Một phần của tàu ngầm Belgorod. Ảnh: CNN
Hải quân Nga đã nhận chiếc tàu ngầm dài nhất thế giới từng được biết đến, một trong những nhà sản xuất của nó gọi là tàu nghiên cứu - nhưng một số chuyên gia cho rằng đó là một nền tảng cho hoạt động gián điệp và có thể là vũ khí hạt nhân.
Tàu Belgorod đã được chuyển giao cho Hải quân Nga gần đây này tại cảng Severodvinsk, theo nhà máy đóng tàu lớn nhất của nước này, Sevmash Shipyard.
Các chuyên gia cho rằng thiết kế của nó là phiên bản sửa đổi của tàu ngầm mang tên lửa dẫn đường lớp Oscar II của Nga, được chế tạo dài hơn với mục đích cuối cùng là trang bị ngư lôi hạt nhân tàng hình đầu tiên trên thế giới và thiết bị thu thập thông tin tình báo.
Nếu Belgorod có thể bổ sung thành công những khả năng mới đó vào hạm đội Nga, thì trong thập kỷ tới, nó có thể tạo tiền đề cho sự quay trở lại của Chiến tranh Lạnh dưới lòng đại dương, với việc tàu ngầm của Mỹ và Nga theo dõi và săn đuổi nhau trong cuộc đối đầu.
Belgorod là tàu ngầm dài nhất đại dương hiện nay, với hơn 184 mét, thậm chí còn dài hơn cả tàu ngầm mang tên lửa đạn đạo và dẫn đường lớp Ohio của Hải quân Mỹ (171 mét).
Hãng tin TASS của Nga đưa tin, tàu Belgorod được hạ thủy vào năm 2019 và ban đầu dự kiến được chuyển giao cho Hải quân Nga vào năm 2020 sau các cuộc thử nghiệm, nhưng chúng đã bị trì hoãn bởi đại dịch COVID-19. Hiện chưa rõ mốc thời gian nào cho lần triển khai đầu tiên của tàu ngầm này.
"Siêu ngư lôi"
Điều khiến Belgorod khác biệt với bất kỳ tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân nào trong hạm đội Nga - hoặc thực sự so với tất cả tàu ngầm hạt nhân nào hoạt động ở bất kỳ đâu trên thế giới - là năng lực của nó.
TASS đưa tin rằng tàu ngầm này sẽ mang ngư lôi hạt nhân Poseidon đang được phát triển, thiết kế để phóng từ cách xa hàng trăm dặm và vượt qua các hệ thống phòng thủ ven biển bằng cách di chuyển dọc theo đáy biển.
"Ngư lôi hạt nhân siêu lớn này là duy nhất trong lịch sử thế giới", chuyên gia tàu ngầm người Mỹ HI Sutton viết trên trang web Covert Shores hồi tháng 3. "Poseidon là một loại vũ khí hoàn toàn mới. Nó sẽ định hình lại kế hoạch tác chiến hải quân ở cả Nga và phương Tây, dẫn đến các yêu cầu mới và vũ khí đối phó mới", chuyên gia Sutton lưu ý.
Các quan chức từ cả Mỹ và Nga đều cho biết ngư lôi có thể mang đầu đạn nhiều megaton, gây ra sóng phóng xạ khiến vùng bờ biển mục tiêu không thể có sự sống trong nhiều thập kỷ.
Vào tháng 11/2020, Christopher A. Ford, khi đó là trợ lý ngoại trưởng phụ trách an ninh quốc tế và không phổ biến vũ khí hạt nhân của Mỹ, cho biết Poseidon đang được thiết kế để "làm ngập các thành phố ven biển của đối phương bằng sóng thần phóng xạ".
Một báo cáo của Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội Mỹ (CRS) hồi tháng 4 cho biết Poseidon được thiết kế để tấn công lại kẻ thù sau một cuộc tấn công hạt nhân vào Nga.
Theo báo cáo của CRS, Belgorod có khả năng mang tới 8 quả Poseidon, mặc dù một số chuyên gia vũ khí cho rằng trọng tải của nó nhiều khả năng chỉ là 6 ngư lôi.
Theo chuyên gia Sutton, Poseidon được cho là có đường kính 2 mét và dài hơn 20 mét, là "ngư lôi lớn nhất từng được phát triển ở bất kỳ quốc gia nào". Đó là "kích thước lớn gấp ba mươi lần ngư lôi 'hạng nặng' thông thường".
CRS đưa tin, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã chào hàng Poseidon trong một bài phát biểu năm 2018, rằng: "Chúng yên tĩnh, cơ động cao và hầu như không có bất kỳ lỗ hổng nào để kẻ thù khai thác".
Nếu được trang bị đầu đạn thông thường, Poseidon có thể được sử dụng để chống lại các mục tiêu "bao gồm các nhóm tác chiến tàu sân bay, công sự và cơ sở hạ tầng ven biển", ông Putin nói.
Nhưng vẫn có những nghi ngờ về loại vũ khí này và liệu nó cuối cùng có được bổ sung vào kho vũ khí của Nga hay không. Hans Kristensen, Giám đốc Dự án Thông tin Hạt nhân tại Liên đoàn các nhà khoa học Mỹ, cho biết: “Đây vẫn là một công nghệ đang được phát triển, cả ngư lôi và tàu ngầm".
Poseidon chưa sẵn sàng để triển khai cho đến nửa sau của thập kỷ này, ông nói Kristensen. Ông Kristensen chỉ ra rằng Belgorod thực sự là một tàu thử nghiệm cho tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân lớp Khabarovsk sắp tới, chiếc đầu tiên có thể được hạ thủy trong năm nay.
CRS cho biết họ dự báo ngư lôi Poseidon sẽ được triển khai sau năm 2027. Belgorod có thể là chiếc đầu tiên trong hạm đội 4 tàu ngầm có thể mang ngư lôi Poseidon, với 2 chiếc phục vụ trong Hạm đội Thái Bình Dương của Nga và 2 chiếc thuộc Hạm đội phương Bắc.
Về phần mình, chuyên gia Sutton lưu ý Belgorod cũng sẽ hoạt động như một nền tảng thu thập thông tin tình báo: “Nó sẽ được biên chế cho Hải quân Nga nhưng hoạt động dưới sự quản lý của GUGI, tổ chức bí mật của Cục Nghiên cứu Biển sâu, và mang theo một loạt các tàu ngầm và tàu lặn hạng trung để thực hiện các nhiệm vụ đặc biệt bí mật".
Trong một bản tin đầu tháng 7 năm nay, công ty đóng tàu Nga nhấn mạnh khả năng phi sát thương của Belgorod, nói rằng nó đã mở ra "cơ hội mới cho Nga" để tiến hành "các cuộc thám hiểm khoa học và hoạt động cứu hộ ở những khu vực xa xôi nhất của đại dương thế giới".