Máy bay chiến đấu Chengdu J-10CE. Ảnh: Không quân Trung Quốc (PAF)
Theo trang thông tin quân sự, quốc phòng Armyrecognition.com của Bỉ, trong một diễn biến bất ngờ trên thị trường vũ khí toàn cầu, các nguồn tin từ Brazil đưa tin Trung Quốc đã đề xuất với Chính phủ Brazil về việc cung cấp máy bay chiến đấu Chengdu J-10CE, máy bay chiến đấu đa năng thế hệ thứ tư, để đổi lấy quyền tiếp cận Trung tâm phóng Alcântara ở Maranhão, một địa điểm phóng vệ tinh chiến lược.
Trung tâm phóng Alcântara nằm gần đường xích đạo, giúp các vụ phóng vệ tinh hiệu quả hơn vào quỹ đạo địa tĩnh nhờ vào lợi thế địa lý. Quyền tiếp cận vào cơ sở này sẽ giúp Trung Quốc tăng cường năng lực phóng vệ tinh và mở rộng hoạt động của mình tại Mỹ Latinh. Việc cung cấp máy bay J-10CE được định vị như một động lực hỗ trợ quá trình hiện đại hóa lực lượng không quân của Brazil, đồng thời mang lại cho Trung Quốc một vị trí chiến lược tại một địa điểm phóng vũ trụ quan trọng.
Máy bay phản lực này, thường được mô tả là nền tảng có hiệu quả về chi phí và khả năng, được đề xuất để đảm nhiệm vai trò quan trọng trong lực lượng không quân Brazil, thu hẹp khoảng cách giữa khả năng tấn công hạng nhẹ của Super Tucano và các chức năng đa nhiệm tiên tiến của Saab Gripen NG của Thụy Điển, loại máy bay mà Brazil đang dần đưa vào đội bay của mình.
Trên cơ sở đó, Trung Quốc đã đề nghị cung cấp một lô máy bay chiến đấu J-10CE cho Brazil, nhưng các cuộc thảo luận giữa hai bên không tiến triển do hạn chế về ngân sách và quyết định ưu tiên chương trình máy bay chiến đấu Saab Gripen của Thụy Điển. Hãng truyền thông Brazil Veja tuyên bố rằng các cuộc đàm phán giữa hai quốc gia thực sự đã được tiến hành nhưng hiện không có lợi cho đề xuất của Trung Quốc. Chính phủ Brazil đã từ chối đề xuất này, viện dẫn những hạn chế về tài chính và các ưu tiên chiến lược hiện có.
Nhu cầu hiện đại hóa lực lượng không quân của Brazil
Brazil đang nỗ lực thay thế phi đội máy bay chiến đấu Northrop F-5 đã cũ kỹ, vốn đã phục vụ trong Không quân Brazil (FAB) từ những năm 1970. Những nỗ lực hiện đại hóa từ năm 2005 đến 2020 đã kéo dài thời gian hoạt động của phi đội này, nhưng F-5 dự kiến sẽ được cho "nghỉ hưu" sau năm 2030.
Điều này thúc đẩy FAB tìm hiểu các lựa chọn bổ sung cho máy bay chiến đấu Gripen NG trong khi vẫn duy trì tính linh hoạt với hai đến ba loại máy bay chiến đấu. Trong bối cảnh đó, vào tháng 9/2024, Brazil đã có các cuộc thảo luận với Ấn Độ về HAL Tejas như một ứng cử viên tiềm năng. Tejas là một máy bay đa năng với nhiều biến thể, bao gồm Mk1 và Mk2, được trang bị radar AESA và hệ thống điện tử hàng không tiên tiến. Tư lệnh Không quân Brazil đã gặp gỡ các quan chức quốc phòng Ấn Độ để thảo luận về khả năng hợp tác trong lĩnh vực này.
Mặc dù có nhu cầu cấp thiết về việc hiện đại hóa lực lượng không quân, nhưng Chính phủ Brazil đang đối mặt với những hạn chế tài chính nghiêm trọng. Các nguồn tài trợ hạn chế đã làm chậm tiến độ giao hàng máy bay Gripen NG mà Brazil đã ký hợp đồng trị giá 4,25 tỷ đô la Mỹ với tập đoàn Saab vào năm 2013. Đến cuối năm 2023, chỉ có 9 máy bay Gripen hoạt động tại Căn cứ Không quân Anápolis. Các nhà quan sát lưu ý rằng Chính phủ Brazil không có đủ nguồn lực để hoàn thành các đợt giao nhận hàng Gripen hiện tại. Những thách thức này càng làm tăng thêm áp lực lên Bộ Quốc phòng Brazil để tìm kiếm giải pháp thay thế nhằm duy trì khả năng phòng thủ quốc gia.
Chengdu J-10CE là một máy bay chiến đấu đa năng được phát triển bởi Tập đoàn máy bay Chengdu, với thiết kế cánh tam giác và khả năng tương thích với nhiều loại vũ khí tiên tiến như tên lửa PL-15. Việc tích hợp J-10CE vào phi đội bay của Brazil có thể cung cấp thêm tính linh hoạt trong hoạt động không quân nhờ vào radar AESA và khả năng đa nhiệm. Tuy nhiên, việc đưa J-10CE vào sử dụng cũng đặt ra nhiều yêu cầu về cơ sở hạ tầng, đào tạo và bảo trì. Các cân nhắc về địa chính trị cũng cần được tính đến khi Brazil quyết định hợp tác với Trung Quốc trong lĩnh vực quốc phòng.