Báo chí Việt – Lào trong kỷ nguyên truyền thông số

Hội thảo nhằm tăng cường hơn nữa mối quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa Hội Nhà báo và báo chí hai nước theo tinh thần các văn bản hợp tác đã được ký kết giữa hai bên; nâng cao hơn nữa chất lượng hợp tác giữa Hội Nhà báo Việt Nam với Hội Nhà báo Lào và các cơ quan báo chí hai nước. 
          
Tham dự hội thảo về phía Việt Nam có các đồng chí: Thuận Hữu, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Tổng Biên tập Báo Nhân dân; Nguyễn Thế Kỷ, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội đồng Lý luận phê bình Văn học Nghệ thuật Trung ương, Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam; Nguyễn Đắc Vinh, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An; Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà báo Việt Nam; Lê Quốc Minh, Phó Tổng Giám đốc Thông tấn xã Việt Nam, Chủ tịch Liên Chi hội Nhà báo TTXVN. 

Về phía Lào có đồng chí Savankhone Razmountry, Thứ trưởng Bộ Thể thao, Văn hóa và Du lịch, Chủ tịch Hội Nhà báo Lào.

Dự hội thảo còn có lãnh đạo các cơ quan báo chí, Hội Nhà báo và các nhà khoa học, nhà báo của Việt Nam và Lào.
          
Phát biểu tại hội thảo, đồng chí Thuận Hữu, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Tổng Biên tập Báo Nhân dân, khẳng định: Báo chí hai nước Việt Nam và Lào đều có nhiệm vụ thông tin trung thực về tình hình đất nước và thế giới, phù hợp với lợi ích của đất nước và của nhân dân; tuyên tryền, phổ biến, góp phần xây dựng và bảo vệ đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thành tựu của đất nước và thế giới; góp phần ổn định chính trị, phát triển kinh tế-xã hội, nâng cao dân trí, đáp ứng nhu cầu văn hóa lành mạnh của nhân dân, bảo vệ và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, xây dựng và bảo vệ đất nước.

Hội Nhà báo hai nước có truyền thống đoàn kết hợp tác, hữu nghị, góp phần quan trọng tăng cường mối quan hệ giữa hai nước Việt Nam và Lào. Trong khuôn khổ hợp tác song phương giữa hai Hội cũng như tổ chức Liên đoàn báo chí ASEAN, Hội Nhà báo Việt Nam và Hội Nhà báo Lào đã có nhiều hình thức phối hợp chặt chẽ, cung cấp thống tin một cách toàn diện về đời sống chính trị, kinh tế, xã hội của hai nước trong công cuộc xây dựng và đổi mới đất nước. 

Bên cạnh các đoàn nhà báo tham quan và học tập kinh nghiệm lẫn nhau, Hội Nhà báo hai nước cũng hợp tác đào tạo nghiệp vụ báo chí, nâng cao tính chuyên nghiệp và đạo đức nghề nghiệp của các nhà báo mỗi nước, nắm bắt và tiếp cận đào tạo báo chí đa phương tiện, bắt kịp xu hướng phát triển báo chí hiện đại trong khu vực và trên thế giới. 

Đồng chí Thuận Hữu nhấn mạnh: Hiện nay báo chí Việt Nam và Lào đều đang tập trung phản ánh các vấn đề chính trị, kinh tế, xã hội của mỗi nước; đồng thời phản ánh các vấn đề lớn toàn cầu như xung đột chính trị các khu vực, tăng trưởng kinh tế, biến đổi khí hậu, vấn đề môi trường toàn cầu… Tuy nhiên, dù ở điều kiện và mức độ phát triển như thế nào, báo chí các quốc gia đều đã, đang và sẽ tiếp tục đối mặt với thách thức từ mạng xã hội, từ sự thay đổi nhu cầu tiếp nhận của công chúng truyền thông hiện đại trong môi trường truyền thông số toàn cầu. Những thách thức này đòi hỏi báo chí mỗi nước phải thay đổi tư duy tiếp cận và công nghệ, phương thức làm báo trong kỷ nguyên truyền thông số.
          
Tại hội thảo nhà báo Thanh Phong, Trưởng Ban Biên tập Báo Nhân dân hàng tháng, đại diện Liên Chi hội Nhà báo Báo Nhân dân, trình bày tham luận: “Thách thức và thời cơ của báo chí – thực tiễn từ hợp tác Báo Nhân dân và Báo Paxaxon”. Bản tham luận nêu rõ: Trong cuộc đua thông tin gắn với nhu cầu, thị hiếu, thói quen, đối tượng thông tin, tuổi đời của thiết bị và công nghệ thông tin đang thay đổi chóng mặt, từ chính trị tới thể thao, từ sự kiện văn hóa tới sự cố thiên tai… Báo chí nói chung, báo chí Việt Nam và Lào nói riêng – cả báo truyền thống và phi truyền thống, với sự tác động, xâm lấn, lan tỏa của mạng xã hội theo hai chiều hướng tích cực và tiêu cực trong kỷ nguyên số hóa đang đối măt cả cơ hội và thách thức. 

Nhà báo Phosy Keomanivong, Giám đốc Đài Phát thanh Quốc gia Lào, nêu quan điểm: Cần củng cố công tác phát thanh trong tương lai; đó là phải củng cố về nội dung, nhân lực, hệ thống phát sóng tin bài, nguồn vốn, quản lý. Đơn cử, về nội dung, phải củng cố chất lượng tin tức và các chương trình sao cho có nội dung phong phú, hữu ích, đáng tin cậy, thu hút sự quan tâm của thính giả, nhanh chóng kịp thời và có thể lồng ghép vào trong mọi hoạt động của xã hội. Các chương trình trên các phương tiện truyền thông phải đa dạng để đáp ứng được nhu cầu của xã hội.

Lấy dẫn chứng một sự kiện diễn ra trong giai đoạn đầu tháng 7/2019, hầu hết các khu vực trên toàn quốc Lào đều bị ảnh hưởng do thiên tai, thảm họa nặng nề xảy ra tại huyện Sanamxay (tỉnh Attapue), nhà báo Phosy Keomanivong cho biết, Đài Phát thanh Quốc gia Lào phối hợp với các cơ quan báo chí khác thực hiện nhiệm vụ của mình để nhanh chóng kịp thời cung cấp những thông tin cho xã hội, đồng thời cũng kịp thời phản bác, đáp trả lại những thông tin mang tính chống phá đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà nước, thông tin xuyên tạc để tạo hiểu biết đúng đắn cho xã hội.

Nhà báo Nguyễn Thế Kỷ, Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam, trình bày tham luận “Báo chí, phát thanh, truyền hình trong kỷ nguyên số đa nền tảng”, trong đó nêu rõ những khó khăn, thách thức của báo chí truyền thống; tại sao truyền thông số là xu hướng tất yếu; xu hướng của phát thanh, truyền hình trong kỷ nguyên số…
          
Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam cho rằng tác động của công nghệ, mạng xã hội đối với các cơ quan báo chí và công chúng ngày càng lớn, đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội không nhỏ đối với báo chí và cả xã hội. Nhanh nhưng phải đảm bảo tính chính xác, tính khoa học, tính nhân văn, có trách nhiệm cao với xã hội, thể hiện được bản lĩnh chính trị, năng lực chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp vẫn là yêu cầu cốt lõi đối với phóng viên, nhà báo trong bất kỳ thời đại nào, ở đâu. Bên cạnh yếu tố thông tin phải luôn mới, “nóng”, nhanh nhạy, chính xác, đòi hỏi nhà báo phải biết tìm tòi những cái mới, cần thiết, bổ ích, nhân văn mà công chúng qua tâm. Biên tập viên, phóng viên cũng phải thường xuyên thay đổi tư duy, phương pháp, cách thức hoạt động, sáng tạo không ngừng để có nhiều các tác phẩm tốt, hấp dẫn, không bị nhàm chán, đơn điệu. Trong kỷ nguyên số báo chí, phát thanh, truyền hình là những công cụ quan trọng được sử dụng để thực hiện chức năng tuyên truyền, giáo dục, kết nối, sẻ chia thông tin, tư tưởng, tình cảm trên internet và các loại hình truyền thông mới như Facebook và Twitter.

Nhà báo Lê Quốc Minh, Phó Tổng Giám đốc Thông tấn xã Việt Nam, trình bày tham luận: “Trí tuệ nhân tạo và báo chí: Xu hướng thế giới và chiến lược của TTXVN”. Tham luận nêu rõ: Đối với các nhà báo, vấn đề không phải là liệu có sử dụng  trí tuệ nhân tao (AI) hay không mà là khi nào AI sẽ trở thành một phần gắn liền với hoạt động của tòa soạn. Một số hãng tin trên thế giới đã áp dụng và phát hiện thấy rằng AI có thể  mang lại rất nhiều lợi ích để nâng cao chất lượng báo chí, chứ không phải thay thế lực lượng nhà báo hiện nay. 

Nói về chiến lược của TTXVN, Phó Tổng Giám đốc TTXVN Lê Quốc Minh cho biết, từ năm 2011 – 2012 TTXVN đã có kế hoạch thử nghiệm ứng dụng dịch thuật tự động. Đầu năm 2019 việc thử nghiệm máy dịch được khôi phục tại một số đơn vị của TTXVN. Các kết quả đánh giá sơ bộ cho thấy máy dịch giúp năng suất tăng tối thiểu 30%, thậm chí đối với nhiều người dịch giỏi thì có thể tới 200% hoặc hơn nữa.

Trước đó, vào tháng 10/2018 báo điện tử VietnamPlus của TTXVN chính thức ra mắt ứng dụng chatbot tự động tương tác với độc giả, đánh dấu bước tiến mới của tòa soạn trong việc ứng dụng các mạng công nghiệp lần thứ tư trong lĩnh vực báo chí, trở thành cơ quan báo chí chính thống đầu tiên của Việt Nam sử dụng chabot để kết nối với độc giả. Ứng dụng chatbot của VietnamPlus đã vinh dự nhận “Giải thưởng xuất sắc chất lượng thông tấn” của Tổ chức các Hãng Thông tấn khu vực châu Á – Thái Bình Dương (OANA) tại phiên bế mạc Hội nghị Ban chấp hành OANA lần thứ 44 hồi háng 4/2019. Ứng dụng này đang tiếp tục được hoàn thiện và dự kiến sẽ được ứng dụng cho các tòa soạn báo khác thuộc TTXVN, kể cả báo tiếng Việt lẫn các báo đối ngoại bằng tiếng nước ngoài của TTXVN. 

Dự án của TTXVN hoàn toàn khác với cách nhiều báo điện tử ở Việt Nam ứng dụng công nghệ “đọc bài báo” gần đây. Công nghệ mà TTXVN đang nghiên cứu cùng các đối tác cho phép hệ thống tự động tóm tắt một bài viết và tổng hợp nhiều đoạn tóm tắt như thế thành một bản tin bằng âm thanh mà người dùng có thể ra lệnh bằng giọng nói để trải nghiệm trên đồng hồ thông minh, loa thông minh hoặc những các thức kết nối Internet vạn vật khác trong tương lai trên các sản phẩm gia dụng từ tủ lạnh đến bồn tắm. 

Cũng từ giữa năm 2018 TTXVN đã bắt đầu  triển khai hệ thống nhận diện giọng nói và chuyển thành thông tin văn bản (voice-to-text). Thực tế, công nghệ này đã được nghiên cứu từ rất lâu ở TTXVN nhưng mới chỉ thử nghiệm trên thông tin âm thanh (audio). Nay công nghệ này được thử nghiệm đối với nội dung video. Hiện tại TTXVN cũng đang nghiên cứu tích hợp trí tuệ nhân tạo vào các hệ thống quản trị nội dung (CMS) của các báo điện tử của TTXVN. 
          
Dưới góc độ của Hội Nhà báo địa phương và cũng là địa phương có chung đường biên giới với Lào, nhà báo Trần Duy Ngoãn, Chủ tịch Hội Nhà báo Nghệ An, cho biết: Trong nhiều năm qua báo chí Nghệ An đã có nhiều hoạt động trong tuyên truyền đối ngoại, nhất là về tình đoàn kết hữu nghị đặc biệt Việt – Lào. Nhằm tuyên truyền, giáo dục để nhân dân hai nước hiểu rõ về lịch sử mối quan hệ đặc biệt Việt-Lào, Hội Nhà báo Nghệ An và các cơ quan báo chí tại địa phương đã xây dựng nhiều chương trình phát thanh, truyền hình để tuyên truyền, vận động nhân dân các địa phương có chung đường biên giới với nước bạn Lào đoàn kết, hợp tác, giúp nhau phát triển kinh tế-xã hội; ý nghĩa, tầm quan trọng của đường biên, cột mốc, chấp hành tốt pháp luật, giữ gìn an ninh trật tự đường biên giới. 

Chủ tịch Hội Nhà báo Nghệ An Trần Duy Ngoãn đề nghị Hội Nhà báo Việt Nam và Hội Nhà báo Lào cần thống nhất chủ trương, xây dựng chương trình, chỉ đạo, phối hợp, tạo điều kiện cho Hội Nhà báo các địa phương của hai nước có chung đường biên giới kết nghĩa trong hoạt động báo chí và mở rộng cho các địa phương trong cả nước không có chung đường biên giới nhằm chia sẻ chuyên môn nghiệp vụ, cung cấp thông tin đối ngoại. 
          
Tại hội thảo nhà báo Sinhpangna Rattanavong, Phó Giám đốc Thông tấn xã Lào, khẳng định rằng sự hợp tác giữa truyền thông Lào và truyền thông Việt Nam nói chung, giữa Thông tấn xã Lào (KPL) và Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) nói riêng là sự hợp tác gắn bó chặt chẽ và đã chung sức góp phần xây dựng và tăng trưởng phát triển mối quan hệ bền vững với tiến trình cách mạng của hai nước. Các nhân viên, chuyên gia của TTXVN đã làm việc kề vai sát cánh với cán bộ của Lào, cùng đồng cam cộng khổ, cùng nhau chia sẻ khó khăn thiếu thốn. KPL và TTXVN đã hợp tác và hỗ trợ lẫn nhau một các toàn diện để nâng cao chất lượng tin tức, hình ảnh, cung cấp sản phẩm, trao đổi kinh nghiệm về đào tạo – bồi dưỡng cán bộ, xây dựng cơ sở kỹ thuật, hỗ trợ nhà báo của nhau trong hoạt động nghiệp vụ, trao đổi đoàn đại biểu cấp cao và nhà báo nhằm mục đích thúc đẩy hợp tác giữa hai cơ quan thông tấn. TTXVN đồng ý để KPL truy cập một số dịch vụ thông tin của TTXVN miễn phí tại địa chỉ: http://vnanet.vn. Trong những năm qua TTXVN đã hỗ trợ cung cấp thiết bị kỹ thuật cần thiết cho KPL, chẳng hạn như phòng sever (phòng máy chủ), phòng quay studio và một hệ thống điện dự phòng. 

Tại hội thảo các đại biểu có nhiều tham luận, tập trung thảo luận, phân tích, làm rõ nhiều chủ đề liên quan đến các nội dung: làm báo như thế nào trong kỷ nguyên truyền thông số; làm thế nào để báo chí hai nước vượt qua thách thức đặt ra từ bối cảnh truyền thông số hóa toàn cầu, cả về công tác quản lý báo chí, hoạt động nghiệp vụ và đạo đức nghề nghiệp. Các đại biểu cũng bày tỏ quan điểm, đưa ra những sáng kiến, kinh nghiệm thu hút công chúng báo chí và phương thức hoạt động nhằm đẩy mạnh hợp tác báo chí hai nước trong kỷ nguyên truyền thông số.