Chính vì phục vụ số dân quá đông, khối lượng công việc nhiều nhưng thu nhập của một công chức, viên chức cấp phường không cao... nên đã xảy ra những hệ lụy như "tham nhũng vặt", nộp đơn xin nghỉ việc hàng loạt, các hồ sơ, thủ tục hành chính kéo dài vài tháng vẫn chưa được xử lý kịp...
Mỗi ngày, có rất nhiều người dân đến UBND xã, phường, quận, huyện để ngồi chờ để thực hiện các thủ tục hành chính.
Bài 1: Cán bộ, công chức hết việc về đến nhà đã 2 - 3 giờ sáng
Thành phố Hồ Chí Minh đang xảy ra tình trạng dù xã, phường có trên 150.000 dân hay dưới 25.000 dân thì mỗi xã, phường cũng chỉ có cùng mức biên chế cán bộ tối đa như nhau là 36 người. Điều này đã dẫn đến tình trạng nhiều cán bộ cấp xã, phường phải chịu áp lực quá tải công việc gấp 3 - 4 lần so với các địa phương khác trên cả nước.
Tăng ca là chuyện... bình thường
UBND xã Vĩnh Lộc A (huyện Bình Chánh, TP Hồ Chí Minh) dù mới 8 giờ sáng nhưng đã chật kín người. Trung bình mỗi ngày, xã tiếp nhận khoảng 400 hồ sơ các loại. Trong khi đó, số lượng cán bộ được phân công nhiệm vụ trên các lĩnh vực chỉ từ 1 - 2 người. Điều này đã tạo nên áp lực không nhỏ đối với cán bộ xã.
Người dân ngồi chờ làm thủ tục hành chính liên quan đến lĩnh vực đất đai tại TP Thủ Đức.
Chị Đỗ Thị Ánh Hồng, ngụ ở xã Vĩnh Lộc A cho biết, chị rất "ngán ngẩm" khi lên UBND xã làm các loại giấy tờ, thủ tục hành chính. Bởi, mỗi lần đến UBND xã làm các thủ tục này, chị phải ngồi chờ hàng giờ mới tới lượt mình. "Do phải làm thủ tục sao y công chứng giấy tờ nhà đất để đăng kí nhập học cho con mà tôi phải lên UBND xã từ 7 giờ sáng để xếp hàng và chờ bốc số thứ tự. Sau khi có số thứ tự trong tay, tôi phải mất hết buổi sáng mới có thể hoàn thiện các thủ tục hành chính mà mình cần để có thể làm hồ sơ cho con đi học", chị Đỗ Thị Ánh Hồng nói.
Chị N.T.N.A, cán bộ bộ phận tiếp nhận hồ sơ hành chính tại xã Vĩnh Lộc A cho biết, từ khi áp dụng quy định tinh giản biên chế, cả bộ phận tiếp nhận và trả kết quả hành chính đang từ 35 người giảm xuống còn 5 người, vì vậy khối lượng công việc tăng lên gấp 3 - 4 lần so với trước kia. Cũng vì công việc tăng nên ngoài việc tiếp nhận hồ sơ của người dân, chị N.T.N.A còn kiêm thêm việc báo cáo cải cách hành chính hàng tháng để giảm bớt công việc cho các cán bộ, công chức khối văn phòng.
"Công việc quá nhiều, cán bộ thiếu, hệ quả là người dân phải chờ hàng giờ chỉ để làm thủ tục sao y - chứng thực, nhà đất... Cụ thể, tại xã chỉ có hai cán bộ nhập dữ liệu, kiểm tra pháp lý hồ sơ, đóng dấu vuông, đối chiếu, sao lưu, rồi trình lãnh đạo ký, đóng dấu tròn, sau đó thu phí, trả hồ sơ cho dân. Vì vậy, có hồ sơ hành chính có hạn ba ngày phải trả hồ sơ cho dân nhưng các cán bộ đều phải tranh thủ tăng ca tối để xử lý cho xong công việc trong ngày. Nếu để công việc hôm nay tồn đọng sang hôm sau thì khối lượng công việc các ngày sau lại tăng lên gấp 2 - 3 lần, như vậy sẽ càng vất vả hơn. Cũng vì làm việc nhiều hơn nên khi nào thấy tôi về nhà trước 18 giờ là người thân của tôi bảo đó là "chuyện lạ", chị N.T.N.A cho biết.
Không chỉ cán bộ, công chức các xã, phường tại TP Hồ Chí Minh đang rơi vào tình cảnh quá tải công việc mà cán bộ cấp quận, huyện và TP Thủ Đức cũng nhiều việc không kém; nhiều cán bộ, công chức phải làm việc quên cả ngày nghỉ lễ, Tết để hoàn thành công việc được giao.
Chị Vũ Thị Nguyệt, một cán bộ công chức tại quận Tân Bình cho biết, từ sau giai đoạn bình thường mới và cũng từ khi các quận phải cắt giảm biên chế, khối lượng công việc đổ lên vai các cán bộ, viên chức hiện hữu cũng ngày càng nhiều. Thời gian dành cho công việc nhiều nên thời gian dành cho gia đình của cán bộ, công chức cũng ngày càng ít. Nếu như trước đây những ngày nghỉ, ngày lễ chị Nguyệt thường dành khá nhiều thời gian cho gia đình như nấu những bữa ăn ngon cho chồng, con hay đưa con đi chơi thì mấy năm nay do khối lượng công việc nhiều, hầu như chị không có thời gian cho gia đình hay cuộc sống riêng tư. Cũng vì ở cơ quan quá nhiều nên chị Nguyệt cũng phải đem văn bản, báo cáo về nhà làm ngoài giờ, thậm chí trong những ngày lễ, Tết chị vẫn phải ráng làm cho xong việc.
“Có những ngày nghỉ, để kịp báo cáo tiến độ công việc với lãnh đạo, tôi phải làm việc đến đêm khuya và hôm sau phải thức dậy từ sớm để kịp hoàn thành công việc và gửi cho lãnh đạo trước khi ngày mới bắt đầu. Công việc nhiều, không còn nhiều thời gian cho gia đình nên nhiều lúc hai vợ chồng cũng xảy ra tranh cãi, mâu thuẫn...", chị Vũ Thị Nguyệt than thở.
Nhân sự giảm, khối lượng công việc lại tăng
Theo thống kê của UBND TP Hồ Chí Minh, xã Vĩnh Lộc A (huyện Bình Chánh) là nơi có dân số đông nhất TP Hồ Chí Minh hiện nay với khoảng 167.000 người, bằng 1/2 dân số tỉnh Bắc Kạn và tương đương dân số của quận Phú Nhuận. Tuy nhiên, số biên chế xã được giao là 36 người (11 cán bộ, 11 công chức, 14 người hoạt động không chuyên trách); trong khi với tỉnh Bắc Kạn, biên chế được giao là 1.489 người, gấp hơn 41 lần xã Vĩnh Lộc A hay so với quận Phú Nhuận, số biên chế được giao tối đa 436 cán bộ, gấp 12 lần so với xã Vĩnh Lộc A.
Khối lượng công việc nhiều trong khi số lượng cán bộ hành chính ít nên việc giải quyết các thủ tục hành chính ở địa phương này luôn rơi vào tình trạng quá tải và chuyện cán bộ, công nhân viên chức cấp xã, phường phải tăng ca cũng "bình thường như cơm bữa".
Từ 5 giờ sáng, người dân, doanh nghiệp đã đến Bảo hiểm Xã hội ( BHXH) TP Thủ Đức để chờ hoàn thiện các giấy tờ liên quan đến thủ tục hành chính của ngành BHXH. Đây là nơi luôn xảy ra tình trạng quá tải vì thiếu cán bộ thực hiện các thủ tục hành chính cho người dân.
Theo Nghị định 34/2019 của Chính phủ về việc tinh giản biên chế, cán bộ không chuyên trách ở tại cơ sở, địa phương, hiện nay TP Hồ Chí Minh phải cắt giảm 2.299 cán bộ ở phường, xã. "Trước đây, xã có hơn 60 cán bộ nhưng từ đầu năm 2021 áp dụng chính sách tinh giản biên chế đến nay xã chỉ còn 36 người. Do khối lượng công việc quá nhiều, cán bộ, công chức xã thường xuyên phải làm thêm việc", bà Lại Thị Bích Trâm, Chủ tịch UBND xã Vĩnh Lộc A cho biết.
“Đa phần mọi người tại xã làm việc đến 19 - 20 giờ, thậm chí 22 giờ phòng làm việc vẫn sáng đèn và nhiều cán bộ chưa làm xong việc vẫn còn làm tăng ca cả ngày thứ Bảy, Chủ nhật. Đặc biệt, để giải quyết nhu cầu của người dân, từ tháng 3/2022, xã này có chủ trương kéo dài thời gian tiếp nhận hồ sơ của người dân từ 17 giờ đến 18 giờ 30 phút ngày thứ Ba và thứ Năm hằng tuần (thêm 1,5 tiếng so với quy định). Điều này đang khiến cho xã rất khó khăn trong việc giải quyết các thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp và phải tìm kiếm nhân sự thay thế các nhân sự do quá tải công việc đã xin nghỉ việc", bà Lại Thị Bích Trâm cho biết thêm.
Tương tự, Đại biểu Quốc hội Trần Kim Yến, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP Hồ Chí Minh, nguyên Bí thư Quận ủy Quận 1 cũng cho biết: "Khối lượng công việc mà cán bộ, công chức Quận 1 phải giải quyết rất nhiều, thậm chí đến 2 - 3 giờ sáng mới về đến nhà nhưng 7 giờ sáng hôm sau đã phải quay trở lại công việc. Quận 1 có dân số không đông, tuy nhiên một ngày có 24 giờ thì 16 giờ là quận có khoảng 1 triệu người đến làm việc, tham gia các hoạt động vui chơi, giải trí, các sự kiện tại địa bàn nên các cán bộ cũng phài căng mình làm hàng trăm việc không tên trên địa bàn nhằm đảm bảo an ninh, trật tự, xã hội...".
Đối với cấp quận, ông Lê Văn Thinh, nguyên Bí thư quận Bình Tân cho biết, quận Bình Tân có dân số cao nhất TP Hồ Chí Minh. Trong đợt dịch bệnh COVID-19 lần thứ tư vừa qua, khi xã, phường trở thành "pháo đài" chống dịch thì địa phương này mới "thấm thía" việc thiếu cán bộ khi dân số ở đây quá đông. "Thời điểm giãn cách xã hội, mỗi phường trung bình phải chăm lo 80.000 dân mà cũng chỉ có tối đa 36 cán bộ. Khối lượng công việc quá nhiều, nhân viên cơ sở làm không xuể. Cũng vì quá tải công việc mà hai lãnh đạo phường ở quận Bình Tân cũng xin nghỉ việc khi đang đương chức", ông Lê Văn Thinh cho biết.
Cũng theo ông Lê Văn Thinh, dân số quận Bình Tân là hơn 800.000 người với 10 phường, còn Bình Thạnh chỉ có hơn 478.000 người nhưng có tới 20 phường. Quy mô dân số khác nhau, khối lượng công việc cũng chênh lệch lớn, nhưng chế độ của cán bộ lại như nhau. Chưa kể, lãnh đạo, cán bộ được phân công, tuyển dụng với trình độ làm nhiệm vụ cỡ phường nhưng thực tế phải giải quyết công việc quy mô ngang quận là quá tầm của các cán bộ cơ sở tại TP Hồ Chí Minh.
Bài 2: Hàng loạt cán bộ, công chức, viên chức đồng loạt xin nghỉ việc