Thất bại ê chề trước Chile ở lượt đấu thứ hai bảng B đã đánh dấu hồi kết chuyến phiêu lưu bảo vệ ngôi báu của các “vị vua” Tây Ban Nha. Đồng thời, việc các nhà vô địch phải về nước sớm một lần nữa đặt ra câu hỏi: liệu lối chơi tiki-taka đã hết thời?
Tây Ban Nha trở thành một trong những đội sớm phải chia tay với ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh. Ảnh: AFP/ TTXVN |
Hiện chưa có câu trả lời xác đáng, nhưng có thể khẳng định: kiểu thi đấu điển hình của thầy trò HLV Vicente del Bosque đang trên đường thoái trào. Gục ngã toàn diện trước Hà Lan, bất lực đến tột cùng dưới tay Chile, "vua bò tót" Tây Ban Nha chịu trói hoàn toàn khi không còn giải pháp nào khác.
Kết thúc lượt đầu tiên vòng bảng, huyền thoại Diego Maradona tuyên bố tiki-taka đã chết. Nhưng ông cũng chưa thể giải thích thấu đáo cho cái chết ấy sau mới chỉ một trận đấu. Ngay cả tiền vệ David Silva cũng đáp lại báo chí trước giải đấu: “Tại sao chúng tôi phải thay đổi? Không có lý do gì để thay đổi cách chơi này”. “Cơn thịnh nộ màu đỏ” đã quá thành công với lối chơi kiểm soát bóng và phối hợp ngắn này trong suốt 6 năm qua, cùng 3 chức vô địch ở các giải đấu lớn.
Vậy nhưng ở mùa giải châu Âu vừa qua, những người cầm đầu lối chơi này, Barcelona và Bayern Munich của Pep Guardiola, đều thất bại trước Real Madrid, đội bóng biết sử dụng lối đá phản công đầy hiệu quả. Đặc biệt, chiến thắng 1-0 của Real trước Bayern ở lượt đi bán kết Champions League tới khi họ chỉ nắm có 36% thời lượng kiểm soát bóng.
Ví dụ đó đã mở ra cách đối phó với tika-taka cho cả thế giới. Các đội bóng như Atletico Madrid, Borussia Dortmund hay Chelsea giờ đều đã biết cách vận dụng sắc sảo kiểu chơi chặt chẽ giàu sức mạnh, tổ chức phòng ngự kín kẽ để rồi tung ra các đường phản công nhanh như điện. Trước chiến thuật đó, tiki-taka dường như quá ngây thơ.
Hà Lan và Chile đều thấm nhuần triết lý đó. Họ quần thảo hàng tiền vệ của Tây Ban Nha bằng số đông, cho Xavi, Iniesta hay Xabi Alonso rất ít khoảng trống trên phần sân của mình. Nỗi ám ảnh giữ bóng buộc các cầu thủ phải hoàn thiện kĩ thuật cá nhân, đồng thời khiến họ chịu sức ép phải chuyền bóng càng chính xác càng tốt. Thật đáng tiếc, các đường chuyền sệt một chạm không giúp họ tiến sâu vào vòng cấm đối phương. Silva, Alonso đều tỏ ra hụt hơi trong tranh chấp để rồi chuyền bóng hỏng mỗi khi 3,4 cầu thủ Hà Lan và Chile tổ chức bao vây.
Về chuyên môn là vậy, nhưng thất bại của Tây Ban Nha và tiki-taka đến từ nhiều nguyên do nữa. Chính chiến lược gia Jorge Sampaoli của Chile đã thừa nhận rằng ông thấy rõ Tây Ban Nha đang phải trả giá vì sự mệt mỏi và thiếu động lực sau 6 năm gần như bất bại thay vì cách tiếp cận trận đấu sai lầm.
Trong một cuộc phỏng vấn vào năm 2011, Xavi đã nói: “Nếu sau 2 năm mà bạn không giành được chiến thắng thì mọi thứ phải thay đổi. Nhưng bạn chỉ thay đổi những cái tên, chứ không phải thay đổi bản sắc”. Theo anh, triết lý tiki-taka không thể bị đánh mất.
Viễn cảnh ấy nhiều khả năng sẽ gọi tên cựu hoàng của bóng đá thế giới. Trong khi Xavi có thể không bao giờ khoác áo đội tuyển Tây Nha Ban nữa sau thất bại 0-2 trước Chile, thì chính hình tượng của anh – và những cầu thủ tương tự như Thiago – sẽ là thứ giúp xây dựng lại đội tuyển quốc gia. “Cỗ máy giữ nhịp” của Tây Ban Nha và Barcelona tin rằng các đội bóng của anh không được trông chờ vào sai lầm của đối thủ để giành thắng lợi.
Điều đó có nghĩa, để giành lại thành công, những người khơi mào cho tika-taka phải thực hiện hai điều: tìm lại khát khao vươn tới đỉnh cao và bổ sung thêm những biến đổi mới cho triết lý ấy. Động lực sẽ có thừa sau những thất bại này. Còn về chiến thuật, việc học hỏi thêm những cách chơi khác như bóng bổng, chuyền dài sẽ là bước tiến hoàn hảo cho Tây Ban Nha trong bối cảnh toàn cầu hóa bóng đá như hiện nay.
Mặc dù người ta luôn cho rằng đến một lúc nào đó, những hạt nhân chính trong lối đá này như Xavi và Iniesta sẽ bị “phế truất”, họ cũng chẳng thể ngờ hồi chuông báo tử đó lại được gióng lên sớm đến vậy. Nhiệm vụ dập tắt tiếng chuông này vẫn đang ở phía trước Xavi và các đồng đội. Họ cần chứng minh rằng: tika-taka tuy đang hấp hối, nhưng vẫn sẽ hồi sinh nếu được tiếp sức thích đáng.
Việt Anh