ASEAN 2020: Nâng cao khả năng tự cường, thích ứng trước thách thức của dịch bệnh

Các nhà lãnh đạo sẽ cùng nhau đề ra các biện pháp, sáng kiến cụ thể, thúc đẩy hơn nữa hợp tác phòng chống dịch bệnh đồng thời bảo đảm sự phát triển năng động, bền vững của khu vực về dài hạn. Thủ tướng Chính phủ Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc, trên cương vị Chủ tịch ASEAN 2020, sẽ chủ trì các Hội nghị này.

Đây là hoạt động phát huy vai trò tích cực, chủ động của Việt Nam trong vai trò Chủ tịch ASEAN 2020, nâng cao tinh thần gắn kết và chủ động thích ứng, thúc đẩy đoàn kết, thống nhất ASEAN, đẩy mạnh cách tiếp cận tổng thể, đồng bộ, liên ngành, liên trụ cột của cả Cộng đồng ASEAN cũng như hợp tác với các đối tác trong kiểm soát, ngăn chặn, giảm thiểu các tác động về kinh tế-xã hội của dịch bệnh. ASEAN tiếp tục duy trì đà hợp tác, liên kết, đưa ASEAN vững vàng vượt qua giai đoạn khó khăn, thử thách.

ASEAN chịu tác động nặng nề của COVID-19 

Do sự bùng phát của dịch bệnh COVID-19 toàn thế giới ghi nhận hàng triệu ca lây nhiễm, hơn trăm nghìn người đã mất đi sinh mạng do dịch bệnh. Tại khu vực Đông Nam Á dịch bệnh đã lan đến toàn bộ các quốc gia thành viên ASEAN. 

Tính đến hết ngày 12/4, các quốc gia ASEAN ghi nhận tổng cộng trên 19.200 ca mắc COVID-19 và gần 800 người tử vong.

“Điểm nóng” Indonesia tiếp tục có số ca nhiễm virus SARS-CoV-2 và tử vong tăng mạnh. Cụ thể, trong ngày 12/4, Indonesia đã ghi nhận 399 ca nhiễm mới, nâng tổng số ca mắc COVID-19 lên 4.241. Số ca tử vong trong ngày là 46, nâng tổng số lên 373 ca.

Philippines là thành viên ASEAN ghi nhận diễn biến dịch đáng lo ngại nhất trong ngày 12/4. Philippines thông báo, trong 24 giờ qua nước này có 50 ca tử vong và 220 ca nhiễm mới, mức tăng cao nhất của một ngày. Hiện tổng số ca tử vong do COVID-19 ở nước này là 297 và có 4.648 ca nhiễm.

Singapore chứng kiến số ca mắc mới trong ngày tăng mạnh, với 233 trường hợp, nâng tổng số ca nhiễm virus SARS-CoV-2 tại nước này lên 2.532, xếp thứ năm khu vực.

Thái Lan đã xác nhận thêm 33 ca nhiễm SARS-CoV-2 và 3 ca tử vong trong ngày 12/4, nâng tổng số bệnh nhân mắc COVID-19 ở nước này lên 2.551, trong đó có trường hợp tử vong.

Tại Malaysia, Bộ Y tế ghi nhận 153 ca nhiễm mới và 3 ca tử vong trong ngày 12/4 do COVID-19, nâng tổng số ca nhiễm ở nước này lên 4.3, cao nhất Đông Nam Á, trong đó 76 ca tử vong.

Myanmar sau nhiều ngày kiềm chế khá thành công dịch bệnh, ngày 12/4, đã ghi nhận thêm một ca tử vong mới. 

Trong ngày 12/4, Campuchia cũng ghi nhận thêm 2 ca bệnh mới, nâng tổng số trường hợp mắc COVID-19 tại nước này lên 122. Tuy nhiên, Campuchia chưa ghi nhận trường hợp tử vong nào.

Tính đến 6 giờ ngày 13/4/2020, tổng số ca mắc COVID-19 ở Việt Nam là 262, trong đó 159 người nhập cảnh từ nước ngoài, chiếm 60,7%; có 103 người lây nhiễm thứ phát, chiếm 39,3%. Việt Nam chưa có trường hợp nào tử vong.

Trong ngày 12/4 các nước thành viên ASEAN khác như Lào, Brunei không có diễn biến dịch đáng chú ý. Lào ghi nhận thêm 1 ca mắc COVID-19, nâng tổng số bệnh nhân lên 19 trường hợp. Brunei không ghi nhận thêm ca mắc mới nào.

Dịch bệnh cũng tác động đến nền kinh tế các nước ASEAN, nhất là các ngành kinh doanh dịch vụ, vốn chiếm đến 30% tổng GDP của ASEAN, gây gián đoạn chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu. Nhiều người dân đứng trước nguy cơ bị mất việc làm, an sinh xã hội bị thách thức. Nhiều hoạt động của ASEAN kể từ đầu năm 2020 đã phải tạm hoãn hoặc lùi thời gian tổ chức, trong đó có Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN-Hoa Kỳ và Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 36.

Ngay khi dịch COVID-19 mới bùng phát, là Chủ tịch ASEAN 2020, Việt Nam đã chủ động, tích cực thúc đẩy đoàn kết, thống nhất và điều phối nỗ lực chung của ASEAN ứng phó với dịch bệnh. Trong bài viết “Hợp tác ASEAN đẩy lùi COVID-19: Đoàn kết là sức mạnh!”, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh nhấn mạnh, ngay từ đầu năm nay, với tư cách là Chủ tịch ASEAN, Việt Nam đã cùng các nước thành viên xác định chủ đề chung cho năm 2020 là “ASEAN Gắn kết và Chủ động thích ứng” nhằm đẩy mạnh công cuộc xây dựng Cộng đồng và phát huy vai trò của ASEAN trong một thế giới đầy biến động. Sự bùng phát bất ngờ và những hệ lụy, đảo lộn mọi mặt chưa từng có tiền lệ của COVID-19 cho thấy chủ đề và phương châm đó thật đúng lúc và đích đáng hơn bao giờ hết".

Điều phối nỗ lực chung 

Sau khi tham vấn với các nhà lãnh đạo ASEAN, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã ra Tuyên bố Chủ tịch ASEAN ngày 14/2, khẳng định quyết tâm và cam kết chính trị ở mức cao của ASEAN để kiểm soát và ngăn chặn dịch bệnh. Hội đồng Điều phối ASEAN, gồm các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN, dưới sự chủ trì của Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh đã tổ chức 2 phiên họp ngày 20/2 và sáng 9/4/2020 để trao đổi về các biện pháp phối hợp và hợp tác trong ASEAN cũng như với các Đối tác ứng phó dịch bệnh.

Trong kênh y tế, ngay từ khi dịch bệnh mới bùng phát, các cơ chế ứng phó dịch bệnh khẩn cấp của khu vực ASEAN và với các Đối tác Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc (ASEAN+3) đã được khởi động.

Các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và Trung Quốc đã ra Tuyên bố của Hội nghị về COVID-19 ngày 20/02/2020.

Các Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN thông qua Tuyên bố chung về Hợp tác Quốc phòng trong ứng phó dịch bệnh ngày 19/02/2020. Các Bộ trưởng Kinh tế ASEAN thông qua Tuyên bố chung về tăng cường khả năng hồi phục kinh tế của ASEAN để đối phó với dịch COVID-19 ngày 10/3/2020.

Để chuẩn bị cho các Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN và Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN+3 về Ứng phó dịch bệnh COVID-19, ngày 9/4/2020 cũng đã diễn ra Hội nghị Hội đồng Điều phối ASEAN (ACC) lần thứ 25 bằng hình thức họp trực tuyến do Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh chủ trì. Các Bộ trưởng Hội đồng Điều phối ASEAN đã nhất trí với khuyến nghị của Nhóm và sẽ trình những khuyến nghị này lên Lãnh đạo Cấp cao. Các khuyến nghị này tập trung vào 3 khía cạnh: kiểm soát, ngăn ngừa lây lan của dịch bệnh; hỗ trợ người dân các nước ASEAN chịu tác động của dịch bệnh, trong đó có hỗ trợ lãnh sự cho công dân ASEAN sinh sống, làm việc, học tập ở các quốc gia thành viên của nhau và ở các nước thứ ba; giảm thiểu các tác động kinh tế-xã hội của dịch bệnh. 

Nhiều đề xuất cụ thể, thiết thực đã được xem xét như khả năng lập Quỹ hợp tác chung của ASEAN ứng phó COVID-19; lập kho dự trữ vật tư y tế thiết yếu để đáp ứng các nhu cầu khẩn cấp trong bối cảnh dịch bệnh; lập mạng lưới các chuyên gia y tế công cộng của ASEAN và với các Đối tác để trao đổi thông tin, chia sẻ kinh nghiệm trong kiểm soát, điều trị các ca bệnh; ngăn chặn tin tức giả mạo, sai lệnh, hợp tác duy trì chuỗi cung ứng khu vực; đảm bảo cung cấp kịp thời, đầy đủ các nhu yếu phẩm, vật tư y tế cần thiết cho người dân; hỗ trợ giảm bớt khó khăn cho các doanh nghiệp, người dân chịu tác động của dịch bệnh; xây dựng kế hoạch phục hồi kinh tế hậu dịch bệnh… Các nước ASEAN cũng nhấn mạnh sẽ tăng cường đoàn kết, tương trợ lẫn nhau, cùng chia sẻ các nỗ lực, nâng cao khả năng tự cường, thích ứng hiệu quả trước các thách thức của dịch bệnh, giữ vững đà hợp tác ASEAN, vững vàng vượt qua giai đoạn khó khăn, thử thách này. 

Bên cạnh đó, Việt Nam đã chủ trì thành lập và triệu tập họp Nhóm công tác liên ngành thuộc Hội đồng Điều phối ASEAN (ACC) về Ứng phó với các tình huống y tế công cộng khẩn cấp (ACCWG-PHE); đóng góp tích cực nhằm thúc đẩy sự hợp tác giữa ASEAN với Trung Quốc, Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu (EU).

Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN và Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN+3 về Ứng phó dịch bệnh COVID-19, được tổ chức dưới hình thức trực tuyến để thích ứng với tình hình dịch bệnh và là biện pháp cần thiết, được xem là cơ hội để ASEAN thể hiện những nỗ lực vượt ra ngoài dịch COVID-19. Qua đó, ASEAN khẳng định cam kết và quyết tâm mạnh mẽ của ASEAN và các nước ASEAN+3 trong ngăn ngừa và loại bỏ các nguy cơ của dịch bệnh đối với cuộc sống người dân, ổn định tình hình kinh tế-xã hội các quốc gia thành viên.