Thanh tra việc chuyển nhượng cổ phần, cổ phiếu tại các ngân hàng

Việc xử lý vấn đề sở hữu vượt giới hạn quy định, sở hữu chéo vẫn khó khăn 

NHNN đang đưa ra nhiều biện pháp chống sở hữu chéo, chống thao túng, hạn chế việc chi phối và thâu tóm ngân hàng như: Thanh tra chuyển nhượng cổ phần ngân hàng và giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần nhóm cổ đông. Điều này sẽ ngăn lạm dụng quyền quản trị, chống lạm quyền cấp tín dụng. 

Thừa ủy quyền của Thủ tướng, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng vừa có báo cáo gửi Quốc hội về hoạt động ngân hàng, trong đó nêu rõ kế hoạch thanh tra chuyển nhượng cổ phần, cổ phiếu tại các nhà băng để ngăn tình trạng sở hữu chéo trong năm nay. Theo NHNN, tình trạng sở hữu cổ phần, sở hữu chéo giữa TCTD, TCTD và doanh nghiệp đã giảm đáng kể so với giai đoạn trước đây. Mặc dù chủ yếu phát sinh trước khi Luật các TCTD năm 2010 có hiệu lực, sở hữu cổ phần vượt giới hạn quy định, sử hữu chéo trực tiếp giữa các TCTD với nhau và giữa TCTD với doanh nghiệp dần được xử lý. 

Tuy nhiên, việc xử lý vấn đề sở hữu vượt giới hạn quy định, sở hữu chéo vẫn khó khăn trong trường hợp cổ đông lớn và người có liên quan của cổ đông lớn cố tình che giấu, nhờ cá nhân/tổ chức khác đứng tên hộ số cổ phần sở hữu để lách quy định của pháp luật, dẫn đến TCTD có thể bị chi phối bởi các cổ đông này, tiềm ẩn nguy cơ hoạt động thiếu công khai, minh bạch.

Đặc biệt, NHNN cũng báo cáo khó khăn ngăn ngừa tình trạng sở hữu chéo trong ngân hàng liên quan đến nhiều đối tượng thuộc sự quản lý của các bộ/ngành.

Thực tế, đối tượng quản lý của NHNN chỉ là các TCTD. Vì vậy, việc sở hữu chéo giữa các công ty trong lĩnh vực khác, NHNN không có thông tin cũng như không có công cụ để kiểm soát. Thời gian tới, NHNN sẽ báo cáo tiếp tục giám sát an toàn hoạt động của TCTD và qua công tác thanh tra về vốn, tình hình sở hữu cổ phần của TCTD, hoạt động cho vay, đầu tư, góp vốn… Trường hợp phát hiện rủi ro, vi phạm, NHNN chỉ đạo TCTD xử lý các tồn tại nhằm ngăn ngừa rủi ro.

Chuyển cơ quan điều tra khi phát hiện dấu hiệu tội phạm

Đối với các trường hợp phát hiện dấu hiệu tội phạm, NHNN sẽ xem xét chuyển cơ quan công an điều tra, làm rõ hành vi vi phạm (nếu có) để xử lý nhằm ngăn ngừa rủi ro.

NHNN cũng yêu cầu các bộ ban/ngành, đơn vị chủ quản của doanh nghiệp cần chỉ đạo các doanh nghiệp thực hiện việc đầu tư, góp vốn tại các TCTD tuân thủ quy định, sử dụng nguồn vốn đi vay đúng mục đích, trả nợ đúng hạn cho các TCTD...

Cùng với việc tập trung thanh tra chuyển nhượng cổ phiếu, cổ phần ngân hàng, NHNN đã đưa vào kế hoạch thanh tra năm 2023 việc cấp tín dụng đối với nhóm khách hàng lớn (tập trung tín dụng có liên quan đến lĩnh vực bất động sản, cổ đông lớn, người có liên quan của cổ đông lớn của TCTD…).

NHNN cũng đang hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, trong đó có việc tham mưu Chính phủ trình Quốc hội Luật sửa đổi bổ sung Luật các TCTD, trong đó bổ sung các quy định nhằm xử lý hiệu quả tình trạng sở hữu chéo, hạn chế lạm dụng quyền cổ đông lớn, quyền quản trị, điều hành để thao túng hoạt động của TCTD.