Vi phạm hợp đồng
Theo ghi nhận của phóng viên, tại khu vực đất ruộng trước đây của người dân hai xã Xuân Bắc và Xuân Vinh, nhiều công trình như: Nhà ở, nhà điều hành, khu vực chăn nuôi, hệ thống đường bê tông, đường điện đã được xây dựng, đặc biệt là Công ty Cơ khí Đình Mộc đã cải tạo, làm biến dạng gần 6 ha đất trồng lúa thành 6 ao nuôi cá, nuôi vịt.
Đất nông nghiệp được sang lấp sang mục đích khác. Ảnh minh họa: TTXVN
Ông Mai Mạnh Chiến, Bí thư Chi bộ xóm 7, xã Xuân Bắc cho hay, năm 2014, Công ty cơ khí Đình Mộc đặt vấn đề thuê đất. Khi đó, người dân trong xã đã rất băn khoăn vì sợ rằng khi cho công ty này thuê họ sẽ tự ý cải tạo lại, phá vỡ mặt bằng đất sản xuất. Song, đại diện chính quyền xã và Công ty Cơ khí Đình Mộc đã cam kết thuê đất chỉ để cấy lúa và không làm bất cứ việc gì khác. Tuy nhiên, sau đó chỉ khoảng 2-3 năm, công ty này đã cải tạo lại ruộng đất khiến người dân rất bức xúc.
Theo tìm hiểu của phóng viên, năm 2014, Công ty cơ khí Đình Mộc đã thuê 41 ha đất của người dân hai xã Xuân Bắc và Xuân Vinh tại cánh đồng trên địa bàn xã Xuân Vinh để trồng lúa với thời hạn 10 năm. Chi phí thuê hàng năm trả bằng thóc là 100 kg/sào. Trong những năm đầu, Công ty Cơ khí Đình Mộc đã thực hiện đúng cam kết trong hợp đồng với người dân. Tuy nhiên, sau đó, Công ty tiến hành san ruộng, đắp bờ vùng, chỉnh lại bờ thửa, nạo vét, xây mới một số kênh mương, làm đường, xây dựng trạm điện, trạm bơm để thực hiện mô hình trồng đa cây, nuôi đa con.
Lý giải về điều này, ông Đinh Xuân Mộc, Giám đốc Công ty cơ khí Đình Mộc phân trần, công ty đã đầu tư mua sắm các loại máy làm đất, máy thu hoạch, máy múc, máy bay không người lái để phun thuốc trừ sâu, phun phân bón và sạ lúa… với tổng kinh phí khoảng 20 tỉ đồng. Dù Công ty đã cố gắng áp dụng, thử nghiệm các giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất nhưng hiệu quả vẫn thấp. Nếu công ty dùng toàn bộ diện tích đất thuê của dân để trồng lúa thì không có lãi, do đó công ty đã cải tạo, chuyển đổi một số diện tích đất ruộng làm ao thả cá và chăn nuôi vịt.
Ông Đỗ Văn Ngọc, Chủ tịch UBND xã Xuân Bắc thông tin, Công ty Cơ khí Đình Mộc thuê gần 30 ha đất nông nghiệp của khoảng 100 hộ dân trong xã để trồng lúa. Đây là những diện tích đất xâm canh từ lâu đời của người dân. Hợp đồng giữa người dân với Công ty Cơ khí Đình Mộc có ghi rõ: Thuê đất để trồng lúa, không được làm việc gì khác. Việc công ty tự ý san lấp, phá vỡ mặt bằng đào ao thả cá, xây dựng các công trình là vi phạm hợp đồng.
Theo ông Ngọc, Công ty Cơ khí Đình Mộc thuê đất phần lớn là của người dân xã Xuân Bắc, nhưng những diện tích đất xâm canh đó lại nằm trên địa bàn quản lý của xã Xuân Vinh. Khi người dân xã Xuân Bắc phát hiện ra công ty tự ý chuyển đổi mục đích sử dụng đất, xây dựng các công trình trên đất nông nghiệp, việc này đã xong.
Ông Vũ Văn Tùy, người dân xã Xuân Bắc cho biết, năm 2017-2018, người dân xã Xuân Bắc phát hiện Công ty Cơ khí Đình Mộc đã múc đất đào ao thả cá và xây dựng các công trình kiên cố trên đất nông nghiệp. Phát hiện sự việc, người dân đã có ý kiến và các cơ quan chức năng vào cuộc xử lý để trả lại nguyên trạng đất sản xuất. Đến nay Công ty cơ khí Đình Mộc vẫn chưa trả lại nguyên vẹn mặt bằng như ban đầu.
Xử lý nghiêm sai phạm
Theo ông Vũ Xuân Ngọc, Phó Chủ tịch UBND xã Xuân Vinh, việc chính quyền địa phương không kịp thời phát hiện ra những sai phạm của Công ty Cơ khí Đình Mộc là do giai đoạn 2012-2014 trên địa bàn thực hiện việc dồn điền đổi thửa và chỉnh trang lại bờ ruộng, kênh mương, địa phương huy động rất nhiều loại máy móc làm việc. Thời gian đó, Công ty Cơ khí Đình Mộc cũng thực hiện việc làm đường, đào ao và xây dựng các công trình kiên cố trên diện tích đất thuê của dân.
Theo ông Ngô Doãn Dự, Trưởng Phòng Tài nguyên môi trường huyện Xuân Trường, ngay sau khi nhận được ý kiến phản ánh của người dân (năm 2018) và xác định: Công ty Cơ khí Đình Mộc đã tự ý đào đất ruộng đắp bờ vùng, bơm nước để có mực nước cao hơn mực nước tự nhiên trên diện tích đất lúa phục vụ nuôi cá, vịt. Huyện đã xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai đối với Công ty Cơ khí Đình Mộc với số tiền 44 triệu đồng và yêu cầu công ty này khôi phục lại mặt bằng diện tích đất thuê của dân.
Chiếu theo yêu cầu của UBND huyện Xuân Trường, hiện đã quá thời hạn phải hoàn trả lại tình trạng đất như ban đầu hơn 8 tháng, song đến ngày 14/5, công ty mới chỉ khắc phục được 3 ao cá nhỏ với khoảng 40% diện tích, còn lại các công trình khác vẫn chưa tiến hành khắc phục.
Ông Vũ Tuấn Dương, Phó Chủ tịch UBND huyện Xuân Trường cho biết, trước mắt, huyện chỉ đạo các phòng, ban chuyên môn phối hợp với UBND hai xã Xuân Bắc, Xuân Vinh tích cực đôn đốc Công ty Cơ khí Đình Mộc đẩy nhanh việc khôi phục lại nguyên trạng đất ruộng như ban đầu để trồng lúa đúng theo hợp đồng đã ký với người dân. Sau khi hết hợp đồng, nếu công ty có nguyện vọng ký tiếp hợp đồng với người dân để chuyển sang mô hình kinh tế khác, huyện sẽ xem xét giải quyết theo quy định của pháp luật.