Các mặt hàng xuất khẩu qua cửa khẩu Tân Thanh chủ yếu là nông sản và hoa quả tươi. Ảnh: Hoàng Hùng/TTXVN
Theo Chi cục Hải quan cửa khẩu Tân Thanh - Cục Hải quan Lạng Sơn, hiện mới chỉ có 8 sản phẩm hoa quả gồm: vải thiều, nhãn, thanh long, dưa hấu, chôm chôm, mít, xoài và chuối quả tươi nằm trong danh mục hàng được xuất khẩu sang Trung Quốc qua cửa khẩu này. Các nông sản, hoa quả còn lại không đủ điều kiện và không có trong danh mục thì không thể xuất khẩu chính ngạch.
Hơn nữa, từ 1/5/2018, Trung Quốc áp dụng tiêu chuẩn quản lý chất lượng và truy xuất nguồn gốc nông sản, trái cây nhập khẩu. Theo đó, nông sản, trái cây từ Việt Nam xuất đi đều phải có giấy phép của cơ quan chức năng với đầy đủ thông tin sản phẩm, nguồn gốc, xuất xứ, tên hoặc mã số nhà xưởng đóng gói. Điều đó khiến một số mặt hàng nông sản, hoa quả truyền thống như chanh leo, bưởi, roi, sầu riêng... không thể xuất khẩu chính ngạch qua cửa khẩu Tân Thanh.
Do vậy, thời gian gần đây, các doanh nghiệp, tiểu thương bắt buộc phải mang hàng qua đường tiểu ngạch sang bên kia biên giới. Khi bị các lực lượng biên phòng và hải quan ngăn chặn, nhiều tiểu thương và người dân đã có những phản ứng khá dữ dội.
Chị Lưu Thị Hương - tiểu thương kinh doanh hoa quả qua cửa khẩu Tân Thanh mong muốn các cấp có thẩm quyền sớm đàm phán, có chính sách hỗ trợ tiểu thương được xuất khẩu các mặt hàng hoa quả; tạo điều kiện cho phép xuất khẩu một số mặt hàng nông sản, hoa quả chưa có trong danh mục thỏa thuận.
Địa hình khu vực cửa khẩu Tân Thanh có nhiều đồi núi, đường mòn, lối tắt qua biên giới. Để giảm bớt tình trạng doanh nghiệp vận chuyển hoa quả không có trong danh mục vận chuyển hàng đến cửa khẩu Tân Thanh và siết chặt tình trạng mang vác những hoa quả này qua đường tiểu ngạch, lực lượng biên phòng và hải quan đã tích tuyên truyền, vận động doanh nghiệp, người dân về chính sách nhập khẩu hàng nông sản của Trung Quốc.
Lực lượng chức năng đã sử dụng biện pháp nghiệp vụ để ngăn chặn tình trạng mang vác các mặt hàng hàng nói trên qua những đường mòn, lối tắt trên biên giới, tuy nhiên cũng gặp nhiều khó khăn, thách thức không nhỏ.
Phó Đồn trưởng Đồn Biên phòng Tân Thanh, Biên phòng tỉnh Lạng Sơn, Trung tá Vũ Bá Thanh cho biết, lực lượng biên phòng địa bàn luôn chấp hành nghiêm chỉ đạo của cấp trên; kiên quyết ngăn chặn những hàng hóa và người xuất nhập cảnh trái phép qua đường mòn, lối tắt.
Tại khu vực cửa khẩu Tân Thanh, đơn vị đã bố trí 5 lán trại, mỗi lán từ 8 đến 10 cán bộ chiến sỹ bao gồm cả lực lượng hải quan để chốt chặn ở tất cả các đường mòn, lối tắt; đồng thời, tuyên truyền bà con không mang vác hoa quả. Việc tuyên truyền cũng rất khó khăn vì lượng hoa quả thời gian này rất lớn.
Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu Tân Thanh, Cục Hải quan Lạng Sơn Nguyễn Bảo Ngọc cho biết, đơn vị đã báo cáo Cục Hải quan, lãnh đạo UBND tỉnh về tình trạng trên để qua đó báo cáo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng như Chính phủ, xin ý kiến chỉ đạo kịp thời tháo gỡ vướng mắc này; kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sớm đưa danh mục những mặt hàng chưa nằm trong danh mục thảo thuận giữa hai nhà nước với nhau, cũng như đẩy nhanh tiến độ đàm phán với lực lượng chức năng Trung Quốc để các mặt hàng trên được xuất khẩu chính ngạch.
Về lâu dài, những doanh nghiệp sản xuất các mặt hàng hoa quả trong nước cũng cần khẩn trương thực hiện điều kiện về vùng trồng, kiểm dịch thực vật, cũng như đăng ký truy xuất nguồn gốc nông sản nhằm đáp ứng đủ yêu cầu quản lý chất lượng hàng nông sản của Trung Quốc để xuất khẩu chính ngạch và ổn định hơn.