Khát vốn, nhiều doanh nghiệp bất động sản đua nhau phát hành trái phiếu doanh nghiệp. Ảnh: TTXVN.
Chiều 15/5, Bộ Tài chính đã có khuyến nghị dành cho doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư mua trái phiếu để hạn chế rủi ro. Trong đó có nêu, nhà đầu tư không nên mua trái phiếu chỉ vì lãi suất cao mà chưa tìm hiểu kỹ về đặc điểm của trái phiếu.
Nếu như 4 tháng đầu năm ngoái chỉ có 8,7% lượng TPDN phát hành được nhà đầu tư cá nhân mua thì cùng kỳ năm nay, con số này đã tăng lên 26,8%. Giới tài chính đang đặt câu hỏi, vì sao TPDN lại hút nhà đầu tư cá nhân, liệu có rủi ro gì từ kênh đầu tư này không?
Theo tìm hiểu của phóng viên báo Tin tức, nhiều nhân viên tư vấn đã đưa ra mức lãi suất trái phiếu cùng kỳ hạn trung bình cao hơn gửi tiết kiệm từ 1,5 - 3%/năm. Thậm chí, một số doanh nghiệp chấp nhận trả lãi tới 13%/năm cho trái phiếu. Tuy nhiên, lãi suất cao luôn đi kèm với rủi ro.
Báo cáo của Công ty Cổ phần Chứng khoán (SSI) từng đề cập: Thị trường TPDN khá sôi động trong quý I/2020 dù chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch COVID-19 nhưng lượng phát hành vẫn tăng trưởng khoảng 39% so với cùng kỳ năm 2019. Trong đó, nhóm các doanh nghiệp bất động sản dẫn đầu về khối lượng phát hành với tổng cộng 23.202 tỷ đồng, chiếm tới 49% khối lượng phát hành toàn thị trường trong quý I/2020 và tăng 9,8%; nhóm ngân hàng chỉ phát hành 940 tỷ đồng (chiếm 2,3%).
Đáng chú ý, việc lãi suất phát hành tăng lên ở hầu hết các nhóm. Cụ thể, lãi suất phát hành bình quân là 10,4%/năm, cao hơn lãi suất phát hành bình quân quý 4/2019 là 1,08 điểm % và cao hơn lãi suất phát hành trung bình cả năm 2019 tới 1,57 điểm %. Theo nhiều chuyên gia tài chính, năm nay do dịch COVID-19, nhìn chung lãi suất của các ngân hàng đang hạ, trong khi lãi suất TPDN vẫn khá cao thì có phần bất thường.
Trước tình hình này, Bộ Tài chính đã đưa ra khuyến nghị: Đối với nhà đầu tư, cần phân biệt rõ phương thức phát hành TPDN ra công chúng và phát hành TPDN riêng lẻ. Đối với TPDN phát hành ra công chúng, doanh nghiệp phải tuân thủ nguyên tắc công bố thông tin cho tất cả công chúng đầu tư, làm thủ tục đăng ký chào bán và phải được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp giấy chứng nhận đăng ký chào bán trái phiếu ra công chúng.
Đối với TPDN phát hành riêng lẻ, doanh nghiệp chỉ cần đáp ứng điều kiện phát hành, công bố thông tin trực tiếp cho đối tượng mua trái phiếu đồng thời công bố thông tin cho Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội mà không cần cơ quan quản lý nhà nước cấp phép. Đồng thời, nhà đầu tư cá nhân cần lưu ý việc mua TPDN khác với gửi tiền tiết kiệm tại ngân hàng.
Theo thông lệ thì TPDN phát hành riêng lẻ chỉ phù hợp với nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, có khả năng phân tích và đánh giá rủi ro. Luật Chứng khoán năm 2019 (có hiệu lực thi hành từ 1/1/2021) cũng đã quy định TPDN riêng lẻ chỉ phát hành cho nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.
Nhà đầu tư cần lưu ý là lãi suất cao đi kèm với rủi ro cao. Do vậy, chỉ khi nắm rõ thông tin về trái phiếu và đánh giá được các rủi ro, nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư cá nhân, mới nên mua TPDN riêng lẻ. Nhà đầu tư không nên mua trái phiếu chỉ vì lãi suất cao mà chưa tìm hiểu kỹ về đặc điểm của trái phiếu và những rủi ro có thể xảy ra; hết sức thận trọng với cam kết mua lại của tổ chức bảo lãnh, phân phối trái phiếu (ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán,…) do có rủi ro là các tổ chức này có thể không thực hiện được cam kết mua lại (do phải đáp ứng các quy định về chỉ tiêu an toàn tài chính theo quy định của pháp luật) hoặc không mua lại được do có khó khăn về tài chính.
Nhà đầu tư cần yêu cầu doanh nghiệp phát hành trái phiếu, tổ chức bảo lãnh, phân phối TPDN cung cấp đầy đủ các thông tin bao gồm trái phiếu do doanh nghiệp nào phát hành, mục đích phát hành; có tài sản đảm bảo hay không có tài sản đảm bảo; cam kết của doanh nghiệp phát hành, tổ chức bảo lãnh, phân phối trái phiếu; kỳ hạn phát hành và phương thức trả nợ gốc, lãi; tình hình tài chính của doanh nghiệp phát hành.
Đối với doanh nghiệp có nhu cầu huy động vốn trái phiếu, phải tính toán cụ thể dòng tiền để xây dựng phương án phát hành trái phiếu khả thi, gắn với nhu cầu vốn cho sản xuất kinh doanh và đảm bảo khả năng trả các khoản nợ đến hạn (trong đó có trả nợ lãi, gốc trái phiếu). Đồng thời, phải tuân thủ quy định của pháp luật, công bố thông tin cụ thể về mục đích phát hành trái phiếu, điều kiện, điều khoản của trái phiếu và tình hình tài chính cho nhà đầu tư.
Bộ Tài chính sẽ thường xuyên thực hiện việc kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm đảm bảo sự công khai, minh bạch của thị trường và việc doanh nghiệp tuân thủ quy định của pháp luật.
Để tham gia thị trường TPDN, các doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư cần trang bị kiến thức, kinh nghiệm đầu tư, hiểu biết và tuân thủ quy định của pháp luật; trên cơ sở đó, góp phần xây dựng và phát triển thị trường TPDN an toàn, bền vững.