Tuy mới đầu vụ nhưng giá lúa ở Cần Thơ đang liên tục giảm từ đầu tháng 6 đến nay khiến nông dân lo lắng về thành quả của vụ mùa.
Thu hoạch lúa bằng máy gặt đập liên hợp tại huyện Thới Lai, thành phố Cần Thơ.
Mất gần 1.000 đồng mỗi kg lúa vì không nhận tiền cọc trước
Vụ Hè Thu 2021, nông dân trên địa bàn thành phố Cần Thơ xuống giống được hơn 75.000 ha lúa, vượt 4,1% so với kế hoạch. Hiện nhiều trà lúa ở các quận huyện như: Ô Môn, Thới Lai, Cờ Đỏ... đã tới ngày thu hoạch.
Chúng tôi gặp nông dân Phan Thiện Khanh, người có 1,7 ha sẽ được cắt trong vài ngày tới tại cánh đồng của ông ở ấp Định Khánh B, xã Định Môn, huyện Thới Lai, thành phố Cần Thơ vào một buổi chiều giữa tháng 6/2021.
Chỉ tay về phía mảnh ruộng với những bông lúa đang ngả sang màu vàng, ông Khanh cho biết, mới đây, thương lái đến xem lúa ước tính năng suất chỉ đạt khoảng 500 kg/công (1.000 m2), tương đương 5 tấn/ha. Theo tính toán của người nông dân có kinh nghiệm trồng lúa hơn 30 năm này, với giá bán thương lái đặt cọc 5.100 đồng/kg (giống OM 0), nếu trừ hết chi phí, ông chỉ còn lãi trên dưới 1 triệu đồng trên mỗi công lúa.
“Hồi tháng 5, do nghĩ giá lúa sẽ giữ ở mức tốt như vụ Đông Xuân nên tôi không nhận khi thương lái đến đặt cọc. Nếu tôi nhận tiền cọc trước thì đã có lãi nhiều hơn rồi", ông Khanh tiếc nuối.
Trong khi đó, cũng ở ấp Định Khánh B, nhiều nông dân có lúa thu hoạch sớm bán được giá 6.000 đồng/kg do nhận tiền cọc trước.
Như vậy, sau hơn 3 tháng miệt mài trên đồng ruộng, bán lúa ở thời điểm này, với 1,7 ha đất trồng lúa chỉ đem về cho ông Khanh 17 triệu đồng sau khi trừ hết các chi phí đầu tư như: tiền lúa giống, phân bón, thuốc trừ sâu bệnh, phí thuê máy gặt...
Ông Nguyễn Văn Quai ở xã Trường Thành, huyện Thới Lai có 14 công lúa sạ giống IR 50404 cho biết, chi phí sản xuất tăng mà năng suất ước chỉ đạt 600kg lúa tươi/công, nên phải bán được giá từ 6.000 đồng/kg trở lên ông mới có thể kiếm lời 1,5-2 triệu đồng/công.
Cũng theo ông Quai, nhờ chủ động tìm mối lái bán lúa từ khá sớm nên được thương lái đặt tiền cọc 500.000 đồng/công với giá 6.000 đồng/kg từ cuối tháng 5, cao hơn 600 đồng/kg so với vụ Hè Thu năm trước. Thế nhưng điều khiến ông Quai lo lắng là khi đến ngày thu hoạch, các lái buôn có thể đòi hạ giá so với mức đặt cọc trong bối cảnh giá lúa giảm liên tục trong những ngày qua.
Bà Nguyễn Kim Sương ở phường Trường Lạc, quận Ô Môn, vừa gặt xong 8 công lúa OM 0 cho hay, giữa tháng 5, người mua lúa đến đặt cọc 300.000 đồng/công với giá 5.650 đồng mỗi kg. Tuy nhiên, đến hôm cắt lúa, họ cho biết chỉ trả được 5.300 đồng/kg, giảm 350 đồng so với thỏa thuận ban đầu do lúa đang sụt giá.
"Họ mong chúng tôi chia sẻ vì thua lỗ quá", bà Sương nói và cho biết thêm, bà vẫn còn may mắn hơn những người không nhận tiền cọc trước mà lúa chín mới gọi thương lái đến thì chỉ bán được giá 5.100 đồng/kg.
Chia sẻ với phóng viên, nhiều nông dân ở quận Ô Môn và huyện Thới Lai vừa thu hoạch xong vụ Hè Thu cho biết, mức giảm phổ biến khoảng 300 đồng cho mỗi kg lúa tươi so với mức giá khi nhận tiền cọc. Dù thương lái “xin” nông dân chia sẻ nhưng ai không chịu giảm thì sẽ khó lòng bán lúa.
Vụ lúa nhiều khó khăn
Nông dân thành phố Cần Thơ tập kết lúa chuẩn bị bán cho thương lái.
Nói về quá trình sản xuất vụ Hè Thu năm nay, nhiều nông dân ở thành phố Cần Thơ cho biết không được thuận lợi như các năm trước khi chi phí sản xuất đầu vụ cao nhưng khi tới ngày thu hoạch, giá lúa lại xuống thấp gần 1.000 đồng/kg.
Theo ông Phan Thiện Khanh, nhiều yếu tố bất lợi như: thời tiết nắng nóng kéo dài, dịch bệnh khiến lúa giảm năng suất, cộng thêm giá các loại phân bón tăng mạnh từ đầu năm dẫn đến chi phí sản xuất tăng.
Hiện, giá nhiều loại phân bón như: Urê, DAP và NPK tại thành phố Cần Thơ và các tỉnh khu vực Đồng bằng sông Cửu Long đã tăng tổng cộng từ 50.000 - 250.000 đồng/bao 50 kg so với thời điểm cuối năm 2020 và đang ở mức cao kỷ lục trong nhiều năm qua. Các loại thuốc trừ sâu bệnh cũng tăng 20.000 - 30.000 đồng/chai tùy loại.
Không chỉ vậy, các loại dịch hại trên cây lúa như: vàng lá, sâu cuốn lá, đạo ôn cổ bông, nhện gié cũng xuất hiện nhiều hơn do trời nắng nóng. Điều này đã làm cây lúa không phát triển được tốt như hàng năm. Do đó đã dẫn đến “thiệt hại kép” cho nông dân khi giá lúa và sản lượng đều ở mức thấp.
Tại một số ruộng đã gặt xong ở các địa phương như: Ô Môn, Thới Lai năng suất chỉ từ 500 - 650 kg/công. Với giá bán lúa tươi hiện nay, sau khi trừ chi phí, lợi nhuận của nông dân chỉ còn khoảng 1 triệu đồng/công, giảm khoảng 50% so với vụ Hè Thu năm 2020.
Ông Trần Thái Nghiêm, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thành phố Cần Thơ cho biết, dự kiến sẽ có 70% diện tích lúa Hè Thu được thu hoạch xong trong tháng 6.
Về cơ cấu giống là các giống lúa chất lượng cao như: OM 5451, OM 18, OM 4218…; trong đó, giống IR50404 – giống cho gạo phẩm cấp thấp nhưng vẫn được nhiều nông dân ưa thích do ít sâu bệnh, năng suất cao, chi phí ít chiếm 9,5% trên tổng diện tích xuống giống.
Mặc dù, thuận lợi về nguồn nước khi tình hình khô hạn, xâm nhập mặn ở Cần Thơ nói riêng và Đồng bằng sông Cửu Long nói chung đầu năm 2021 không gay gắt như dự báo tuy nhiên, nông dân vẫn phải đối mặt với một số khó khăn, khiến chi phí sản xuất tăng.
"Thời tiết nắng nóng trong giai đoạn mới xuống giống kéo theo nhu cầu sử dụng phân bón cũng tăng cao. Bên cạnh đó, giá phân bón, thuốc bảo vệ thực vật tăng trong thời gian qua đã dẫn đến giá thành sản xuất đội lên nhiều so với vụ Hè Thu năm ngoái", ông Nghiêm cho biết.
Cũng theo ông Trần Thái Nghiêm, hiện, Sở khuyến cáo nông dân các giải pháp phòng trị dịch hại cũng như chăm sóc các trà lúa chuẩn bị thu hoạch. Đối với các diện tích lúa bị sâu bệnh, người dân không nên sử dụng các loại thuốc ngoài danh mục cho phép, cần thực hiện tốt “4 đúng” trong sử dụng thuốc, chú ý giải pháp để hạn chế tối đa dư lượng thuốc khi thu hoạch. Đặc biệt, không bón thừa phân đạm và áp dụng tưới ngập khô xen kẽ để cây lúa khỏe, hạn chế đổ ngã khi trời mưa.
Do không có điều kiện phơi sấy nên nhiều nông dân thường bán lúa tươi tại ruộng ngay sau thu hoạch, nhất là các nông hộ sản xuất nhỏ lẻ, không tham gia các hợp tác xã hay liên kết với doanh nghiệp. Vấn đề này cần được thay đổi trong thời gian tới nếu muốn bán được lúa giá cao hơn.
"Việc tăng cường liên kết, phát huy vai trò của các hợp tác xã và tổ hợp tác trong thực hiện khâu phơi sấy và trữ lúa sau thu hoạch là rất cần thiết. Từ đó, cũng tránh được tình trạng bị động khi lúa chín vào các thời điểm có mưa gió cần gặt ngay mà thương lái chậm thu mua, giá lúa sụt giảm như những gì đang diễn ra ở vụ Hè Thu năm nay", ông Trần Thái Nghiêm cho hay.