Sau hai ngày làm việc khẩn trương và hiệu quả, chiều 6/11, Hội nghị Cấp cao Á - Âu lần thứ 9 (ASEM 9) đã bế mạc trọng thể tại thủ đô của Lào. Hội nghị đã thông qua hai văn kiện quan trọng là “Tuyên bố Viêng Chăn về tăng cường quan hệ đối tác vì hòa bình và phát triển” và “Tuyên bố của Chủ tịch”. Tuyên bố Viêng Chăn là văn kiện có ý nghĩa quan trọng với thông điệp mạnh mẽ của các lãnh đạo ASEM về quyết tâm tăng cường quan hệ đối tác Á - Âu vì hòa bình, ổn định, phát triển và thịnh vượng của hai châu lục cũng như trên toàn thế giới.
Trong ngày 6/11, với chương trình nghị sự hết sức bận rộn và khẩn trương, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cùng các nhà lãnh đạo đã tham dự bốn phiên họp thảo luận những nội dung quan trọng, về các vấn đề toàn cầu, những diễn biến gần đây trên thế giới và ở hai châu lục và các biện pháp tăng cường hợp tác ASEM.
Các nhà lãnh đạo chia sẻ nhận định thế giới đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức toàn cầu gay gắt, cả truyền thống và phi truyền thống, với những tác động đan xen, sâu rộng và khó lường. Trong bối cảnh đó, Hội nghị thể hiện quyết tâm của các thành viên ASEM tiếp tục thúc đẩy các chương trình hợp tác phát triển nhằm hỗ trợ các thành viên hoàn thành các Mục tiêu Thiên niên kỷ vào năm 2015, trong đó có xóa đói giảm nghèo, thúc đẩy tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Hội nghị đặc biệt đề cao việc phối hợp ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống, nhất là biến đổi khí hậu, thiên tai, an ninh lương thực, an ninh năng lượng, an toàn hạt nhân, chống cướp biển, bảo vệ và sử dụng bền vững nguồn tài nguyên nước, nhất là các nguồn nước xuyên biên giới, và đã thông qua nhiều sáng kiến mới nhằm thúc đẩy hơn nữa hợp tác ASEM trong những lĩnh vực then chốt này.
Hội nghị đánh giá cao những kết quả tích cực nhằm xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015, khẳng định vai trò trung tâm của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) trong các cơ chế hợp tác khu vực, đánh giá cao vai trò của hiệp hội trong việc duy trì hòa bình, an ninh, ổn định ở khu vực. Hội nghị hoan nghênh Liên minh châu Âu (EU) vừa qua đã tham gia Hiệp định Hợp tác và thân thiện ở khu vực Đông Nam Á (TAC). Các vị lãnh đạo cũng trao đổi một cách thẳng thắn, cởi mở nhiều vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm. Hội nghị khẳng định hơn bao giờ hết, để phục hồi kinh tế và ứng phó các thách thức toàn cầu, duy trì hòa bình, an ninh, ổn định và thúc đẩy đối thoại, hợp tác đang trở thành mối quan tâm, mong mỏi và lợi ích chung của tất cả các quốc gia. Nhiều thành viên đề cao nguyên tắc giải quyết các tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình phù hợp với Hiến chương Liên hợp quốc (LHQ) và luật pháp quốc tế.
Việt Nam ủng hộ tăng cường hợp tác ASEM
Phát biểu tại các phiên họp, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã đưa ra nhiều đánh giá, nhận định sâu sắc, đồng thời đề xuất những biện pháp, sáng kiến thiết thực và có trách nhiệm nhằm tăng cường hiệu quả hợp tác ASEM, được các nước nhất trí và đánh giá cao. Tại phiên họp về các vấn đề toàn cầu, một trong những phiên họp quan trọng của ASEM 9, cùng với Tổng thống Inđônêxia và Thủ tướng Liên bang Nga, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng được mời đại diện cho châu Á phát biểu dẫn đề. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đề xuất đổi mới cách tiếp cận và xử lý các vấn đề toàn cầu trên cơ sở tầm nhìn dài hạn, toàn diện và đa ngành, gắn với thực hiện các Mục tiêu Thiên niên kỷ, bảo vệ môi trường, xóa đói giảm nghèo và bình đẳng giới. Đồng thời, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã đề xuất các biện pháp thúc đẩy các chương trình, sáng kiến cụ thể để xử lý kịp thời, hiệu quả các thách thức toàn cầu hiện nay, nhất là dự báo biến đổi khí hậu, cảnh báo sớm thiên tai, bảo vệ nguồn nước, đặc biệt nguồn nước đi qua nhiều lãnh thổ, an ninh lương thực, cứu hộ và cứu nạn trên biển. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng đề xuất ASEM tăng cường đóng góp vào việc hình thành các cơ chế phối hợp, hợp tác toàn cầu có đủ hiệu lực và hiệu quả để ứng phó, xử lý các vấn đề chung cũng như tiếp tục cải cách các định chế tài chính quốc tế và nâng cao hiệu quả của các cơ chế hợp tác khu vực và liên khu vực.
Cũng trong dịp này, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã đề xuất hai sáng kiến mới của Việt Nam về việc tổ chức “Hội nghị Cao cấp ASEM về phòng chống và cứu trợ thiên tai nhằm ứng phó biến đổi khí hậu” và “Hội thảo ASEM về quản lý nước và lưu vực sông - Cách tiếp cận tăng trưởng xanh” trong khuôn khổ Đối thoại ASEM về phát triển bền vững. Cả hai sáng kiến đã được Hội nghị nhất trí thông qua, trong đó hợp tác ứng phó thiên tai là sáng kiến đầu tiên của ASEM trong lĩnh vực này và là một trong những sáng kiến được nhiều thành viên ASEM tham gia đồng bảo trợ nhất.
Về tình hình thế giới và khu vực, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, cùng với nhiều nhà lãnh đạo ASEM khác, đều nhất trí cho rằng càng đối mặt nhiều khó khăn, thách thức, nhu cầu duy trì hòa bình, an ninh, ổn định, gia tăng hợp tác và liên kết càng trở nên cấp thiết và mạnh mẽ hơn bao giờ hết.
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nêu rõ, để thúc đẩy các xu thế tích cực, vấn đề then chốt là phải tạo dựng được các cấu trúc khu vực phù hợp với những thay đổi, sự đa dạng về trình độ phát triển, hệ thống chính trị xã hội và văn hóa, chia sẻ mục tiêu chung là hòa bình, ổn định và phát triển, mang tính xây dựng, minh bạch và hiệu quả, có khả năng thích ứng với những biến chuyển mau lẹ của tình hình thế giới, ứng phó hiệu quả hơn với các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống, và bảo đảm thỏa đáng lợi ích của các nước đang phát triển.
Đánh giá tình hình Đông Nam Á, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định vai trò trung tâm và những nỗ lực vượt bậc của ASEAN là nhân tố quan trọng hàng đầu trong bảo đảm hòa bình, an ninh, hợp tác và phát triển, thúc đẩy những chuyển biến tích cực ở khu vực. Thủ tướng nhấn mạnh duy trì hòa bình, an ninh và ổn định là mối quan tâm hàng đầu hiện nay của tất cả các quốc gia, các khu vực; các tranh chấp cần phải được giải quyết thông qua thương lượng hòa bình và trên cơ sở luật pháp quốc tế và các cơ chế, thỏa thuận đã có, trong đó có Tuyên bố 6 điểm của ASEAN về Biển Đông.
Cùng ngày, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có các cuộc gặp gỡ, tiếp xúc song phương với các lãnh đạo ASEM, trong đó có Thủ tướng Nhật Bản, Yoshihico Noda; Thủ tướng Ôxtrâylia, Julia Gilad; Thủ tướng Phần Lan, Jyrki Katainen và Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Jose Manuel Barroso.
Các nhà lãnh đạo khẳng định coi trọng quan hệ với Việt Nam, đánh giá cao vai trò của Việt Nam ở khu vực, và bày tỏ hài lòng về sự phát triển tốt đẹp của quan hệ hợp tác song phương trong nhiều lĩnh vực cũng như sự phối hợp hiệu quả tại các diễn đàn đa phương. Tại các cuộc gặp, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã cùng các nhà lãnh đạo các nước trao đổi các biện pháp cụ thể để tăng cường hơn nữa quan hệ hữu nghị và hợp tác, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh tế - thương mại - đầu tư, nhất trí phối hợp tổ chức nhiều hoạt động thiết thực nhằm kỷ niệm 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam với Nhật Bản, Ôxtrâylia và Phần Lan trong năm 2013. Theo đó, các nhà lãnh đạo nhất trí thúc đẩy các chuyến thăm cấp cao, góp phần nâng quan hệ lên tầm cao mới, tương xứng với tiềm năng và đáp ứng nguyện vọng chung.
Thiện Thuật