Ngoài việc chặt hạ cây rừng tự nhiên, lấn chiếm đất để trồng keo, nhiều cây rừng có đường kính lớn 60-70 cm trong vùng lõi rừng khu di tích cũng bị lâm tặc đốn hạ không thương tiếc.
Rừng Di tích lịch sử Hội trường Mùa Xuân nằm trong quần thể Khu di tích lịch sử quốc gia - căn cứ của tỉnh Phú Yên thời kháng chiến chống Mỹ đã được Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cấp bằng xếp hạng theo Quyết định số /2008/BVHTTDL ngày 22/8/2008.
Từ tỉnh lộ DT 643, di chuyển khoảng 500m sẽ đến cổng Di tích lịch sử Hội trường mùa Xuân, thôn Phong Hậu, xã Sơn Long, huyện Sơn Hòa. Trên đường vào khu di tích, có thể dễ dàng nhận thấy một vạt rừng tự nhiên khoảng 2.000m vừa bị cưa hạ, một số cây to đã được đưa đi, cây nhỏ bị đốt trụi, nhiều diện tích cây rừng vừa lá đã bị đổi màu do lửa cháy lan.
Theo quan sát của nhóm phóng viên, cánh rừng này chỉ cách đường vào khu di tích khoảng 300m, tiếp giáp với diện tích đất trồng cây keo của người dân. Rừng tự nhiên ngã đến đâu đã được trồng dặm cây keo non đến đó.
Ngoài ra, bằng thủ đoạn phát dọn những cây nhỏ, trồng cây keo, khoanh vỏ những cây lớn với mục đích cho cây chết khô tránh bị kiểm lâm phát hiện, khoảng 2-3 năm sau cây keo lớn, những cây to sẽ bị cưa hạ hoàn toàn, vạt rừng tự nhiên này đang bị chuyển đổi thành những rừng keo xanh tốt.
Tiếp tục vào bên trong khu di tích, đi sâu vào trong rừng khoảng 1km, tại tiểu khu 173 thôn Phong Hậu, xã Sơn Long xuất hiện nhiều con đường mòn. Để thuận lợi cho việc khai thác vận chuyển lâm sản, “lâm tặc” đã phát dọn những cây rừng còn nhỏ tạo thành đường mòn dẫn đến các khu vực khai thác lâm sản.
Chỉ trong phạm vi khoảng hơn 500m, nhóm phóng viên đã ghi nhận gần 20 cây rừng có đường kính lớn từ 40-70cm bị đốn hạ. Phần lớn các cây này bị cưa thành khúc còn nằm ở hiện trường, một số cây đã được xẻ gỗ vận chuyển ra khỏi rừng. Dấu vết tại hiện trường cho thấy “lâm tặc” dùng xe gắn máy độ chế, gắn dây cáp để tời kéo gỗ tập kết về khu vực suối Hội trường (theo tên gọi của người dân) để đưa ra khỏi rừng.
Theo Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Sơn Long Đào Đức Hải, rừng thuộc Khu di tích lịch sử Hội trường Mùa Xuân có diện tích hơn 200ha là rừng tự nhiên có chức năng sản xuất. Một diện tích rừng nằm gần quần thể di tích được giao cho Phòng Văn hóa thông tin huyện Sơn Hòa quản lý. Phần lớn diện tích rừng nằm trên địa bàn xã được phối hợp quản lý, bảo vệ nghiêm ngặt.
Thời gian gần đây, lợi dụng dịch bệnh, một số đối tượng đã xâm hại rừng. Trong ngày 8/7/2021, qua kiểm tra tại khoảnh 6, tiểu khu 173, kiểm lâm địa bàn cùng cán bộ lâm nghiệp xã Sơn Long đã phát hiện có khai thác 6 cây gỗ lớn có đường kính từ 40-70cm, dài 15m thuộc chủng loại gỗ Giẻ và tạp, 2 cây đã bị xẻ ván vận chuyển khỏi khu vực, 4 cây còn tại hiện trường.
Mới đây, ngày 4/9, Ủy ban nhân dân xã Sơn Long tổ chức tuần tra tại tiểu khu V3.4 phát hiện 2.100m rừng nguyên sinh bị chặt hạ hoàn toàn. Vụ phá rừng này vi phạm điều 20 Nghị định 35/2019 của Chính phủ, địa phương đã lập biên bản tiến hành điều tra theo quy định.
Ông Đào Đức Hải cho biết thêm: Khó khăn hiện nay là phần lớn diện tích rừng thuộc di tích nằm trên địa bàn xã Sơn Long, những năm qua, Ủy ban nhân dân xã phối hợp với một cán bộ kiểm lâm địa bàn địa bàn quản lý, nhưng “lâm tặc” lợi dụng phá rừng vào ban đêm, trong khi lực lượng cán bộ xã mỏng, rất khó kiểm soát được các đối tượng phá rừng. Ngoài ra, diện tích rừng khu vực di tịch Hội trường Mùa Xuân vẫn chưa được cấp sổ cho cơ quan có trách nhiệm quản lý.
Theo ông Tạ Ngọc Khánh, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Sơn Hòa, đơn vị đã biết thông tin về các vụ phá rừng và yêu cầu kiểm lâm địa bàn kiểm tra thực tế một số vị trí. Trong ngày 9/9, Kiểm lâm kết hợp chính quyền địa phương tiếp tục đi kiểm tra, thống kê diện tích rừng bị phá, có biện pháp tăng cường công tác quản lý bảo vệ rừng tại khu vực này. Hiện diện tích rừng trên địa bàn rất lớn, trong khi chỉ có một kiểm lâm địa bàn quản lý rừng từ 2 đến 3 xã nên rất khó kiểm soát.
Trao đổi với phóng viên về thực trạng rừng bị xâm hại tại nhiều khu vực trên địa bàn huyện trong thời gian qua, Bí thư Huyện ủy Sơn Hòa, ông Nay Y Blung cho biết, trong thời điểm địa phương căng mình phòng chống dịch, các đối tượng đã xâm nhập khai thác rừng trái phép. Diện tích rừng thuộc Di tích lịch sử cách mạng Hội trường Mùa Xuân lâu nay được bảo vệ nghiêm ngặt để giữ gìn môi trường, cảnh quan, giá trị của di tích lịch sử cách mạng của Tỉnh ủy. Ủy ban nhân dân huyện Sơn Hòa đang phối hợp với các cơ quan chức năng của tỉnh điều tra, kiên quyết xử lý nghiêm các đối tượng phá rừng.
Ngày 7/9, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Yên Trần Hữu Thế cũng đã có văn bản yêu cầu Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn phối hợp với Ủy ban nhân dân huyện Sơn Hòa khẩn trương kiểm tra, xử lý thông tin người dân báo qua đường đây nóng của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh về việc rừng thuộc Di tích lịch sử Hội trường Mùa Xuân bị phá để làm rẫy.
Thời gian gần đây tại huyện Sơn Hòa đã xảy ra nhiều vụ hủy hoại rừng, lấn chiếm đất rừng. Đặc biệt, thời điểm này Phú Yên đang bước vào mùa trồng keo, nhiều đối tượng sẵn sàng xâm lấn, phá bỏ diện tích rừng tự nhiên để trồng keo. Các cơ quan chức năng của tỉnh cần tăng cường thêm nhân lực, bảo vệ nghiêm ngặt và ngăn chặn tình trạng phá rừng.