạng, khoảng 2 giờ ngày 26/9/2020, Tổ công tác Đội điều tra án ma túy – kinh tế, Công an huyện Ba Vì tuần tra kiểm soát trên sông Hồng (đoạn thuộc xã Chu Minh, huyện Ba Vì) và phát hiện tàu sông số hiệu HN-1626 đang hoạt động tại tọa độ X=2345398 Bắc, Y=546040. Trên tàu có Nguyễn Danh Đức và Nguyễn Quang Điều (sinh năm 1985, trú tại xã Tiên Phong, huyện Ba Vì) đang có hành vi khai thác cát trên sông Hồng. Tại thời điểm kiểm tra, Đức và Điều không xuất trình được giấy tờ, giấy phép liên quan đến việc khai thác cát cũng như các giấy tờ về phương tiện nói trên. Tổ công tác đã lập biên bản sự việc đồng thời đưa người và phương tiện vi phạm đến neo đậu tại vị trí gần đó để tạm giữ phương tiện vi phạm, phục vụ công tác điều tra, xác minh.
Qua điều tra, đã xác định: Nguyễn Quang Điều thuê tàu sông số hiệu HN-1626 của một người khác trong thời hạn 6 tháng. Khoảng 1 giờ 20 phút ngày 26/9/2020, Điều thuê Đức điều khiển tàu nói trên di chuyển từ bến đò ngang xã Chu Minh đi đến giữa dòng sông Hồng thuộc địa phận xã Chu Minh (huyện Ba Vì) để hút cát bán lại cho các tàu sông khác có nhu cầu nhằm thu lời. Điều và Đức khai thác cát liên tục đến 1 giờ 50 phút cùng ngày thì bị Tổ công tác Đội điều tra án ma túy - kinh tế, Công an huyện Ba Vì kiểm tra, phát hiện và lập biên bản sự việc, tạm giữ phương tiện vi phạm. Tang vật thu giữ là 26,12 m3 cát đen có hàm lượng SiO2 từ 74-76%.
Quá trình xác minh đã làm rõ: Hoạt động khai thác cát trên địa bàn huyện Ba Vì chỉ có một mỏ được cấp giấy phép khai thác cát là Công ty cổ phần Quảng Tây, vị trí hoạt động tại bãi nổi sông Hồng, thị trấn Tây Đằng, huyện Ba Vì. Tại vị trí tọa độ X=2345398 Bắc, Y=546040 và các vị trí liền kề không có đơn vị nào được cấp phép khai thác khoáng sản hoặc nạo vét luồng đường thủy tận thu khoáng sản. Vị trí tàu sông số hiệu HN-1626 hoạt động khai thác cát ngoài phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi; hành lang bảo vệ luồng, phạm vi luồng hoặc ngoài phạm vi bảo vệ công trình thuộc kết cấu hạ tầng giao thông đường thủy nội địa.
Trước đó, ngày 6/12/2019, Đức đã bị UBND huyện Sơn Dương (tỉnh Tuyên Quang) ra Quyết định xử phạt vi phạm hành chính số tiền 35 triệu đồng về hành vi Vi phạm quy định về khai thác khoáng sản (cát) mà không có giấy phép khai thác khoáng sản của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. Hành vi vi phạm lần này của Đức bị xác định là vi phạm pháp luật hình sự, cần được xử lý.
Đối với Nguyễn Quang Điều, Cơ quan Cảnh sát điều tra (Công an thành phố Hà Nội) đã ban hành văn bản đề nghị UBND huyện Ba Vì xử lý vi phạm hành chính.