Cao tốc Long Thành - Dầu Giây. Ảnh: VEC
Vì vậy, Chính phủ đã ban hành Nghị định 69/2019/NĐ-CP, theo đó kể từ ngày 1/10, việc giao tài sản công để thanh toán cho nhà đầu tư khi thực hiện dự án BT được thực hiện sau khi dự án hoàn thành.
Trước đó, không ít chuyên gia kinh tế đã bày tỏ sự lo ngại việc việc thanh toán đất cho nhà đầu tư được thực hiện trước khi công trình hoàn thành, thậm chí còn trước khi dự án được bắt đầu. Tại thời điểm đó, giá đất thường rất thấp, phần lớn là đất nông nghiệp. Tuy nhiên, sau khi có công trình, đất quanh khu vực này bỗng từ đất nông nghiệp thành đất đô thị thì giá trị đã tăng lên cả chục, cả trăm lần. Nhiều nhà đầu tư thậm chí chỉ cần bán đất nền thì đã ẵm chênh lệch lớn.
Vì vậy theo Bộ Tài chính, cơ chế thanh toán cho nhà đầu tư khi thực hiện dự án đầu tư xây dựng theo hình thức BT chỉ có một hình thức thanh toán bằng quỹ đất đã chỉ ra nhiều điểm bất cập.
Điểm mới lần này của Nghị định 69 quy định các tài sản công được sử dụng để thanh toán gồm: Đất, nhà và tài sản khác gắn liền với đất (trụ sở làm việc) của cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân... Ngoài ra, tài sản công còn là tài sản kết cấu hạ tầng phục vụ lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng và một số loại tài sản công khác theo quy định.
Việc lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án BT theo quy định mới phải theo hình thức đấu thầu rộng rãi đúng quy định của pháp luật về đấu thầu. Để đảm bảo tính thống nhất đặc biệt đối với các loại tài sản công có giá trị lớn như trụ sở làm việc, Nghị định cũng quy định việc sử dụng trụ sở làm việc để thanh toán dự án BT thực hiện theo quy định và sau khi có văn bản chấp thuận
Cục trưởng Cục Quản lý công sản khẳng định: Việc sử dụng tài sản công để thanh toán cho nhà đầu tư BT được thực hiện theo nguyên tắc ngang giá nhằm đảm bảo công bằng lợi ích của nhà nước cũng như nhà đầu tư. Giá trị tài sản công phải được xác định theo giá thị trường. Việc sử dụng tài sản công để thanh toán cho nhà đầu tư thực hiện dự án BT phải được tổng hợp, phản ánh vào ngân sách Nhà nước theo quy định của pháp luật về ngân sách Nhà nước.
Khoản lãi vay trong phương án tài chính của hợp đồng BT đối với phần giá trị công trình dự án hoàn thành theo tiến độ chấm dứt kể từ thời điểm cơ quan nhà nước có thầm quyền ban hành quyết định giao đất, cho thuê đất, giao tài sản cho nhà đầu tư.
Theo đánh giá của Cục Quản lý công sản, Nghị định 69 chắc chắn sẽ khắc phục triệt để những sai phạm tại các dự án BT. Những quy định trong Nghị định tôn trọng nguyên tắc cơ chế thị trường và rất công minh nên những sai phạm khó có cơ hội diễn ra.